Οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων που κάνουν δίαιτα ξαναπαίρνουν κάποιο από το βάρος που έχασαν. Παρόλο που υπάρχουν πολλοί λόγοι που συμβαίνει αυτό, πολλοί υποστηρίζουν ότι ο κύριος λόγος είναι το γεγονός ότι η δίαιτα καταστρέφει τον μεταβολισμό. Γεγονός είναι ότι η δίαιτα πράγματι επιβραδύνει τον μεταβολισμό, αλλά από την άλλη μεριά τον βελτιώνει και με πολλούς θετικούς τρόπους. Ας δούμε τι ακριβώς συμβαίνει.
Όπως αναφέρουν σε σχετική μελέτη τους οι Δρ. Adam Collins και Aoife Egan από το Πανεπιστήμιο του Surrey, ο μεταβολισμός βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος στον διάλογο για τον μεταβολικό ρυθμό, δηλαδή τον αριθμό των θερμίδων που καταναλώνει το σώμα σε κατάσταση ανάπαυσης. Προφανώς, όσο περισσότερο κινείται κάποιος, τόσο περισσότερες θερμίδες καίει, και, για να χάσει βάρος, πρέπει να καταναλώνει λιγότερες θερμίδες από αυτές που δαπανά. Η διαδικασία αυτή αναγκάζει το σώμα να χρησιμοποιήσει τις αποθήκες ενέργειας –όπως το λίπος- προκειμένου να ανταπεξέλθει, με αποτέλεσμα να αλλάζει και ο μεταβολικός ρυθμός.
«Όταν κάνουμε δίαιτα, η απώλεια μυικού ιστού μειώνει τον μεταβολικό ρυθμό ανάπαυσης, πράγμα που σημαίνει ότι ο οργανισμός χρειάζεται λιγότερες θερμίδες από πριν. Άρα το σώμα σκόπιμα επιβραδύνει τον μεταβολισμό προκειμένου να διατηρήσει τις αποθήκες ενέργειας και να ελαχιστοποιήσει την απώλεια βάρους», εξηγούν οι ειδικοί.
Όταν, όμως, οι αποθήκες λίπους στο σώμα εξαντλούνται, πυροδοτείται η προσαρμοστική θερμογένεση, διαδικασία που μειώνει ακόμα περισσότερο τον μεταβολικό ρυθμό –και ενδεχομένως να αποτρέπει την απώλεια βάρους παρά την αυστηρή δίαιτα. Η προσαρμοστική θερμογένεση μπορεί ενεργοποιηθεί εντός τριών ημερών από την έναρξη της δίαιτας και θεωρείται ότι παραμένει για αρκετό καιρό μετά, εμποδίζοντας τη διατήρηση του βάρους ή ακόμα και ευνοώντας την επανάκτησή του.
Ένα παράδειγμα της επίδρασης της προσαρμοστικής θερμογένεσης παρατηρήθηκε εκτενώς σε μελέτη του 2016, η οποία έδειξε ότι οι συμμετέχοντες, που έπρεπε να καταναλώνουν έως και 500 λιγότερες θερμίδες ημερησίως, είχαν σημαντική μείωση του μεταβολικού τους ρυθμού, πολλά χρόνια μετά την αρχική απώλεια βάρους
Άλλες μελέτες έχουν επίσης δείξει επιβράδυνση του μεταβολισμού με την απώλεια βάρους, αλλά με πολύ λιγότερη δίαιτα (περίπου 100 θερμίδες λιγότερες την ημέρα για τη διατήρηση του βάρους). Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν είναι απόλυτα βέβαιοι για το αν αυτή η επιβράδυνση επιμένει και μετά την σταθεροποίηση του βάρους του ατόμου.
«Οι έρευνες δείχνουν ότι η προσαρμοστική θερμογένεση συμβαίνει στην πιο ενεργή φάση της δίαιτας ως αντίδραση του οργανισμού στην απώλεια βάρους. Γενικά, δεν έχουμε καταληκτικά στοιχεία που να υποστηρίζουν τη θεωρία ότι ο μεταβολικός ρυθμός παραμένει επιβραδυμένος μακροπρόθεσμα (ένα χρόνο μετά τη δίαιτα), επισημαίνουν οι Δρ. Collins και Egan.
Γεγονός είναι πως είναι πολλοί οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τον μεταβολικό ρυθμό, επομένως οι αλλαγές μετά τη δίαιτα μπορεί να ποικίλλουν από άτομο σε άτομο. Για παράδειγμα, σε μία μελέτη σχετικά με τη δίαιτα νηστείας αποδείχθηκε ότι ο μεταβολικός ρυθμός πράγματι μειώθηκε, αλλά όσοι παρουσίασαν τη μεγαλύτερη μείωση είχαν από την αρχή υψηλότερο μεταβολικό ρυθμό. Σημειώνεται ότι η υπερεκτίμηση των μεταβολικών ποσοστών στην αρχή μιας μελέτης ή σφάλματα στην πρόβλεψη του μεταβολικού ρυθμού μετά την απώλεια βάρους θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα αποτελέσματά της.
Πάντως, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι ο μεταβολικός ρυθμός μειώνεται με την απώλεια βάρους, λόγω τόσο του μειωμένου όγκου του σώματος όσο και ως τρόπος του οργανισμού να διατηρήσει τους ιστούς και τις αποθήκες ενέργειας.
Πρέπει, ωστόσο, να τονιστεί ότι όλες οι αλλαγές που προκαλούνται στον οργανισμό μέσω της δίαιτας δεν καταστρέφουν τον μεταβολισμό, αντιθέτως συντελούν τελικά σε έναν πιο υγιή μεταβολισμό, βοηθώντας τον να λειτουργεί καλύτερα. Χωρίς την κατάλληλη επίβλεψη, όμως, η μεταβολική βελτίωση μπορεί να συνωμοτήσει προς την επανάκτηση του βάρους, ή ακόμα και την αύξησή του πάνω από το αρχικό.
«Οι μελέτες δείχνουν ότι η άσκηση μπορεί να είναι ένας τρόπος για την αποτροπή της επανάκτησης του βάρους, μέσω της βελτίωσης της ικανότητάς μας να το διατηρήσουμε και να ελαχιστοποιήσουμε δυνητικά την επιβράδυνση του μεταβολισμού. Τέλος, μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση της όρεξης και της δαπάνης θερμίδων βραχυπρόθεσμα και να κάνει την απώλεια βάρους πιο βιώσιμη μακροπρόθεσμα», καταλήγουν οι επιστήμονες.
Διαβάστε επίσης
Απώλεια βάρους: Πόση σημασία έχει το timing των γευμάτων
Ο απίστευτος τρόπος που κόβει την πείνα, αλλά ανεβάζει τη λίμπιντο
Αδυνάτισμα: Το γνωστό χάπι που οδηγεί σε απώλεια βάρους 15 κιλών
