*Γράφει η Βασιλική Χρυσοστομίδου
Η «ψηφιακή μητρότητα» αποτελεί πλέον μία νέα πραγματικότητα με ιδιαίτερα ανησυχητικές ενδείξεις, όπως προκύπτει από τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα, καθώς η «συγκατοίκηση» εγκύου και οθονών δεν είναι τόσο «ουδέτερη»:
➤ Οι 6 στις 10 εγκύους χρησιμοποιούν το κινητό πάνω από 1 ώρα την ημέρα ενώ η 1 στις 4 (25%) περνά περισσότερες από 5 ώρες μπροστά σε οθόνες καθημερινά.
➤ Η χρήση κινητού άνω των 30 λεπτών ημερησίως συνδέεται με 50% μεγαλύτερη πιθανότητα χαμηλού βάρους γέννησης, σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες ενώ καταγράφεται, επίσης, ότι η πολύωρη χρήση οθονών, ειδικά πριν τον ύπνο, αυξάνει τον κίνδυνο υπέρτασης κύησης.
➤ Γυναίκες που χρησιμοποιούν smartphone πάνω από 7 ώρες την ημέρα εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και καταθλιπτικής διάθεσης. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η αυξημένη έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία στον χώρο εργασίας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αποβολής κατά περίπου 70%.
➤ Η πολύωρη χρήση οθονών κατά την κύηση σχετίζεται με χαμηλότερη γλωσσική και κινητική ανάπτυξη σε παιδιά ηλικίας 3–5 ετών, καθώς και με αυξημένες δυσκολίες στην προσοχή και την εκτελεστική λειτουργία.
Η νέα πραγματικότητα της «ψηφιακής μητρότητας» είναι γεγονός – Τα επιστημονικά δεδομένα αναλυτικά
Πόσο «ουδέτερη» είναι η καθημερινή συνύπαρξη της μητέρας και του εμβρύου με τις οθόνες; Η επιστήμη έχει αρχίσει να δίνει απαντήσεις και ορισμένες προκαλούν προβληματισμό.
«Τα δεδομένα δείχνουν ότι οι περισσότερες γυναίκες κατά την κύηση χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο τις οθόνες απ’ όσο φανταζόμαστε.
Σε μια πρόσφατη έρευνα του 2024, πάνω από 60% των εγκύων δήλωσαν πως χρησιμοποιούν το κινητό τους για περισσότερη από μία ώρα την ημέρα, ενώ μία στις τέσσερις παραδέχθηκε ότι περνά περισσότερες από πέντε ώρες καθημερινά μπροστά σε οθόνες», σημειώνουν οι Άρτεμις Κ. Τσίτσικα, Καθηγήτρια και Εκπρόσωπος UNESCO GHE & WHO Collaborating Centre, Αναπλ. Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, Επιστ. Υπεύθυνος Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) Β΄ Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ – Νοσοκομείο Παίδων “Π. & Α. Κυριακού” και η Εβελίνα Πρεβέντη, Ψυχολόγος MSc, Επιστ. Συνεργάτης Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) Β΄ Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ – Νοσοκομείο Παίδων “Π. & Α. Κυριακού”, “Στρ. Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας” Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ.
Μια μεγάλη γαλλική μελέτη παρακολούθησε 1.378 εγκύους και διαπίστωσε ότι όσες χρησιμοποιούσαν το κινητό πάνω από 30 λεπτά την ημέρα είχαν 50% μεγαλύτερη πιθανότητα να γεννήσουν μωρό με χαμηλότερο βάρος γέννησης, σε σχέση με εκείνες που το χρησιμοποιούσαν λιγότερο.
Πέρα από το βάρος και τη διάρκεια της κύησης, νεότερες μελέτες αναδεικνύουν και άλλες πτυχές. Όπως προκύπτει από επιστημονική έρευνα του 2024 στο BMC Public Health, ο πολύωρος χρόνος μπροστά σε οθόνες, ιδιαίτερα πριν τον ύπνο, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο υπέρτασης στην κύηση.
Την ίδια στιγμή, διαπιστώνεται, ότι γυναίκες που χρησιμοποιούσαν smartphone πάνω από επτά ώρες ημερησίως παρουσίαζαν υψηλότερα επίπεδα άγχους και καταθλιπτικής διάθεσης.
Οι ερευνητές αποδίδουν το φαινόμενο όχι μόνο στη χρήση της τεχνολογίας αυτή καθαυτή, αλλά και στον συνδυασμό έλλειψης ύπνου, καθιστικής ζωής και συνεχούς «ψηφιακής διέγερσης».
