*Το κείμενο υπογράφει η Δρ. Παρασκευή Σακκά, Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Διευθύντρια Τμήματος Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων Εγκεφάλου – Ιατρείου Μνήμης του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ, Πρόεδρος Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, Εθνικό Παρατηρητήριο για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer
Παγκοσμίως υπάρχουν 50 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν με άνοια, αριθμός που θα αυξηθεί δραματικά στο μέλλον λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης. Σύμφωνα µε πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, στη χώρα μας 250.000 άτομα πάσχουν από άνοια και 350.000 άτομα από ήπια νοητική διαταραχή που είναι προστάδιο της άνοιας. Aν συνυπολογίσουμε ότι για κάθε ασθενή με άνοια επηρεάζεται σημαντικά η ζωή 2-3 φροντιστών-μελών της οικογένειας, η πάθηση αφορά άμεσα σε 1,5 εκατομμύριο Έλληνες πολίτες.
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο συχνή αιτία άνοιας (70-80% του συνόλου), κατάσταση μη αναστρέψιμη που εξελίσσεται με αργούς ρυθμούς σε βάθος χρόνου. Από την έναρξη των συμπτωμάτων μέχρι τα τελικά στάδια μεσολαβούν κατά μέσο όρο 10 χρόνια. Οι αιτίες δεν είναι συνολικά γνωστές. Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου είναι η γενετική προδιάθεση και η αύξηση της ηλικίας, παράγοντες μη τροποποιήσιμοι. Ο κίνδυνος για ανάπτυξη άνοιας αυξάνεται με τη γήρανση και η νόσος είναι εξαιρετικά συχνή στις μεγάλες ηλικίες. 2% του πληθυσμού ηλικίας 65-74 έχει άνοια, ποσοστό που ανεβαίνει στο 19% για τις ηλικίες 75-84 και στο 42% για τους μεγαλύτερους των 85 ετών. Μια συχνή ωστόσο παρανόηση είναι ότι η έκπτωση των νοητικών ικανοτήτων αποτελεί τμήμα της φυσιολογικής διαδικασίας της γήρανσης, ενώ σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτό δεν είναι σωστό.
Η νόσος χαρακτηρίζεται από την εναπόθεση στον εγκέφαλο δύο παθολογικών πρωτεϊνών, του β-αμυλοειδούς και της τ πρωτεΐνης που προκαλούν εκφύλιση των νευρώνων του. Τα συμπτώματά της είναι: διαταραχές της μνήμης, της ικανότητας κατανόησης και έκφρασης του λόγου και της κρίσης, απώλεια προσανατολισμού στον χώρο και τον χρόνο και έκπτωση καθημερινής λειτουργικότητας. Επίσης, υπάρχουν αλλαγές στην προσωπικότητα, συχνά σωματικά ενοχλήματα και ψυχιατρικά συμπτώματα όπως απάθεια, κατάθλιψη, επιθετικότητα, ευερεθιστότητα, αρνητισμός, παραλήρημα και ψευδαισθήσεις.
Μελέτες πληθυσμών στην Ευρώπη και την Αμερική τα τελευταία χρόνια αποδεικνύουν ότι η επίπτωση της άνοιας μειώνεται ως αποτέλεσμα της αλλαγής του τρόπου ζωής και του ελέγχου των καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου. Οι πολιτικές για τη δημόσια υγεία θα πρέπει να ενθαρρύνουν τους μεσήλικες να διακόπτουν το κάπνισμα, να ασκούνται σωματικά, να ακολουθούν διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και ψάρια, να ελέγχουν την παχυσαρκία, το διαβήτη και την υπέρταση και να αποφεύγουν την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Επιπρόσθετα, άνθρωποι με πολλά χρόνια εκπαίδευσης, απαιτητικά επαγγέλματα και περισσότερες δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου (συμπεριλαμβανομένων πνευματικών, κοινωνικών, αλλά και φυσικών-σωματικών δραστηριοτήτων) έχουν μικρότερες πιθανότητες ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ.
Στο ιατρείο μνήμης
Αν ανησυχείτε για τη μνήμη σας ή κάποιος δικός σας έχει παρατηρήσει το γεγονός ότι ξεχνάτε, απευθυνθείτε άμεσα σε ένα Ιατρείο Μνήμης και εξεταστείτε. Συζητήστε τις ανησυχίες σας με τον γιατρό σας, γιατί υπάρχουν και θεραπεύσιμες καταστάσεις που προκαλούν προβλήματα μνήμης όπως η κατάθλιψη, χρόνιες λοιμώξεις, ανεπάρκειες βιταμινών, προβλήματα θυρεοειδούς, καλοήθεις όγκοι του εγκεφάλου. Ειδικά Ιατρεία Μνήμης λειτουργούν σήμερα σε σχεδόν όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας.
Η διαδικασία εξέτασης για τη διάγνωση της άνοιας ξεκινά από μια βασική κλινική εκτίμηση: νευρολογική εξέταση, νευροψυχολογική αξιολόγηση (εκτίμηση νοητικών λειτουργιών – τεστ μνήμης), εξέταση της παρούσας ψυχικής κατάστασης. Κατά περίπτωση προτείνεται παρακλινική διερεύνηση που περιλαμβάνει εξετάσεις αίματος για τον αποκλεισμό δευτεροπαθών ανοιών, ειδικές εξετάσεις στο αίμα και το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου.
Μετά τη διάγνωση, εφαρμόζονται πρωτόκολλα φαρμακευτικών και μη φαρμακευτικών θεραπειών και προτείνεται τακτική παρακολούθηση των ασθενών, γιατί η άνοια είναι μια εξελισσόμενη κατάσταση. Επιπλέον, παρέχονται από τα Ιατρεία Μνήμης συνεδρίες ψυχοϋποστήριξης και συμβουλευτικής συγγενών-φροντιστών.
Διαβάστε επίσης
Ποια νευροεκφυλιστική νόσος μπορεί να καθυστερήσει σε όσους μιλούν ξένες γλώσσες
Άνοια: Νέο τεστ προβλέπει τη διαταραχή 9 χρόνια νωρίτερα
