Καθώς ο πληθυσμός γερνάει, αυξάνεται και η ανησυχία για τις επιπτώσεις της ηλικίας στη γνωστική λειτουργία και τον κίνδυνο εμφάνισης νευροεκφυλιστικών παθήσεων, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας. Οι επιστήμονες διερευνούν διαρκώς στρατηγικές που θα μπορούσαν να διατηρήσουν την εγκεφαλική λειτουργία ή να επιβραδύνουν την έκπτωσή της. Ένα κρίσιμο πεδίο εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος διατηρεί την ενεργειακή του ισορροπία, ειδικά σε περιοχές όπως ο ιππόκαμπος -βασικός για τη μνήμη και τη μάθηση.
Σε αυτό το πλαίσιο, μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Food Science & Nutrition υποδεικνύει ότι η συμπληρωματική χορήγηση κρεατίνης μπορεί να συμβάλει στην προστασία του εγκεφάλου από διαταραχές μνήμης και μάθησης που σχετίζονται με την ηλικία. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Κινεζικής Ιατρικής Nanjing και εστιάζει στους βιολογικούς μηχανισμούς που προκαλούν τη γνωστική φθορά, καθώς και πώς αυτοί μπορούν να επηρεαστούν θετικά από την κρεατίνη.
Η λειτουργία της κρεατίνης στον εγκέφαλο
Η κρεατίνη είναι μια φυσική ένωση που υπάρχει στο σώμα και σε ορισμένα τρόφιμα. Παίζει σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή υποστήριξη ιστών με αυξημένες απαιτήσεις, όπως οι μύες και ο εγκέφαλος. Εκεί μετατρέπεται σε φωσφοκρεατίνη μέσω της δράσης του ενζύμου κρεατινική κινάση ΒΒ (CK-BB). Το σύστημα αυτό λειτουργεί σαν «εφεδρική μπαταρία», προσφέροντας άμεση ενέργεια στα νευρικά κύτταρα, όταν υπάρχει ανάγκη.
Ενώ είναι ευρέως γνωστή για τη χρήση της από αθλητές, η κρεατίνη έχει αρχίσει να προσελκύει το ενδιαφέρον και για τις πιθανές επιδράσεις της στον εγκέφαλο, καθώς φαίνεται να βοηθά τους νευρώνες να διατηρούν τη λειτουργικότητά τους και να υποστηρίζουν τη συναπτική πλαστικότητα, δηλαδή την ικανότητα του εγκεφάλου να «αναδιαμορφώνει» τις συνδέσεις του για να μαθαίνει και να θυμάται.
Τι έδειξαν οι μετρήσεις
Για τις ανάγκες της μελέτης, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ποντίκια, στα οποία χορηγήθηκε D-γαλακτόζη, ένα σάκχαρο που προκαλεί οξειδωτικό στρες και μιμείται τις επιδράσεις της γήρανσης. Τα ζώα εμφάνισαν μειωμένη μνήμη, δομικές αλλοιώσεις στον ιππόκαμπο, και ελαχιστοποίηση της έκφρασης και της δραστηριότητας της CK-BB. Οι εν λόγω αλλαγές συνοδεύτηκαν από χαμηλότερα επίπεδα πρωτεϊνών, όπως οι PSD-95, BDNF και NF-L, παράγοντες ζωτικής σημασίας για την υγεία των συνάψεων.
Στο επόμενο στάδιο, μείωσαν στοχευμένα την έκφραση του γονιδίου CKB -που είναι υπεύθυνο για την παραγωγή της CK-BB -στον ιππόκαμπο. Τα ποντίκια παρουσίασαν ανάλογα ελλείμματα με εκείνα του μοντέλου γήρανσης: προβλήματα μνήμης, οξειδωτικό στρες και αλλοιώσεις στις νευρικές συνδέσεις. Αυτό υποδηλώνει ότι η μείωση της CK-BB από μόνη της μπορεί να προκαλέσει νευρωνική αποδιοργάνωση και γνωστική έκπτωση.
