Στις 30 Μαΐου ξεκινούν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις για τα ΓΕΛ και στις 31 Μαΐου για τα ΕΠΑΛ, σηματοδοτώντας για χιλιάδες μαθητές την κορύφωση μιας μακράς και επίπονης προετοιμασίας. Πρόκειται για μια περίοδο έντονης πίεσης, με το άγχος να επηρεάζει όχι μόνο τους υποψηφίους αλλά και τις οικογένειές τους. Ωστόσο, μέσα από πρακτικές συμβουλές και ψυχολογική ενδυνάμωση, οι μαθητές μπορούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά το βάρος των εξετάσεων και να αξιοποιήσουν αυτή την πρόκληση ως ευκαιρία προσωπικής εξέλιξης.
Οι ειδικοί -η Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής και ο ψυχολόγος Άκης Μακρυγιάννης, συνεργάτης του φορέα ψυχικής υγείας ΚΛΙΜΑΚΑ -προτείνουν τρόπους αντιμετώπισης του άγχους και ενίσχυσης της ψυχικής ανθεκτικότητας, με έμφαση στη ρεαλιστική προετοιμασία και την ενσυνείδητη φροντίδα του εαυτού.
1. Ρεαλιστική οργάνωση και ρουτίνα
Σε περιόδους πίεσης, η καθημερινή ρουτίνα λειτουργεί ως σταθερός άξονας μέσα στο χάος της προετοιμασίας. Ο καθορισμός σταθερών ωρών για ύπνο, φαγητό, διάβασμα και χαλάρωση βοηθά σημαντικά στη ρύθμιση του βιολογικού ρολογιού, στη μείωση του άγχους και στη διατήρηση της συγκέντρωσης. Ακόμη και λεπτομέρειες, όπως το να φοράει κανείς ρούχα ημέρας αντί για πυτζάμες ή να διατηρεί καθαρό και τακτοποιημένο το δωμάτιό του, ενισχύουν την αίσθηση ελέγχου και σοβαρότητας.
Η οργάνωση της ύλης χρειάζεται ρεαλισμό. Αντί να κυνηγάτε την «τέλεια προετοιμασία», επιλέξτε ένα πρόγραμμα με ρεαλιστικούς στόχους και δυνατότητες αναπροσαρμογής. Χρησιμοποιήστε χρωματικούς κώδικες ή σημειώσεις για τα δύσκολα σημεία, κρατήστε το κινητό μακριά κατά τη μελέτη και μην αφήνετε για αύριο ό,τι μπορείτε να καλύψετε σήμερα. Κανείς δεν είναι μηχανή. Όσο πιο ανθρώπινο και ευέλικτο είναι το πρόγραμμα, τόσο πιο σταθερή και αποδοτική είναι η πορεία.
Κάθε μαθητής έχει το δικό του προσωπικό στυλ μάθησης -άλλος συγκεντρώνεται καλύτερα το πρωί, άλλος αργά το βράδυ. Άλλος λειτουργεί με μουσική στο φόντο, ενώ για άλλον αυτό είναι εμπόδιο. Η αυτοπαρατήρηση και η προσαρμογή του προγράμματος στις προσωπικές συνήθειες κάνουν την προετοιμασία πιο αποτελεσματική και λιγότερο αγχωτική.
2. Φροντίδα σώματος και νου
Η σωματική υγεία είναι άρρηκτα δεμένη με την πνευματική διαύγεια. Ο ύπνος, ιδίως τις νυχτερινές ώρες, βοηθά τη μνήμη, τη συγκέντρωση και την καλή διάθεση. Οι εξετάσεις δεν είναι αγώνας αντοχής αλλά συνδυασμός πειθαρχίας και φροντίδας. Η Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής συνιστά τουλάχιστον επτά ώρες ύπνου, τακτικά και ισορροπημένα γεύματα και κατανάλωση επαρκούς ποσότητας νερού καθημερινά.
Η ήπια σωματική άσκηση -ακόμη και 30 λεπτά περπάτημα -βοηθά στην εκτόνωση του στρες και βελτιώνει τη διάθεση. Τα διαλείμματα δεν πρέπει να θεωρούνται «χάσιμο χρόνου» αλλά αναγκαία παύση που δίνει στον εγκέφαλο χώρο να ξεκουραστεί και να ενσωματώσει όσα έμαθε. Ένα ποιοτικό διάλειμμα (βόλτα, μουσική, χαλαρή συζήτηση) ενισχύει την αποτελεσματικότητα του διαβάσματος πολύ περισσότερο από την αδιάκοπη μελέτη επί ώρες.
