Μία ώρα πίσω θα γυρίσουμε τα ρολόγια μας αυτή την Κυριακή, μπαίνοντας και επίσημα πλέον στη χειμερινή περίοδο. Η αλλαγή της ώρας από τη θερινή στη χειμερινή λαμβάνει πάντοτε χώρα την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου και μας εισάγει σε μια περίοδο με περισσότερο σκοτάδι, ταυτόχρονα όμως καλύτερο συγχρονισμό του οργανισμού με το περιβάλλον, γεγονός που έχει σημαντικό αποτύπωμα στην υγεία.
Τα πρώτα «προβλήματα»
Αν και συχνά γίνεται αντιληπτή ως μια «αθώα» και ασήμαντη αλλαγή, στην πραγματικότητα η μετάβαση της ώρας συνοδεύεται από πληθώρα συνεπειών για τον οργανισμό και την υγεία μας. Αν και η χειμερινή ώρα ευθυγραμμίζεται καλύτερα με τη λειτουργία του οργανισμού, το σώμα χρειάζεται χρόνο για να προσαρμοστεί στο νέο πρόγραμμα, γι’ αυτό και συχνά παρατηρούνται συμπτώματα όπως:
- Κόπωση
- Διαταραχές ύπνου
- Μειωμένη συγκέντρωση και απόδοση: Οι πρώτες μέρες μετά την αλλαγή μπορεί να φέρουν πτώση της παραγωγικότητας ή δυσκολία συγκέντρωσης, ιδιαίτερα σε εργασία και σχολείο.
Ιδιαίτερα ευάλωτοι είναι παιδιά, ηλικιωμένοι και άτομα με ευαίσθητο ύπνο ή χρόνια προβλήματα υγείας.
Σημαντικό είναι και το πλήγμα στην ψυχική υγεία των ανθρώπων. Σύμφωνα με τα επιστημονικά ευρήματα, ακόμη και η προοπτική της αλλαγής προκαλεί άγχος, το οποίο ξεκινά περίπου 11 ημέρες νωρίτερα και διαρκεί για τουλάχιστον 2 εβδομάδες μετά την καθιέρωση της νέας ώρας. Επιπλέον, μια δημοσκόπηση της Talker Research σε 2.000 άτομα διαπίστωσε ότι 2 στους 5 (40%) θα βιώσουν «daylight saving scaries», ένα είδος μελαγχολίας που προκύπτει ως αποτέλεσμα των μειωμένων ωρών φωτός. Συχνή είναι και η εμφάνιση συμπτωμάτων ευερεθιστότητας και εποχικής κατάθλιψης (SAD), μιας ψυχικής διαταραχής που σχετίζεται με την αλλαγή των εποχών.
Όπως εξηγεί η ψυχοθεραπεύτρια Helen Wells, «η μείωση του ημερήσιου φωτός μπορεί να μειώσει τα επίπεδα σεροτονίνης, ενός νευροδιαβιβαστή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνος για το αίσθημα ευτυχίας».
Η άλλη όψη του… σκοταδιού
Είναι γεγονός ότι η ιδέα των περισσότερων ωρών σκότους δεν προκαλεί αισιοδοξία, ωστόσο τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι, στην πραγματικότητα, η χειμερινή ώρα είναι καλύτερη για την υγεία μας.
Ο κιρκάδιος ρυθμός -το εσωτερικό ρολόι του οργανισμού που είναι υπεύθυνο ώστε να πραγματοποιείται την κατάλληλη ώρα κάθε λειτουργία του οργανισμού, από την καρδιά και τον μεταβολισμό, έως τις ορμονικές διακυμάνσεις και τον ύπνο- ευθυγραμμίζεται με την έκθεση στο φως. Στη θερινή ώρα, η καθημερινότητά μας πηγαίνει 1 ώρα μπροστά, όμως η κίνηση του ήλιου δεν αλλάζει. Επομένως, το σώμα παύει να ευθυγραμμίζεται με την κίνηση του ήλιου. Η έλευση της χειμερινής ώρας «διορθώνει» αυτή την ασυμβατότητα.
Αυτό πρακτικά σημαίνει:
✓ Καλύτερη ποιότητα ύπνου: Οι ώρες ύπνου ευθυγραμμίζονται καλύτερα με τις ώρες σκότους, επιτρέποντας στον οργανισμό να ξεκουραστεί πιο αποτελεσματικά.
✓ Σταθερότητα κιρκάδιου ρυθμού: Η χειμερινή ώρα βοηθά στη ρύθμιση της μελατονίνης, της ορμόνης που ελέγχει τον ύπνο, μειώνοντας το στρες και ενισχύοντας την ενέργεια τις ώρες που είμαστε ξύπνιοι.
