Όλοι αναπνέουμε, αλλά ελάχιστοι από εμάς γνωρίζουμε ότι ο τρόπος που το κάνουμε είναι τόσο μοναδικός όσο το δακτυλικό μας αποτύπωμα. Νέα επιστημονική έρευνα δείχνει πως το μοτίβο της αναπνοής μας όχι μόνο μας ξεχωρίζει από τους άλλους, αλλά ίσως στο μέλλον να μπορεί να «διαβάζει» και την υγεία μας.
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Current Biology, επιστήμονες κατάφεραν να ταυτοποιήσουν άτομα με ακρίβεια 96,8% βασιζόμενοι αποκλειστικά στο μοτίβο της αναπνοής τους. Οι διαφορές στην αναπνοή συσχετίστηκαν με ποικίλα ψυχικά και σωματικά χαρακτηριστικά.
Η αναπνοή, παρότι συμβαίνει αυτόματα, ελέγχεται από ένα περίπλοκο δίκτυο εγκεφαλικών περιοχών. Όπως εξηγεί ο Noam Sobel, νευροβιολόγος στο Ινστιτούτο Weizmann στο Ισραήλ και συν-συγγραφέας της μελέτης, η αναπνοή συντονίζεται με πληθώρα εγκεφαλικών λειτουργιών – από την ομιλία και το συναίσθημα μέχρι την κίνηση.
«Αν και η αναπνοή ξεκινά από το εγκεφαλικό στέλεχος, καταλήγει να συντονίζεται με ένα τεράστιο μέρος του εγκεφάλου σου», σημειώνει.
Η εισπνοή, συγκεκριμένα, ενεργοποιεί κύματα στον ιππόκαμπο – περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη. Η αλλαγή της πίεσης στη ρινική κοιλότητα κατά την εισπνοή διεγείρει νευρώνες που στέλνουν σήματα στον εγκέφαλο, σύμφωνα με τον νευροεπιστήμονα Detlef Heck από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα.
Επιπλέον, η μετάβαση από την εκπνοή στην εισπνοή φαίνεται να λειτουργεί ως ένας μικρός «επαναπρογραμματισμός» για τον εγκέφαλο. Αυτό ίσως εξηγεί γιατί τεχνικές αργής αναπνοής χρησιμοποιούνται για μείωση του στρες, βελτίωση της διάθεσης και ενίσχυση της συγκέντρωσης.
To προσωπικό «αναπνευστικό ψηφιακό αποτύπωμα»
Στο πλαίσιο της μελέτης, η ερευνητική ομάδα ανέπτυξε έναν μικρό, φορητό αισθητήρα που τοποθετείται στο ρουθούνι και μετρά τη ροή του αέρα επί 24 ώρες. Εκατό υγιείς νέοι φόρεσαν τη συσκευή αυτή κατά τη διάρκεια των καθημερινών τους δραστηριοτήτων, καταγράφοντας παράλληλα τι έκαναν μέσω εφαρμογής στο κινητό τους.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: κάθε συμμετέχων είχε μοναδικό μοτίβο αναπνοής, το οποίο μπορούσε να αναγνωριστεί από αλγόριθμο με ακρίβεια σχεδόν 97%. Η ακρίβεια αυτή διατηρήθηκε και σε επανελέγχους που έγιναν δύο χρόνια αργότερα.
Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι τα μοτίβα αναπνοής παρείχαν πληροφορίες για τη σωματική και ψυχική κατάσταση των συμμετεχόντων. Για παράδειγμα, άτομα με περισσότερο άγχος είχαν συνήθως πιο σύντομες εισπνοές και μεγαλύτερες διακυμάνσεις στις παύσεις μεταξύ αναπνοών κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό εύρημα ήταν η παραλλαγή στις παύσεις μεταξύ των αναπνοών. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος μπορεί να σταματά για ένα δευτερόλεπτο μετά από κάθε εκπνοή, ενώ άλλος μπορεί να έχει παύσεις που κυμαίνονται από 1 έως 5 δευτερόλεπτα. Αυτός ο βαθμός παραλλαγής αποδείχθηκε κρίσιμος παράγοντας στα μοντέλα πρόβλεψης της κατάστασης υγείας.
Γιατί η μύτη «οδηγεί» τον εγκέφαλο
Η ρινική αναπνοή φαίνεται να είναι στενά συνδεδεμένη με τον εγκέφαλο λόγω της εξέλιξης της όσφρησης – της πρώτης αισθητηριακής λειτουργίας που ανέπτυξαν τα θηλαστικά.
Σύμφωνα με τον Daniel Kluger, νευροεπιστήμονα στο Πανεπιστήμιο του Μύνστερ, η όσφρηση αποτέλεσε «δομικό σκελετό» γύρω από τον οποίο εξελίχθηκε ο εγκέφαλος. Ακόμη και σήμερα, αν και είμαστε πιο «οπτικά» όντα, η ρινική αναπνοή παραμένει στενά συνδεδεμένη με πολλές εγκεφαλικές λειτουργίες.
Μπορούμε να αλλάξουμε τον εγκέφαλο μέσω της αναπνοής;
Η μελέτη ανοίγει τον δρόμο για την ανάπτυξη διαγνωστικών εργαλείων μέσω της ανάλυσης της αναπνοής. Οι ερευνητές ήδη δοκιμάζουν τη συσκευή τους για την ανίχνευση ασθενειών.
Όπως τονίζει ο Sobel, η έρευνα θέτει ένα ενδιαφέρον ερώτημα:
«Αναπνέεις έτσι επειδή είσαι καταθλιπτικός ή είσαι καταθλιπτικός επειδή αναπνέεις έτσι;»
Αν ισχύει το δεύτερο, τότε υπάρχουν πολλές δυνατότητες για παρεμβάσεις. Η υιοθέτηση νέων αναπνευστικών προτύπων ίσως να μπορεί να επηρεάσει θετικά τη διάθεση, το άγχος και τη γνωστική λειτουργία.
Η αναπνοή είναι κάτι που κάνουμε χιλιάδες φορές την ημέρα, χωρίς καν να το σκεφτόμαστε. Και όμως, μπορεί να είναι το «κλειδί» για να κατανοήσουμε καλύτερα τον εγκέφαλο, τη ψυχική μας κατάσταση και τη συνολική μας υγεία. Η επιστήμη αρχίζει μόλις τώρα να ξεκλειδώνει το δυναμικό αυτού του καθημερινού, αλλά εξαιρετικά πολύπλοκου, μηχανισμού.
Διαβάστε επίσης
Αναστενάζετε συνέχεια; Τι κρύβει αυτή η συνήθεια και τι σημαίνει για την υγεία