Παράλληλα, η εφαρμογή απλών τεχνικών χαλάρωσης, όπως βαθιές αναπνοές σε ήσυχο χώρο ή οραματισμοί ευχάριστων εικόνων, μπορεί να λειτουργήσει ως «ανάσα» μέσα στη μέρα. Αυτές οι στιγμές ηρεμίας βοηθούν τον οργανισμό να ανασυγκροτηθεί και να επαναφέρει την εσωτερική του ισορροπία.
3. Εστίαση στην ειλικρινή προσπάθεια
Το άγχος των Πανελλαδικών συχνά γεννιέται από την ψευδαίσθηση του «όλα ή τίποτα». Η ιδέα ότι η επιτυχία ή η αποτυχία μιας εξέτασης καθορίζει την αξία ή το μέλλον κάποιου είναι όχι μόνο λανθασμένη αλλά και βλαβερή. Η πρόταση είναι να μετατρέψουμε το άγχος αυτό σε δημιουργική ενέργεια. Δηλαδή, αντί να προσπαθούμε να τα κάνουμε όλα τέλεια, αρκεί να δώσουμε το καλύτερο που μπορούμε. Αυτό είναι αρκετό.
Η πρακτική της συνειδητής αναπνοής, ο οραματισμός ενός γαλήνιου τοπίου ή η ανάμνηση παλαιότερων επιτυχιών ενισχύουν την αυτοπεποίθηση και μειώνουν την εσωτερική πίεση. Η θετική σκέψη δεν είναι αφέλεια -είναι εργαλείο προσαρμοστικότητας. Οι δυσκολίες σε μια τέτοια περίοδο δεν είναι απλώς εμπόδια αλλά αφορμές για ωρίμανση και ανάπτυξη.
Αξίζει, επίσης, να βλέπουμε αυτή την περίοδο στο σωστό της μέγεθος: ως μια έντονη αλλά σύντομη φάση, όχι ως το τέλος της διαδρομής. Η προοπτική της ζωής δεν εξαντλείται σε μια εξέταση -κι αυτό είναι σημαντικό να το θυμόμαστε.
4. Η ευεργετική δύναμη της επικοινωνίας
Σε αυτή τη διαδρομή, κανείς δεν χρειάζεται -ούτε πρέπει -να πορεύεται μόνος. Οι γονείς, οι φίλοι, οι καθηγητές είναι εκεί για να προσφέρουν στήριξη, όχι για να αυξήσουν την πίεση. Αρκεί να δημιουργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον. Οι απλές, ανοιχτές κουβέντες χωρίς ερωτήσεις τύπου «διάβασες αρκετά;» μπορούν να κάνουν τη διαφορά.
Επίσης, δίνεται έμφαση στη σημασία αποδοχής χωρίς όρους. Το παιδί πρέπει να γνωρίζει και να νιώθει ότι η αγάπη των γονιών του δεν εξαρτάται από βαθμούς. Μια τέτοια βεβαιότητα ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα και λειτουργεί ως εσωτερικό δίχτυ ασφαλείας απέναντι στον φόβο της αποτυχίας.
Η ειλικρινής έκφραση συναισθημάτων -είτε προς κάποιο κοντινό πρόσωπο, είτε ακόμη και μέσω προσωπικής γραφής -προσφέρει μια βαθιά ανακούφιση και διευκολύνει την ψυχική αποφόρτιση. Η επικοινωνία δεν χρειάζεται να είναι εκτενής ή τέλεια, χρειάζεται μόνο να είναι αληθινή.
5. Οι εξετάσεις δεν είναι ο τερματικός σταθμός
Η στοχοθεσία είναι μεν απαραίτητη αλλά πρέπει να πλαισιώνεται από ευελιξία και προοπτική. Το να έχει κανείς ένα εναλλακτικό πλάνο δεν σημαίνει παραίτηση από το βασικό στόχο. Αντιθέτως, δείχνει συνείδηση της πραγματικότητας και ικανότητα προσαρμογής. Η ζωή είναι γεμάτη στροφές και εκπλήξεις -καμία «αποτυχία» δεν είναι τελική. Καλό είναι οι μαθητές να φανταστούν τον εαυτό τους στο μέλλον, να οραματιστούν την πορεία τους, να εμπνευστούν από την εικόνα αυτού που θέλουν να γίνουν. Και να θυμούνται ότι τα όνειρα δεν κρίνονται από μια βαθμολογία.
Διαβάστε επίσης
Πανελλήνιες εξετάσεις: Μία ψυχολόγος δίνει πολύτιμες συμβουλές επαγγελματικού προσανατολισμού
Πανελλήνιες – Αποτελέσματα: Έξι SOS tips για να στηρίξετε το παιδί σας την κρίσιμη ημέρα
Μαθητές υπό πίεση: Η παυσίπονη αγκαλιά και πολύτιμα tips διαχείρισης του στρες των εξετάσεων
