Θέλετε να μάθετε αν θα φτάσετε τα 100; Τότε δοκιμάστε να απαριθμήσετε όσα περισσότερα ζώα μπορείτε μέσα σε 90 δευτερόλεπτα. Αν και μοιάζει με παιχνίδι λέξεων, στην πραγματικότητα σχετίζεται με μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα επιστημονική ανακάλυψη που αφορά τη μακροζωία.
Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Psychological Science αποκαλύπτει ότι η λεκτική ευχέρεια -δηλαδή η ικανότητα να ανακαλεί κανείς γρήγορα και με ευκολία λέξεις από συγκεκριμένες κατηγορίες -αποτελεί έναν πολύ πιο αξιόπιστο δείκτη μακροχρόνιας επιβίωσης σε ηλικιωμένα άτομα, συγκριτικά με τη μνήμη, την ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών ή το μέγεθος του λεξιλογίου.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι τα ηλικιωμένα άτομα με υψηλή λεκτική απόδοση έζησαν κατά μέσο όρο σχεδόν 9 χρόνια περισσότερο από όσους δυσκολεύονταν με τις ασκήσεις εύρεσης λέξεων. Αυτό το συμπέρασμα προέκυψε από δεδομένα 516 ατόμων άνω των 70 ετών, για διάστημα έως και 18 ετών μέχρι τον θάνατό τους.
Πώς διεξήχθη η μελέτη – Οι «δοκιμασίες» των ατόμων
Η μελέτη παρακολούθησε άτομα ηλικίας 70 ετών και άνω (με μέσο όρο τα 85 έτη), τα οποία υποβλήθηκαν σε πληθώρα γνωστικών αξιολογήσεων. Για λόγους επιστημονικής ακρίβειας, οι ερευνητές κατένειμαν ισομερώς τους συμμετέχοντες ανά ηλικιακή ομάδα και φύλο, δημιουργώντας 6 διακριτές ομάδες με ισορροπία μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Οι συμμετέχοντες ολοκλήρωσαν 9 διαφορετικές δοκιμασίες που αξιολογούσαν 4 κύριες γνωστικές λειτουργίες σε 8 διαδοχικά κύματα αξιολόγησης μεταξύ 1990 και 2009:
- Ταχύτητα αντίληψης: Συμπεριλάμβανε δραστηριότητες, όπως αντιστοίχιση συμβόλων με αριθμούς, σύγκριση εικόνων και γρήγορη αναγνώριση οπτικών προτύπων.
- Επεισοδιακή μνήμη: Οι συμμετέχοντες έπρεπε να θυμηθούν ζεύγη λέξεων και να ανακαλέσουν λεπτομέρειες από σύντομες ιστορίες.
- Λεκτική ευχέρεια: Μέσα σε 2 τεστ διάρκειας 90 δευτερολέπτων, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να ονομάσουν όσο το δυνατόν περισσότερα ζώα και λέξεις που αρχίζουν από το γράμμα «σ».
- Γλωσσική γνώση: Οι δοκιμασίες αυτές αξιολογούσαν την έκταση του λεξιλογίου και την ικανότητα διάκρισης πραγματικών λέξεων από μη δόκιμες.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι κάθε επιπλέον ζώο που μπορούσε να κατονομάσει ένας ηλικιωμένος στη χρονομετρημένη δοκιμασία συνδεόταν με 5,6% λιγότερες πιθανότητες θανάτου. Ομοίως, για κάθε επιπλέον λέξη που άρχιζε από «σ» που έβρισκαν, μείωναν τον κίνδυνο θνησιμότητας κατά 3,7%. Αν και οι γιατροί και ερευνητές εστιάζουν παραδοσιακά στην απώλεια μνήμης ως βασικό δείκτη νοητικής φθοράς, η παρούσα μελέτη υπογραμμίζει ότι η λεκτική ευχέρεια ενδέχεται να αποτελεί έναν πιο αξιόπιστο προγνωστικό παράγοντα για τη διάρκεια ζωής.