Στην τελευταία φάση, πρόσθεσαν 3% κρεατίνη στη διατροφή των ποντικιών για 8 εβδομάδες. Το αποτέλεσμα ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικό: η δραστηριότητα της CK-BB αυξήθηκε κατά 36% και η έκφρασή της κατά 14,3%, ενώ αποκαταστάθηκε η δενδριτική δομή στον ιππόκαμπο και ενισχύθηκαν οι γνωστικές επιδόσεις. Παράλληλα, βελτιώθηκαν οι δείκτες αντιοξειδωτικής άμυνας, ενώ μειώθηκε η συγκέντρωση της επιβλαβούς MDA (βιοδείκτης του οξειδωτικού στρες).
Αξιοσημείωτο είναι ότι η βελτίωση της μνήμης δεν οφειλόταν σε καλύτερη κινητικότητα ή όραση, καθώς δεν παρατηρήθηκαν διαφορές στην ταχύτητα κίνησης των ποντικιών. Αυτό ενισχύει την εκτίμηση ότι οι θετικές επιδράσεις της συνδέονται άμεσα με τη λειτουργία του εγκεφάλου.
Πιθανή σημασία για τον άνθρωπο
Για να ενισχυθούν τα ευρήματα, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα γονιδιακής έκφρασης από ανθρώπινους εγκεφαλικούς ιστούς. Βρέθηκε ότι το γονίδιο CKB ήταν σημαντικά υπορυθμισμένο σε άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ σε σύγκριση με υγιείς μάρτυρες. Το εύρημα αυτό ενισχύει την ιδέα ότι οι χαμηλές τιμές του ενζύμου CK-BB ενδέχεται να αποτελούν κοινό γνώρισμα της γήρανσης και νευροεκφυλιστικών παθήσεων.
Τα αποτελέσματα βασίζονται -και επεκτείνουν -προηγούμενες έρευνες που έχουν αναδείξει τη πιθανή σχέση ανάμεσα στην κρεατίνη και τη γνωστική απόδοση. Σε μελέτες που αφορούσαν ηλικιωμένους, η χορήγηση συμπληρωμάτων κρεατίνης έχει συσχετιστεί με βελτιώσεις στη μνήμη και στην ικανότητα λογικής σκέψης. Επιπλέον, σε άτομα με σπάνιες γενετικές διαταραχές που επηρεάζουν τον μεταβολισμό της, η έγκαιρη παρέμβαση με συμπληρώματα φαίνεται να μειώνει τη σοβαρότητα των νοητικών δυσκολιών.
Περιορισμοί έρευνας και τα επόμενα (ελπιδοφόρα) βήματα
Αν και τα ευρήματα είναι αρκετά υποσχόμενα, οι επιστήμονες αναγνωρίζουν ορισμένους περιορισμούς. Προς το παρόν δεν είναι πλήρως κατανοητοί οι ακριβείς μηχανισμοί μέσω των οποίων η CK-BB υποστηρίζει τη συναπτική λειτουργία. Εικάζεται ότι μπορεί να σχετίζεται με την ενεργειακή υποστήριξη των μιτοχονδρίων ή με την προστασία από οξειδωτική βλάβη. Επιπλέον, η τεχνική που χρησιμοποιήθηκε για τη μείωση της CK-BB θα μπορούσε να αντικατασταθεί από πιο ακριβείς γενετικές μεθόδους, ώστε να μελετηθεί η λειτουργία του ενζύμου σε μεγαλύτερη χρονική κλίμακα. Στο μέλλον, η έρευνα μπορεί να επεκταθεί και σε άλλα μοντέλα νευροεκφυλιστικών νόσων, όπως η νόσος του Πάρκινσον ή το εγκεφαλικό επεισόδιο.
Διαβάστε επίσης
Σας λείπει ύπνος; Το συμπλήρωμα κρεατίνης που σας κρατάει σε εγρήγορση
Συμπληρώματα κρεατίνης: Πόσο ασφαλή και αποτελεσματικά είναι – Η διαιτολόγος λύνει κάθε απορία
Συμπληρώματα διατροφής: Διαιτολόγος δίνει έξυπνα tips ώστε η λήψη τους να μην γίνει επικίνδυνη
