Διάφορες μελέτες έχουν κατά καιρούς ενοχοποιήσει τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα για προβλήματα γονιμότητας έως επιπλοκές στην εγκυμοσύνη. Νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο Environmental International έρχεται να υπερθεματίσει, αναδεικνύοντας όμως την επικινδυνότητά τους από άλλη σκοπιά: το χημικό φορτίο που αποκτούν μέσα από τις διαδικασίες παρασκευής και συσκευασίας.
Η έρευνα δείχνει ότι οι φθαλικές ενώσεις, μια κατηγορία χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται κυρίως στην παραγωγή και επεξεργασία πλαστικών, μπορούν να περάσουν από το περιτύλιγμα, τη συσκευασία, ακόμη και τα πλαστικά γάντια των χειριστών τροφίμων, στο πρόχειρο φαγητό και, μετά την κατανάλωσή τους από την έγκυο, να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος μέσω του πλακούντα και από εκεί στην κυκλοφορία του αίματος του εμβρύου.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι ενώσεις αυτές, γνωστές και ως φθαλικοί εστέρες, μπορούν να προκαλέσουν οξειδωτικό στρες και καταρράκτη φλεγμονώδους απόκρισης στο έμβρυο. Παλαιότερες μελέτες τις έχουν συσχετίσει με αυξημένες πιθανότητες για λιποβαρή νεογνά, πρόωρο τοκετό και νευροαναπτυξιακές διαταραχές όπως ο αυτισμός και η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).
Κατά τους συγγραφείς, πρόκειται για την πρώτη μελέτη σε εγκύους που δείχνει ότι οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα συνδέονται με μεγαλύτερη έκθεση σε φθαλικές ενώσεις, φέρνοντας παράλληλα στην επιφάνεια τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που μπορεί να ωθούν σε τέτοιες διατροφικές επιλογές, όπως οι οικονομικές δυσκολίες ή η διαβίωση σε «τροφικές ερήμους», όπου η πρόσβαση σε υγιεινά, φρέσκα τρόφιμα είναι σχεδόν αδύνατη.
«Εδώ δεν κατηγορούμε την έγκυο», κατέστησε σαφές κύριος συγγραφέας της μελέτης, Brennan H. Baker, μεταδιδακτορικός ερευνητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον και το Ινστιτούτο Έρευνας για το Παιδί στο Σιάτλ, επισημαίνοντας την ανάγκη παρεμβάσεων σε πολιτικό επίπεδο.
Η πιο επικίνδυνη ένωση
Στο πλαίσιο της μελέτης αναλύθηκαν δεδομένα από τη μελέτη “Conditions Affecting Neurocognitive Development and Learning in Early Childhood (CANDLE)” -έρευνα για τον εντοπισμό παραγόντων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και των τριών πρώτων ετών του βρέφους που επηρεάζουν την ανάπτυξη και τις μαθησιακές ικανότητες- για 1.031 εγκύους από το Μέμφις του Τενεσί, οι οποίες εγγράφηκαν μεταξύ 2006 και 2011. Τα επίπεδα και είδη φθαλικών ενώσεων μετρήθηκαν σε δείγματα ούρων που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου της εγκυμοσύνης.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα αποτελούσαν το 10% έως 60% της διατροφής των συμμετεχόντων, ή 38,6%, κατά μέσο όρο. Για κάθε 10% περισσότερα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα στη διατροφή, αυξανόταν κατά 13% η συγκέντρωση σε φθαλικό δι-(2-αιθυλoεξυλo) εστέρα (DEHP), ένας από τους πιο διαδεδομένους και επιβλαβείς φθαλικούς εστέρες.
Ανάμεσα στα επικίνδυνα τρόφιμα συγκαταλέγονται έτοιμα μείγματα για κέικ, προτηγανισμένες πατάτες, ψωμάκια χάμπουργκερ και αναψυκτικά, καθώς και άλλα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα που παρασκευάζονται κυρίως από ουσίες τροφίμων όπως έλαια, σάκχαρα και άμυλο με την προσθήκη χημικών και συντηρητικών για καλύτερη εμφάνιση και γεύση και μεγαλύτερη διάρκειας ζωής.
Ειδικά στην περίπτωση του fast food, σημείωσαν οι ερευνητές, τα γάντια που φορούν οι εργαζόμενοι και ο εξοπλισμός ή τα εργαλεία αποθήκευσης, προετοιμασίας, σερβιρίσματος μπορεί να είναι οι κύριες πηγές επιμόλυνσης με φθαλικούς εστέρες. «Τόσο τα κατεψυγμένα όσο και τα φρέσκα συστατικά θα μπορούσαν να εκτίθενται σε αυτές τις πηγές», σχολίασε η επικεφαλής συγγραφέας Sheela Sathyanarayana, παιδίατρος στην Ιατρική Σχολή και στο Ινστιτούτο Έρευνας για το Παιδί στο Σιάτλ.
Ένα προστατευτικό κόλπο
Σύμφωνα με τη Δε Sathyanarayana, οι έγκυοι θα πρέπει να αποφεύγουν όσο μπορούν τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα και να προτιμούν φρούτα, λαχανικά και άπαχο κρέας. «Η ανάγνωση των ετικετών στα τρόφιμα μπορεί να μπει στο παιχνίδι», πρόσθεσε. «Αναζητήστε [ετικέτες με] τον μικρότερο αριθμό συστατικών και βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να τα καταλάβετε». Αυτό, σημειώνει, ισχύει για τα φαινομενικά υγιεινά τρόφιμα, όπως π.χ. οι μπάρες δημητριακών που οφείλουν τη γλυκιά γεύση τους στα άφθονα λιπαρά και σάκχαρα αντί στην προσθήκη χουρμά.
Διαβάστε επίσης:
Τρία φυτά-βάλσαμο για τους πνεύμονες – Βάλτε τα στο σπίτι
Πώς μπορούν να μας παχύνουν τα πλαστικά
Χημικές ουσίες ένοχες για κινητικά προβλήματα στα παιδιά
