Ακροβατώντας ανάμεσα σε οικονομικές κρίσεις και υγειονομικές, όπως η πανδημία, οι millennials, οι γεννημένοι δηλαδή μεταξύ 1981 και 1996, μπορεί να είναι από τις πιο άτυχες γενιές, χωρίς καν ελπίδα για το μέλλον. Είναι, όμως, και η πρώτη γενιά που διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει όγκους σε σύγκριση με τους γονείς τους. Μεταξύ 1990 και 2019, οι περιπτώσεις καρκίνου πρώιμης εμφάνισης σε άτομα κάτω των 50 ετών αυξήθηκαν κατά 79% παγκοσμίως, ενώ η θνησιμότητα αυξήθηκε κατά 28%.
«Η αλήθεια είναι ότι περίπου το 80% των καρκίνων είναι “σποραδικοί”, που σημαίνει ότι δεν προκαλούνται από κληρονομικές μεταλλάξεις, αλλά από εξωτερικούς παράγοντες που βλάπτουν το DNA με την πάροδο του χρόνου» σημειώνει η Lydia Begoña Horndler Gil, Καθηγήτρια ανοσολογίας και βιολογίας του καρκίνου στο Πανεπιστήμιο San Jorge. Με άλλα λόγια, τα πράγματα που κάνουν τη μεγαλύτερη διαφορά είναι οι παράγοντες του τρόπου ζωής που μας περιβάλλουν καθημερινά και όχι η γενετική κληρονομιά μας. Η ίδια με άρθρο της στο The Conversation αναλύει την επίδραση αυτών των παραγόντων.
Διατροφή
Ένας από τους κύριους παράγοντες πίσω από αυτή τη «νέα επιδημία» είναι η διατροφή. Από τη δεκαετία του 1980, τα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας αυξάνονται ραγδαία: το 2022 πάνω από 390 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι ήταν υπέρβαροι, εκ των οποίων 160 εκατομμύρια παχύσαρκοι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Το ζήτημα δεν είναι απλώς αισθητικό· συνδέεται με αντίσταση στην ινσουλίνη, χρόνια φλεγμονή και ορμονικές αλλαγές που αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρών ασθενειών, όπως καρκίνου του παχέος εντέρου, του μαστού και του ενδομητρίου.
Οι συνέπειες της παιδικής παχυσαρκίας συχνά διαρκούν έως την ενηλικίωση. Έρευνες δείχνουν ότι άντρες με υψηλό δείκτη μάζας σώματος στην παιδική ηλικία έχουν έως και 39% μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου ως ενήλικες, ενώ για τις γυναίκες το ποσοστό ανέρχεται σε 19%.
Παράλληλα, οι σύγχρονες διατροφικές συνήθειες, πλούσιες σε υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, έχουν αλλοιώσει το μικροβίωμα του εντέρου, μειώνοντας τη βακτηριακή ποικιλομορφία και ενισχύοντας τη φλεγμονή. Αυτές οι αλλαγές συμβάλλουν στην αύξηση γαστρεντερικών διαταραχών, όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
Η αόρατη επίδραση του αλκοόλ
Αν και παλιότερα θεωρούταν ότι ένα ποτήρι κρασί μπορεί να προστατεύσει, σήμερα γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης: ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο το κατατάσσει ως καρκινογόνο της Ομάδας 1, στο ίδιο επίπεδο με τον καπνό, λόγω της μετατροπής της αιθανόλης σε ακεταλδεΰδη που βλάπτει το DNA.
Η κατανάλωση διαφέρει σημαντικά μεταξύ των γενεών. Οι millennials πίνουν λιγότερο συχνά από τους baby boomers, αλλά τείνουν να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες αλκοόλ σε μια έξοδο, κάτι που αυξάνει τους κινδύνους για την υγεία, σύμφωνα με την έρευνα EDADES 2024 του ισπανικού Υπουργείου Υγείας. Επιπλέον, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι πολλές μπύρες περιέχουν υπερφθοροαλκυλικές ουσίες (PFAS), τα λεγόμενα «αιώνια χημικά», που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου των όρχεων και των νεφρών.