✓ Οφέλη για την ψυχική υγεία: Ένας πιο σταθερός κιρκάδιος ρυθμός μπορεί να μειώσει συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης, προάγοντας τη γενική αίσθηση ευεξίας.
Πώς να προσαρμοστείτε πιο εύκολα
Με απλές συνήθειες, μπορείτε να προετοιμάσετε τον οργανισμό σας να υποδεχθεί πιο ομαλά τη μετάβαση στη χειμερινή ώρα:
➤ Προσπαθήστε να εκτίθεστε στο φυσικό φως το πρωί.
➤ Καθαρίστε τον χώρο σας και δημιουργήστε μια ζεστή ατμόσφαιρα: «Η καθαριότητα και η οργάνωση του χώρου μπορούν να μας δώσουν κίνητρο», υποστηρίζει η Lisa Gunn, υπεύθυνη ψυχικής υγείας στη Nuffield Health, προσθέτοντας ότι όταν το περιβάλλον είναι ακατάστατο, το χάος αποσπά την προσοχή και περιορίζει τη συγκέντρωσή μας. Το βράδυ χαμηλώστε τα φώτα, για να προάγετε μια αίσθηση χαλάρωσης.
➤ Μείνετε δραστήριοι και ασχοληθείτε με χαλαρωτικές δραστηριότητες: Η Wells συμβουλεύει να παραμείνουμε ενεργοί, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να κάνουμε άσκηση στο σπίτι. Η ψυχοθεραπεύτρια Holly Beedon προτείνει να συμμετάσχετε σε δραστηριότητες που προάγουν την ξεκούραση, όπως το διάβασμα ή η ακρόαση χαλαρωτικής μουσικής.
➤ Εξασκηθείτε στην ενσυνειδητότητα: Η Wells προτείνει καθημερινό διαλογισμό, ο οποίος βοηθά στη διαχείριση του άγχους και βελτιώνει τη συνολική ενέργεια.
➤ Φροντίστε τη διατροφή και την ενυδάτωσή σας: Αξιοποιήστε τα εποχιακά λαχανικά για να δημιουργήσετε υγιεινές και εύκολες συνταγές. Αποφύγετε βαριά γεύματα πριν τον ύπνο.
➤ Διατηρήστε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου: Αποφύγετε τις οθόνες πριν τον ύπνο και προσπαθήστε να καθιερώσετε ένα σταθερό πρόγραμμα. «Η εκπαίδευση του εαυτού μας να ξυπνάει και να κοιμάται την ίδια ώρα είναι πολύτιμη», σχολιάζει η Gunn. «Ο ποιοτικός ύπνος επιτρέπει στο σώμα να ανακάμψει και να επαναφορτιστεί, ώστε να ξυπνήσετε ανανεωμένοι την επόμενη μέρα».
Δεν γυρίζουν όλα τα ρολόγια
Η συζήτηση για την κατάργηση της αλλαγής ώρας βρίσκεται εδώ και χρόνια σε εξέλιξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς ωστόσο να έχει καταλήξει σε μια οριστική λύση. Παρ’ όλα αυτά, το μέτρο της αλλαγής δεν εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο: Η Αριζόνα εγκατέλειψε τη θερινή ώρα το 1968, επικαλούμενη την ακραία καλοκαιρινή ζέστη και την αμελητέα εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ η Χαβάη, λόγω της εγγύτητάς της με τον ισημερινό και της ελάχιστης διακύμανσης του ημερήσιου φωτός όλο το χρόνο, δεν υιοθέτησε ποτέ την πρακτική.
Συμπέρασμα
Αν και η αλλαγή στη χειμερινή ώρα μπορεί να προκαλέσει προσωρινή μελαγχολία, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι προσφέρει ουσιαστικά οφέλη στον κιρκάδιο ρυθμό, την ποιοτική ξεκούραση και τη συνολική μας ευεξία. Μέσα από απλά βήματα, μπορούμε να μεταβούμε ομαλά στη χειμερινή περίοδο και να απολαύσουμε έναν πιο ξεκούραστο και ισορροπημένο χειμώνα.
Διαβάστε επίσης
Ύπνος: Πώς δεν θα τον διαταράξει η αλλαγή της ώρας – Πολύτιμα tips από τους ειδικούς
Αυτός είναι ο πιο μελαγχολικός μήνας του χρόνου – Πώς θα ξεπεράσετε την κακή διάθεση
