Κατά καιρούς, νέα trends εμφανίζονται στα social media, παρασύροντας εκατομμύρια χρήστες, ανεξαρτήτως ηλικίας. Το ανησυχητικό, ωστόσο, είναι πως δεν είναι όλα αθώα ή ωφέλιμα. Κάποια, μάλιστα, μπορεί να αποδειχθούν εξαιρετικά επιβαρυντικά για την υγεία.
Τελευταία στο επίκεντρο βρίσκεται το «testosterone» ή «T maxxing», μία τάση που παροτρύνει κυρίως εφήβους και νεαρούς άνδρες να αυξήσουν τα επίπεδα τεστοστερόνης τους, είτε με φυσικούς τρόπους (διατροφή, άσκηση, ύπνος), είτε με τη λήψη συνθετικών ορμονών.
Γνωστές προσωπικότητες του διαδικτύου, με μεγάλη επιρροή, παρουσιάζουν την πρακτική αυτή ως μέσο ενίσχυσης της δύναμης, βελτίωσης της απόδοσης και καταπολέμησης της γήρανσης. Στην πραγματικότητα, όμως, στοχεύουν σε ένα νεανικό κοινό που συχνά νιώθει ανασφάλεια γύρω από την αρρενωπότητα και την εμφάνιση, γι’ αυτό και αποτελεί εύκολο στόχο.
Ως εκ τούτου, όπως εξηγούν οι Samuel Cornell, Luke Cox και Timothy Piatkowski σε άρθρο τους στο The Conversation, η λήψη της χωρίς ιατρική ανάγκη εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους.
Τι είναι η τεστοστερόνη
Η τεστοστερόνη αποτελεί τη βασική ανδρική ορμόνη. Στους άνδρες, παράγεται κυρίως στους όρχεις και σε μικρότερες ποσότητες στα επινεφρίδια, ενώ στις γυναίκες -σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα -στις ωοθήκες.
Η ορμόνη αυτή έχει κρίσιμο ρόλο: Συμβάλλει στην ανάπτυξη και αποκατάσταση μυών και οστών, στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, καθώς και στη ρύθμιση της διάθεσης και της λίμπιντο.
Κατά την εφηβεία, η παραγωγή της τεστοστερόνης στα αγόρια αυξάνεται έως και 30 φορές, προκαλώντας αλλαγές όπως βαθύτερη φωνή, τριχοφυΐα στο πρόσωπο, αύξηση της μυϊκής μάζας και παραγωγή σπέρματος.
Είναι φυσιολογικό τα επίπεδα να κυμαίνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, ακόμη και μέσα στην ίδια μέρα. Συνήθως κορυφώνονται στην πρώιμη ενήλικη ζωή, γύρω στα 25 και, στη συνέχεια, μειώνονται σταδιακά με την ηλικία. Στους άνδρες, τα υγιή επίπεδα κυμαίνονται συνήθως μεταξύ 450–600 ng/dL, ενώ χαμηλά θεωρούνται τα επίπεδα κάτω των 300 ng/dL.
Ο υπογοναδισμός και η «επιδημία του low T»
Σε ορισμένες περιπτώσεις, άνδρες εμφανίζουν υπογοναδισμό (hypogonadism), μια πάθηση κατά την οποία οι όρχεις δεν παράγουν αρκετή τεστοστερόνη. Η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη μυϊκή μάζα, αυξημένο λίπος, χαμηλή οστική πυκνότητα, μειωμένη λίμπιντο, στυτική δυσλειτουργία, κόπωση, κατάθλιψη, ακόμη και αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου.
Επηρεάζει περίπου 1 στους 200 άνδρες (αν και οι εκτιμήσεις διαφέρουν) και εμφανίζεται συχνότερα σε μεγαλύτερες ηλικίες ή σε άτομα με διαβήτη και παχυσαρκία.