Ελλιπής ύπνος
Οι millennials και η γενιά Z κοιμούνται κατά μέσο όρο 30-45 λεπτά λιγότερο κάθε βράδυ σε σχέση με τους baby boomers, κυρίως λόγω της νυχτερινής έκθεσης σε οθόνες και κοινωνικά μέσα. Το τεχνητό φως διαταράσσει την έκκριση της μελατονίνης, μιας ορμόνης που ρυθμίζει τον κυτταρικό κύκλο και έχει αντιοξειδωτική δράση.
Η χρόνια έλλειψη ύπνου, όμως, μειώνει την ικανότητα επιδιόρθωσης του DNA και εξασθενεί τις προστατευτικές ιδιότητες της μελατονίνης, αυξάνοντας τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και τη συσσώρευση μεταλλάξεων. Παράλληλα, οι διαταραγμένοι κιρκάδιοι ρυθμοί επηρεάζουν γονίδια που είναι κρίσιμα για την επιδιόρθωση του DNA, ενισχύοντας τον κίνδυνο ανάπτυξης όγκων με την πάροδο του χρόνου.
Παράγοντας στρες
Η γενιά των millennials εμφανίζει πιθανώς τα υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, της «ορμόνης του στρες». Όταν παραμένει αυξημένη για μεγάλο χρονικό διάστημα, όχι μόνο προάγει την αντίσταση στην ινσουλίνη και την υπέρταση, αλλά αποδυναμώνει και το ανοσοποιητικό σύστημα.
Έρευνες δείχνουν ότι το χρόνιο στρες ενισχύει τη φλεγμονή, εμποδίζει την εξάλειψη ανώμαλων κυττάρων και μπορεί να ενεργοποιήσει αδρανή καρκινικά κύτταρα. Στον γενικό πληθυσμό, όσοι βιώνουν υψηλότερα επίπεδα στρες έχουν έως και διπλάσιο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο σε σύγκριση με όσους διαχειρίζονται καλύτερα το στρες.
O κίνδυνος των άσκοπων φαρμάκων
Τέλος, οι νεότερες γενιές καταφεύγουν πιο συχνά στην αυτοθεραπεία, κάτι που φέρνει νέους βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους κινδύνους. Η συχνή χρήση παρακεταμόλης συνδέεται με ηπατική βλάβη και πιθανή αύξηση του κινδύνου καρκίνου του ήπατος.
Η παρατεταμένη χρήση από του στόματος αντισυλληπτικών μπορεί να αυξήσει ελαφρώς τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού και του τραχήλου, αν και προστατεύει από τον καρκίνο των ωοθηκών και του ενδομητρίου. Παράλληλα, η συνεχής χρήση αντιόξινων και αντιβιοτικών έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του πεπτικού συστήματος μέσω έμμεσων μηχανισμών, όπως καρκινογόνες ενώσεις ή ανισορροπία στο μικροβίωμα του εντέρου.
Τι επιφυλάσσει το μέλλον
Οι προβλέψεις είναι ανησυχητικές. Αναμένεται ότι τα κρούσματα καρκίνου θα αυξηθούν από περίπου 20 εκατομμύρια το 2022 σε σχεδόν 35 εκατομμύρια το 2050 – μια συνολική αύξηση σχεδόν 77%. Η τάση αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη στους όγκους του πεπτικού συστήματος και των γυναικολογικών οργάνων, οι οποίοι γίνονται όλο και πιο συχνοί στους νέους ενήλικες.
«Είμαστε η γενιά της αμεσότητας, του άγχους και των χαπιών για γρήγορη θεραπεία. Δεν είναι, όμως, όλα χαμένα, καθώς μπορούμε να ελέγξουμε πολλούς από τους παράγοντες που μας αρρωσταίνουν, ξεκινώντας από σήμερα. Η υιοθέτηση πιο υγιεινών συνηθειών μπορεί να μειώσει τους κινδύνους και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής μας σε ένα μέλλον που δεν είναι τόσο μακρινό όσο θα θέλαμε να πιστεύουμε» καταλήγει η ειδικός.
Διαβάστε επίσης
Καρκίνος: Γιατί η νόσος χτυπά όλο και πιο νέους; Δύο ογκολόγοι απαντούν