Παίζει ρόλο η λεκτική ευχέρεια στην επιβίωση;
Η λεκτική ευχέρεια αποτελεί μια «υβριδική» γνωστική λειτουργία, όπως εξηγούν οι ερευνητές. «Τα καθήκοντα ευχέρειας απαιτούν ευρείες ρευστές ικανότητες (δηλαδή γρήγορη ανάκληση πληροφοριών) και αποκρυσταλλωμένες ικανότητες (σημασιολογική γνώση). Κατά συνέπεια μπορεί να είναι ενδιάμεσης δυσκολίας: αρκετά απλές για όσους επιβιώνουν μακροπρόθεσμα αλλά αρκετά απαιτητικές, ώστε να αποκαλύπτουν προβλήματα σε άτομα με υψηλό κίνδυνο πρόωρης θνησιμότητας».
Ο λόγος που τέτοιες ασκήσεις αποκαλύπτουν τόσο πολλά βρίσκεται στη σύνθετη νευρωνική συνεργασία που απαιτούν. Η επιτυχής εκτέλεσή τους βασίζεται στη λειτουργική αλληλεπίδραση μεταξύ του προμετωπιαίου φλοιού και άλλων περιοχών του εγκεφάλου -ιδιαίτερα εκείνων που σχετίζονται με τη μνήμη, τον έλεγχο και την ακρίβεια της σκέψης. Η μελέτη σημειώνει ότι οι δοκιμασίες ευχέρειας είναι «ιδιαίτερα ευαίσθητες σε προμετωπιαίες και υποφλοιώδεις βλάβες», ενώ έχουν αποδειχθεί χρήσιμες στην ανίχνευση διαταραχών όπως η άνοια, η ήπια γνωστική εξασθένηση και η νόσος του Πάρκινσον. Αυτή η ευαισθησία εξηγεί εν μέρει γιατί η λεκτική ευχέρεια σχετίζεται τόσο άμεσα με τη μακροχρόνια επιβίωση.
Η λεκτική ευχέρεια ως καθρέφτης της εγκεφαλικής υγείας στην τρίτη ηλικία
Παρά το γεγονός ότι οι παραδοσιακές γνωστικές αξιολογήσεις επικεντρώνονται κυρίως στη μνήμη, τα ευρήματα της μελέτης αποκαλύπτουν πως ούτε η ταχύτητα επεξεργασίας, ούτε η αποθηκευμένη γνώση, ούτε ακόμη και η συνολική νοημοσύνη προσφέρουν ισχυρή πρόβλεψη για τη μακροζωία, όταν εξετάζονται ταυτόχρονα με τη λεκτική ευχέρεια. Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε εξελιγμένες στατιστικές τεχνικές, οι οποίες επέτρεψαν τη σύγχρονη ανάλυση μεταβολών στις γνωστικές λειτουργίες και στα ποσοστά επιβίωσης. Αυτή η συνδυαστική προσέγγιση παρείχε πολύ ακριβέστερη εικόνα από τις παραδοσιακές μεθόδους που εξετάζουν κάθε παράγοντα ξεχωριστά.
Αυτά τα πορίσματα ενδέχεται να οδηγήσουν σε επανεκτίμηση του τρόπου με τον οποίο οι επαγγελματίες υγείας αξιολογούν τη γνωστική κατάσταση των ηλικιωμένων. Οι δοκιμασίες λεκτικής ευχέρειας θα μπορούσαν να αποκτήσουν πιο κεντρικό ρόλο στις ιατρικές αξιολογήσεις, προσφέροντας μια πιο σαφή εικόνα για τη συνολική λειτουργία του εγκεφάλου και τον κίνδυνο θνησιμότητας. Για τον απλό άνθρωπο, αυτό σημαίνει ότι ακόμη και ένα φαινομενικά αθώο παιχνίδι λέξεων μπορεί να αποδειχθεί εργαλείο πρόγνωσης της νοητικής υγείας. Την επόμενη φορά που θα επισκεφθείτε αγαπημένα ηλικιωμένα πρόσωπα, ξεκινήστε ένα παιχνίδι λεκτικής ευχέρειας -ίσως προσφέρετε κάτι πολύ περισσότερο από απλή ψυχαγωγία: ένα παράθυρο στην υγεία του εγκεφάλου και τις προοπτικές μακροζωίας.
