Εδώ και 25 χρόνια, οι επιστήμονες του Northwestern Medicine μελετούν άτομα ηλικίας 80 ετών και άνω, τους λεγόμενους «SuperAgers», για να κατανοήσουν καλύτερα τι είναι αυτό που τους κάνει να ξεχωρίζουν. Αυτές οι μοναδικές περιπτώσεις ανθρώπων, επιδεικνύουν εξαιρετική μνήμη σε επίπεδο αντίστοιχο με άτομα που είναι τουλάχιστον τρεις δεκαετίες νεότερα, αμφισβητώντας την παραδοσιακή πεποίθηση ότι η γνωστική εξασθένηση αποτελεί αναπόφευκτο μέρος της γήρανσης.
Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, οι ερευνητές έχουν παρατηρήσει ορισμένες αξιοσημείωτες διαφορές στον τρόπο ζωής και την προσωπικότητα μεταξύ των SuperAgers και των ατόμων που γερνούν κανονικά, όπως το να είναι κοινωνικοί και εξωστρεφείς, αλλά «αυτό που πραγματικά μας εξέπληξε ήταν αυτό που εντοπίσαμε στους εγκεφάλους τους», δήλωσε η Δρ. Sandra Weintraub, καθηγήτρια ψυχιατρικής, συμπεριφορικών επιστημών και νευρολογίας στο Northwestern University Feinberg School of Medicine.
Προσδιορίζοντας τα βιολογικά και συμπεριφορικά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την σούπερ… γήρανση, οι επιστήμονες ελπίζουν να ανακαλύψουν νέες στρατηγικές για την προώθηση της γνωστικής ανθεκτικότητας και την καθυστέρηση ή την πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ και άλλων ασθενειών που προκαλούν γνωστική έκπτωση και άνοια.
«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι η εξαιρετική μνήμη στην τρίτη ηλικία δεν είναι μόνο δυνατή, αλλά συνδέεται με ένα ξεχωριστό νευροβιολογικό προφίλ. Αυτό ανοίγει το δρόμο για νέες παρεμβάσεις που στοχεύουν στη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής», δήλωσε η Δρ. Weintraub, συντάκτρια της νέας μελέτης που συνοψίζει τα ευρήματα και δημοσιεύτηκε στο Alzheimer’s & Dementia.
Οι δύο μηχανισμοί
Ο όρος «SuperAger» επινοήθηκε από τον Δρ. M. Marsel Mesulam, ο οποίος ίδρυσε το Κέντρο Mesulam για τη Γνωστική Νευρολογία και τη Νόσο Αλτσχάιμερ στο Northwestern στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Από το 2000, μια ομάδα 290 συμμετεχόντων SuperAger έχει περάσει από τις πόρτες του Κέντρου και οι επιστήμονες έχουν κάνει αυτοψία σε 77 εγκεφάλους SuperAger που έχουν γίνει δωρεά. Μερικοί από τους εγκεφάλους περιείχαν πρωτεΐνες αμυλοειδούς και tau, οι οποίες είναι γνωστό ότι παίζουν βασικό ρόλο στην εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ, αλλά άλλοι δεν ανέπτυξαν καμία.
«Αυτό που παρατηρήσαμε είναι ότι υπάρχουν δύο μηχανισμοί που οδηγούν κάποιον να γίνει SuperAger», είπε η Δρ Weintraub. «Ο ένας είναι η αντίσταση: δεν δημιουργούν πλάκες και κόμπους. Ο δεύτερος είναι η ανθεκτικότητα: τα δημιουργούν, αλλά δεν επηρεάζουν τον εγκέφαλό τους».
Άλλα σημαντικά ευρήματα για τους «SuperAgers»
- Εξαιρετική μνήμη: Οι SuperAgers σημειώνουν τουλάχιστον 9/15 βαθμούς σε τεστ καθυστερημένης ανάκλησης λέξεων, επιδόσεις συγκρίσιμες με άτομα 50 ή 60 ετών.
- Νεανική δομή εγκεφάλου: Σε αντίθεση με τον εγκέφαλο που γερνά φυσιολογικά, οι SuperAgers δεν εμφανίζουν αξιοσημείωτη λέπτυνση του εγκεφαλικού φλοιού. Μάλιστα, έχουν παχύτερο πρόσθιο προσαγωγό φλοιό σε σχέση ακόμη και με νεότερους ενήλικες, μια περιοχή του εγκεφάλου που παίζει βασικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων, τα συναισθήματα και τα κίνητρα.
- Μοναδικά κυτταρικά χαρακτηριστικά: Οι SuperAgers διαθέτουν περισσότερα νευρικά κύτταρα τύπου von Economo, τα οποία σχετίζονται με την κοινωνική συμπεριφορά, αλλά και μεγαλύτερους νευρώνες στην ενδορινική περιοχή, περιοχή κρίσιμη για τη λειτουργία της μνήμης.
- Κοινωνικότητα ως κοινό στοιχείο: Παρά τις διαφορές στον τρόπο ζωής και στη φυσική δραστηριότητα, οι περισσότεροι SuperAgers είναι ιδιαίτερα κοινωνικοί και δηλώνουν ότι έχουν ισχυρές διαπροσωπικές σχέσεις.
Οι πολύτιμες δωρέες οδηγούν σε επιστημονική αθανασία
Στο Κέντρο Mesulam, οι SuperAgers αξιολογούνται ετησίως και μπορούν να επιλέξουν να δωρίσουν τον εγκέφαλό τους για μεταθανάτια αξιολόγηση από επιστήμονες του Northwestern. «Πολλά από τα ευρήματα αυτής της μελέτης προέρχονται από την εξέταση δειγμάτων εγκεφάλου γενναιόδωρων, αφοσιωμένων SuperAgers που παρακολουθήθηκαν για δεκαετίες», δήλωσε η συν-συγγραφέας Δρ. Tamar Gefen, αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχιατρικής και συμπεριφορικών επιστημών στο Feinberg, διευθύντρια του Εργαστηρίου Μεταφραστικής Νευροψυχολογίας του Feinberg και νευροψυχολόγος στο Mesulam Center. «Με εκπλήσσει συνεχώς το πώς η δωρεά εγκεφάλου μπορεί να οδηγήσει σε ανακαλύψεις πολύ καιρό μετά το θάνατο, προσφέροντας μια μορφή επιστημονικής αθανασίας» καταλήγει.
Διαβάστε επίσης
Μυαλό για πάντα νέο: Αυτό είναι το μυστικό των αιωνόβιων
Super-agers: Ποιοι είναι αυτοί που αντιστέκονται στα γηρατειά;
Μακροζωία: Η επιστήμη αποκαλύπτει τα μυστικά όσων ξεπερνούν τα 100
