Στην εποχή της αδιάκοπης ροής εικόνων και βίντεο, οι διασημότητες δεν είναι απλώς πρόσωπα που βλέπουμε στην οθόνη. Μέσα από τα social media μπαίνουν στην καθημερινότητά μας, μοιράζονται στιγμές τους και μας επιτρέπουν να «ζούμε» μαζί τους: από τις επαγγελματικές επιτυχίες και τις σχέσεις τους, μέχρι απλές προσωπικές στιγμές.
Αυτή η συνεχής, αλλά μονόπλευρη, επαφή ονομάζεται «παρακοινωνική αλληλεπίδραση» (parasocial interaction) και μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας, τις αξίες μας και την έννοια της επιτυχίας. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο International Journal of Psychology το φαινόμενο αυτό έχει μελετηθεί συστηματικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, με ιδιαίτερη έμφαση μετά την άνοδο των πλατφορμών όπως το Instagram, το TikTok και το YouTube.
Στην έρευνα συμμετείχαν 215 προπτυχιακοί φοιτητές από πανεπιστήμιο στις νοτιοανατολικές ΗΠΑ, κυρίως γυναίκες, με ποικιλία υποβάθρων. Χρησιμοποιήθηκε η Celebrity Attitude Scale, που μετρά το εύρος του θαυμασμού: από χαμηλά επίπεδα, όπως η απλή παρακολούθηση ενός έργου για διασκέδαση, έως ακραίες μορφές, όπως εμμονικές σκέψεις ή προθυμία για παράνομες πράξεις.
Οι συμμετέχοντες απάντησαν σε ερωτηματολόγια που αξιολογούσαν:
- τη στάση τους απέναντι στις διασημότητες
- τις υλιστικές τους αξίες
- τα ναρκισσιστικά τους χαρακτηριστικά
- την αίσθηση ότι μοιάζουν με την αγαπημένη τους διασημότητα
Η σύνδεση του θαυμασμού με τον υλισμό και τον ναρκισσισμό
Η μελέτη έδειξε ότι ο έντονος θαυμασμός για τις διασημότητες συνδέεται κυρίως με τον «ευάλωτο ναρκισσισμό», μια μορφή που χαρακτηρίζεται από συναισθηματική ανασφάλεια, υπερευαισθησία στην κριτική και αυξημένη ενασχόληση με την εικόνα του εαυτού. Σε αντίθεση, ο «μεγαλομανής ναρκισσισμός», που σχετίζεται με αυτοπεποίθηση και κυριαρχία, δεν παρουσίασε σημαντική σχέση με τον θαυμασμό. Ωστόσο, και οι δύο μορφές σχετίζονται με τον υλισμό για διαφορετικούς λόγους: ο μεγαλομανής για κύρος, ο ευάλωτος για αίσθηση ασφάλειας και ευτυχίας.
Ο ρόλος της «ομοιότητας» με μια διασημότητα
Η αίσθηση ομοιότητας με μια διασημότητα είτε στην εμφάνιση, είτε στην προσωπικότητα, είτε στον τρόπο ζωής αναδείχθηκε ως ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες έντονου θαυμασμού, ακόμη και όταν λήφθηκαν υπόψη ο υλισμός και ο ναρκισσισμός. Η σχέση αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη, όταν η διασημότητα προβάλλει εικόνα επιτυχίας ή κοινωνικού κύρους.
Εν κατακλείδι, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσο περισσότερο θαυμάζει κάποιος μια διασημότητα, τόσο μεγαλύτερη σημασία τείνει να δίνει σε χρήμα, κύρος και υλικά αγαθά.
Περιορισμοί της έρευνας και επόμενα βήματα
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι το δείγμα ήταν περιορισμένο και δεν μπορεί να γενικευτεί στον πληθυσμό. Προτείνουν μελλοντικές μελέτες με πιο ποικιλόμορφο κοινό, ώστε να διερευνηθεί αν οι άνθρωποι επιλέγουν διασημότητες που τους μοιάζουν ή αν αρχίζουν να βλέπουν ομοιότητες μετά τη δημιουργία ενός συναισθηματικού δεσμού. Επίσης, μένει να εξεταστεί και ο ρόλος του «συλλογικού ναρκισσισμού», δηλαδή του θαυμασμού για διασημότητες που εκπροσωπούν κοινή ταυτότητα, όπως η εθνικότητα, το φύλο ή η φυλή.
Διαβάστε επίσης
Ναρκισσιστές: Γιατί λατρεύουν να τους μισούν και να τους κουτσομπολεύουν; Ένας καθηγητής απαντά
Αμέτρητες selfies και likes: Πόσα αποκαλύπτουν για τους εκτός ελέγχου ναρκισσιστές