Δοκιμάστε το μόνοι σας: Πώς να αξιολογήσετε τη λεκτική σας ευχέρεια στο σπίτι
Αναρωτιέστε πόσο καλά αποδίδετε σε δοκιμασίες λεκτικής ευχέρειας; Μπορείτε να εκτελέσετε δύο απλές, επιστημονικά τεκμηριωμένες ασκήσεις μόνοι σας, με ελάχιστα μέσα. Τι θα χρειαστείτε:
- Ένα χρονόμετρο (ή εφαρμογή κινητού)
- Χαρτί και στυλό ή εναλλακτικά ένα μαγνητόφωνο
- Ένα δεύτερο άτομο για τη χρονομέτρηση και την καταγραφή (προαιρετικό)
Δοκιμασία 1: Ευχέρεια Κατηγοριών (Ζώα)
- Ρυθμίστε το χρονόμετρο για 90 δευτερόλεπτα.
- Μόλις ξεκινήσει, αρχίστε να απαριθμείτε διαφορετικά ζώα όσο πιο γρήγορα μπορείτε.
- Καταγράψτε κάθε απάντηση, χωρίς διακοπή.
- Όταν λήξει ο χρόνος, μετρήστε τον αριθμό των μοναδικών ζώων (αποκλείοντας επαναλήψεις).
Δοκιμασία 2: Ευχέρεια με Χρήση Γραμμάτων (Λέξεις με «Σ»)
- Ρυθμίστε ξανά το χρονόμετρο στα 90 δευτερόλεπτα.
- Αρχίστε να λέτε λέξεις που ξεκινούν με το γράμμα «Σ».
- Καταγράψτε ή ηχογραφήστε κάθε λέξη που παράγετε.
- Στο τέλος, μετρήστε τον αριθμό των μοναδικών λέξεων που είπατε, αγνοώντας επαναλήψεις ή παραλλαγές της ίδιας ρίζας.
Πώς να ερμηνεύσετε τα αποτελέσματά σας
Τα αποτελέσματα αυτών των ασκήσεων μπορεί να προσφέρουν μια ενδεικτική εικόνα της γνωστικής σας κατάστασης. Σύμφωνα με τη Μελέτη Γήρανσης του Βερολίνου, η απόδοση στις παραπάνω δοκιμασίες σχετίζεται στατιστικά με τη διάρκεια ζωής σε άτομα άνω των 70 ετών:
- Ευχέρεια κατηγοριών: Κάθε επιπλέον ζώο που καταγράφηκε στη δοκιμασία σχετίστηκε με μείωση 5,6% στον κίνδυνο θνησιμότητας. Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες που κατάφερναν να απαριθμήσουν περίπου 33 διαφορετικά ζώα είχαν εκτιμώμενο μέσο προσδόκιμο ζωής σχεδόν 12 έτη. Αντιθέτως, όσοι ανέφεραν περίπου 11 ζώα εμφάνισαν μέσο όρο επιβίωσης μόλις 3 ετών.
- Ευχέρεια με λέξεις «Σ»: Κάθε επιπλέον λέξη που ξεκινούσε από «Σ» συνδέθηκε με 3,7% μικρότερο κίνδυνο θνησιμότητας. Η διαφορά ήταν αξιοσημείωτη: συμμετέχοντες που παρήγαγαν περίπου 22 λέξεις είχαν σημαντικά αυξημένο μέσο προσδόκιμο ζωής σε σχέση με εκείνους που παρήγαγαν μόλις 7.
Διαβάστε επίσης
Μια 105 χρόνων Βρετανίδα αποκαλύπτει δύο εντυπωσιακά απλά μυστικά για μακροζωία και γερό μυαλό
Άνοια τέλος! 6 διασκεδαστικά παιχνίδια για να μην χάσουμε ποτέ τα λογικά μας
Η απλή κίνηση που χαρίζει μυαλό ξυράφι και δυναμώνει τη σκέψη
