Έντονη ανησυχία στους ειδικούς ψυχικής υγείας και στους παιδαγωγούς έχει προκαλέσει η ραγδαία διάδοση των «συντρόφων» Τεχνητής Νοημοσύνης (AI companions) μεταξύ των εφήβων.
Συνήθως παρουσιάζονται ως «ψηφιακοί φίλοι», ωστόσο η αλληλεπίδραση των παιδιών με αυτά ενδέχεται να οδηγήσει σε συγχύσεις, ψυχολογικές επιβαρύνσεις και απομάκρυνση από τον πραγματικό κοινωνικό ιστό.
Πάνω από 70% των εφήβων χρησιμοποιούν AI συνομιλητές
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της αμερικανικής μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Common Sense Media, περισσότεροι από το 70% των Αμερικανών εφήβων χρησιμοποιούν εφαρμογές συντρόφων AI, όπως Character.AI, Nomi και Replika. Οι συγκεκριμένες ψηφιακές πλατφόρμες προβάλλονται ως «εικονικοί φίλοι, έμπιστοι και ακόμη και θεραπευτές», με τη δυνατότητα να συνομιλούν και να αλληλεπιδρούν όπως ένας πραγματικός άνθρωπος.
Ωστόσο, οι ειδικοί εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες, καθώς αρκετοί είναι οι γονείς που αγνοούν όχι μόνο τη χρήση των εργαλείων αυτών από τα παιδιά τους, αλλά και τον βαθμό πρόσβασης προσωπικών δεδομένων από τα chatbots.
Ακολουθούν μερικές προτάσεις των ειδικών για την προστασία των παιδιών.
Αναγνωρίστε ότι η Tεχνητή Nοημοσύνη είναι «διασκεδαστική»
Ο Michael Robb, ερευνητής της Common Sense Media, επισημαίνει ότι οι γονείς μπορούν να ξεκινήσουν μία ανοιχτή, χωρίς κριτική συζήτηση με τα παιδιά τους, ρωτώντας: «Έχεις ακούσει για τους AI συνομιλητές;» «Χρησιμοποιείς εφαρμογές που σου μιλούν σαν να είναι φίλοι σου;»
Ο στόχος είναι να κατανοήσουν τι ακριβώς ελκύει το παιδί στις εφαρμογές αυτές, πριν εκφράσουν ανησυχία ή αντίδραση. Ο Mitch Prinstein, επικεφαλής ψυχολόγος στην Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA), τονίζει ότι πρέπει να διδαχθούν οι έφηβοι πως οι AI συνομιλητές είναι προγραμματισμένοι να συμφωνούν. Αυτή η διαρκής «συναίνεση» δεν αντικατοπτρίζει τις πραγματικές ανθρώπινες σχέσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν διαφωνίες, όρια και αυθεντική υποστήριξη. «Πρέπει να τους διδάξουμε ότι πρόκειται για μία μορφή διασκέδασης», αναφέρει ο Prinstein. «Δεν πρόκειται για πραγματικότητα και δεν πρέπει να αντικαταστήσει τις ανθρώπινες σχέσεις στη ζωή τους» τονίζει.
Εντοπίστε τα σημάδια των ανθυγιεινών σχέσεων
Παρά το γεγονός ότι οι AI συνομιλητές εμφανίζονται υποστηρικτικοί, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν πραγματικές κρίσεις ή να προσφέρουν ψυχολογική υποστήριξη.
Ενδεικτικά σημάδια:
– Το παιδί προτιμά τη συνομιλία με το AI αντί για αλληλεπίδραση με φίλους ή οικογένεια.
– Δαπανά πολλές ώρες με τον AI συνομιλητή.
– Δείχνει έντονη συναισθηματική αντίδραση όταν απομακρύνεται από την εφαρμογή.
Αυτά τα μοτίβα μπορεί να υποδεικνύουν ότι ο AI συνομιλητής αντικαθιστά, και όχι συμπληρώνει, την ανθρώπινη επαφή. Σε περιπτώσεις κατάθλιψης, άγχους, διατροφικών διαταραχών ή μοναξιάς, το παιδί χρειάζεται ανθρώπινη στήριξη από την οικογένεια, το φιλικό περιβάλλον ή επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Ενημερωθείτε και βάλτε όρια
Οι ειδικοί προτείνουν στους γονείς να θέτουν κανόνες για τη χρήση των AI εφαρμογών, όπως ακριβώς ισχύει για την οθόνη ή τα κοινωνικά δίκτυα.
Για παράδειγμα:
– Περιορισμός στη διάρκεια χρήσης.
– Καθορισμός πότε και πού μπορεί να χρησιμοποιείται η εφαρμογή.
Επιπλέον, είναι σημαντικό οι γονείς να ενημερώνονται συνεχώς για τις δυνατότητες του AI. «Πολλοί λένε “Μου φαίνεται παράξενο”. Δυστυχώς, αυτό στέλνει στα παιδιά το μήνυμα ότι αν αντιμετωπίσουν πρόβλημα, δεν πρέπει να απευθυνθούν στους γονείς τους, γιατί θα τα υποτιμήσουν», αναφέρει ο Prinstein.
Η συνύπαρξη των παιδιών με την Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι απαραίτητα επικίνδυνη, εφόσον υπάρχει ενημέρωση, όρια και ειλικρινής διάλογος. Οι AI συνομιλητές δεν θα πρέπει να αντικαθιστούν τη φυσική ανθρώπινη επαφή, ούτε να υποκαθιστούν τη στήριξη σε περιόδους ψυχολογικής ανάγκης. Η πρόληψη ξεκινά από την εμπιστοσύνη και την κατανόηση, όχι από την απαγόρευση. Οι γονείς και οι επαγγελματίες καλούνται να σταθούν συνοδοιπόροι των παιδιών τους, με επίγνωση και ενσυναίσθηση, στον ψηφιακό κόσμο που εξελίσσεται ραγδαία.
Διαβάστε επίσης
Πανελλήνιες – Αποτελέσματα: Έξι SOS tips για να στηρίξετε το παιδί σας την κρίσιμη ημέρα
Κίνδυνος μανίας και διπολικής διαταραχής για τα 10χρονα που «πέφτουν με τα μούτρα» στις οθόνες