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά περιορισμό της έκθεσης από το κινητό για προληπτικούς λόγους. Επίσης, γυναίκες με αυξημένη έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά κατά τη διάρκεια της εργασίας τους πεδία είχαν περίπου 70% μεγαλύτερο κίνδυνο αποβολής – αν και οι συνθήκες αυτές δεν αντιστοιχούν στη χρήση ενός συνηθισμένου κινητού τηλεφώνου.
Οι επιστήμονες σήμερα θεωρούν ότι η πιο ουσιαστική επιρροή της τεχνολογίας στην εγκυμοσύνη είναι άμεση. Το μπλε φως από τις οθόνες καταστέλλει τη μελατονίνη, την ορμόνη του ύπνου, διαταράσσοντας τον βιολογικό ρυθμό της εγκύου.
Η παρατεταμένη καθιστική στάση μειώνει τη φυσική δραστηριότητα, ενώ οι συνεχείς ειδοποιήσεις αυξάνουν την κορτιζόλη, την ορμόνη του στρες.
Όλα αυτά μπορεί να επηρεάσουν την κυκλοφορία του αίματος και τη μεταφορά οξυγόνου στο έμβρυο. Με άλλα λόγια, το πρόβλημα ίσως δεν είναι τόσο το ίδιο το κινητό, όσο η αλλαγή του τρόπου ζωής που το συνοδεύει.
Το «βάρος» της τεχνολογίας συνεχίζεται και μετά τη γέννηση του παιδιού
Η επιρροή της τεχνολογίας συνεχίζεται και μετά τον τοκετό. Παιδίατροι και ψυχολόγοι τονίζουν ότι όταν το κινητό παρεμβάλλεται ανάμεσα στη μητέρα και το νεογέννητο, διακόπτεται η βλεμματική και συναισθηματική επαφή, το πιο θεμελιώδες «σήμα επικοινωνίας» των πρώτων μηνών.
Μελέτες δείχνουν ότι οι μητέρες που χρησιμοποιούν κινητό κατά τον θηλασμό ανταποκρίνονται πιο αργά στα σήματα του μωρού και θηλάζουν για μικρότερο χρόνο. Το βρέφος, από την πλευρά του, χρειάζεται το βλέμμα, τη φωνή και το άγγιγμα και όχι την οθόνη.
Το πολύωρο smartphone, που συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα άγχους και καταθλιπτικής διάθεσης στις εγκύους, επηρεάζει το έμβρυο, καθώς το στρες της μητέρας αλλάζει τα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα και μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο του μωρού.
Η υψηλή χρήση οθονών από τη μητέρα κατά την εγκυμοσύνη σχετίζεται με νευροαναπτυξιακές επιπτώσεις στο έμβρυο και το νεογέννητο.
Παιδιά των οποίων οι μητέρες είχαν πολύωρη χρήση οθονών κατά την κύηση έδειξαν μικρότερη γλωσσική και κινητική ανάπτυξη σε ηλικία 3 έως 5 ετών, δυσκολίες στην προσοχή και την εκτελεστική λειτουργία και αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα, που σχετίζονται με νευρογνωστική ανάπτυξη.
Με άλλα λόγια, η χρήση ψηφιακής τεχνολογίας κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο, τη γλώσσα και την κίνηση του μωρού, χωρίς η μητέρα να το καταλαβαίνει.
«Κομμένο» το κινητό για τις μαμάδες;
Η τεχνολογία δεν είναι εχθρός της εγκυμοσύνης. Είναι ένα εργαλείο. Όμως, όπως τονίζουν οι ειδικοί, η ισορροπία είναι το κλειδί. Η μέτρια και συνειδητή χρήση κινητών και οθονών θεωρείται ασφαλής, ενώ η υπερβολή όχι.
Η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος όπου η επαφή με το σώμα και η εσωτερική ηρεμία παίζουν καθοριστικό ρόλο. Ίσως, λοιπόν, η πιο χρήσιμη εφαρμογή που μπορεί να «κατεβάσει» μια έγκυος να είναι η «αποσύνδεση», μια υπενθύμιση ότι, καμιά φορά, το σημαντικότερο μήνυμα δεν έρχεται από μια ειδοποίηση, αλλά από μέσα της.
Διαβάστε επίσης
Αυτισμός και εγκυμοσύνη: Ο παράγοντας που αυξάνει τον κίνδυνο – Και συχνά αγνοείται
Ιός RSV: Ασφαλής ο εμβολιασμός στην εγκυμοσύνη – Ποιες γυναίκες διστάζουν να εμβολιαστούν