Στα social media, ωστόσο, παρουσιάζεται μια εντελώς διαφορετική εικόνα: Μια «πανδημία χαμηλής τεστοστερόνης (low T)» που -υποτίθεται- πλήττει τους νέους άνδρες. Influencers μιλούν για «σημάδια» χαμηλής τεστοστερόνης, όπως η αργή μυϊκή ανάπτυξη ή η έλλειψη «αρρενωπότητας». Έτσι, τροφοδοτούνται οι ανασφάλειες των νέων και ανοίγει ο δρόμος για μια ολοένα και πιο επικίνδυνη αγορά.
Η τάση αυτή έχει οδηγήσει στην άνθηση ιδιωτικών κλινικών που διαφημίζουν «πακέτα βελτιστοποίησης τεστοστερόνης (testosterone optimisation)», συμπληρωμάτων που υπόσχονται αύξηση των επιπέδων και influencers που προωθούν ακραία προγράμματα διατροφής και άσκησης. Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, νεαροί άνδρες στρέφονται σε θεραπεία αντικατάστασης τεστοστερόνης (testosterone replacement therapy, TRT) χωρίς να έχουν κλινικά χαμηλά επίπεδα.
Κίνδυνοι και παρενέργειες
Η λήψη τεστοστερόνης μπορεί να καταστείλει τη φυσική παραγωγή της, διαταράσσοντας τον υποθαλαμο-υποφυσιο-γοναδικό άξονα (hypothalamic-pituitary-gonadal axis), ο οποίος ρυθμίζει την παραγωγή τόσο της ορμόνης, όσο και του σπέρματος. Η παραγωγή ενδέχεται να επανέλθει μετά τη διακοπή, όμως αυτό δεν είναι πάντα βέβαιο, ιδίως έπειτα από μακροχρόνια ή ανεξέλεγκτη χρήση.
Μεταξύ των πιθανών παρενεργειών συγκαταλέγονται ακμή και δερματικά προβλήματα, τριχόπτωση, μειωμένη γονιμότητα, αυξημένος αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων και επικίνδυνες αλληλεπιδράσεις με φάρμακα. Ακόμη σοβαρότεροι είναι οι κίνδυνοι από παράνομα σκευάσματα, τα οποία πωλούνται σε γυμναστήρια ή μέσω εφαρμογών ανταλλαγής μηνυμάτων. Συχνά είναι νοθευμένα, απομιμήσεις ή με λανθασμένη δοσολογία. Έχουν καταγραφεί περιστατικά μολύνσεων, οργανικής ανεπάρκειας, δηλητηρίασης από βαρέα μέταλλα, ακόμη και θανάτων από καρδιακά επεισόδια ή εγκεφαλικά.
Η σημασία της σωστής ενημέρωσης
Το «T maxxing» υπόσχεται στους νέους άνδρες περισσότερη δύναμη και «αρρενωπότητα». Στην πραγματικότητα, όμως, για υγιείς νέους χωρίς υπογοναδισμό, οι ασφαλέστεροι τρόποι ρύθμισης των ορμονών είναι οι κλασικές υγιεινές επιλογές: Ποιοτικός ύπνος, ισορροπημένη διατροφή και συστηματική άσκηση.
Η απάντηση στην παραπληροφόρηση είναι η ενημέρωση: Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί η επιθυμία των νέων για αυτοβελτίωση, αλλά και να εξηγηθούν με σαφήνεια οι πραγματικοί κίνδυνοι της μη ιατρικής χρήσης ορμονών.
Εξίσου σημαντικό είναι να γίνει κατανοητό πως συχνά πίσω από το «T maxxing» κρύβονται βαθύτερα προβλήματα: Άγχος για την εικόνα του σώματος, κοινωνικές πιέσεις ή ψυχικές δυσκολίες.
Διαβάστε επίσης
Τεστοστερόνη: Πόσο αλήθεια είναι ότι τη μειώνει η αυτοϊκανοποίηση
