Μέχρι πρόσφατα, θεωρούνταν αποκλειστικά «καύσιμο» για τη δημιουργία παραισθήσεων και ηδονισμού, γι’ αυτό και αντιμετωπίζονταν με αυστηρή κριτική. Τα τελευταία χρόνια, όμως, ο ιατρικός και θεραπευτικός ρόλος των ψυχεδελικών φαρμάκων επανεξετάζεται, με τις εν λόγω ουσίες να καθιερώνουν όλο και περισσότερο τη θέση τους στα επιστημονικά εργαστήρια. Οι ειδικοί υποστηρίζουν τώρα ότι θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις φλεγμονές και τις χρόνιες ασθένειες.
Από το στίγμα στην επιστήμη
Μετά από δεκαετίες απαγόρευσης, που έβαλαν φραγμούς στην έρευνα, ψυχεδελικές ουσίες όπως η ψιλοκυβίνη (η δραστική ουσία των «μαγικών μανιταριών») και η αγιαχουάσκα βρίσκονται πλέον υπό επιστημονική εξέταση για λόγους που υπερβαίνουν κατά πολύ τις ψυχοτρόπες επιδράσεις τους. Αρχικά, διερευνήθηκαν ως καινοτόμες θεραπείες για ψυχικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη -ιδίως για ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στα συμβατικά φάρμακα- ενώ τώρα μελετώνται για την ικανότητά τους να μειώνουν τη φλεγμονή, έναν από τους βασικότερους παράγοντες πρόκλησης ασθενειών.
Αντιμετωπίζοντας την ανοσολογική «καταιγίδα»
Εργαστηριακές και ζωικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι ψυχεδελικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των DMT, LSD και μιας ένωσης γνωστής ως (R)-DOI, μπορούν να καταστείλουν την απελευθέρωση φλεγμονωδών μορίων (κυτοκίνες). Αυτά τα μόρια παίζουν βασικό ρόλο σε παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, το άσθμα ή ακόμη και ορισμένες μορφές κατάθλιψης. Οι ψυχεδελικές ουσίες φαίνονται ικανές να μειώνουν τις βλαβερές φλεγμονές, χωρίς να επηρεάζουν την ικανότητα του οργανισμού να καταπολεμά τις λοιμώξεις — ένα σημαντικό μειονέκτημα των παραδοσιακών θεραπειών με στεροειδή.
Είναι ενθαρρυντικό το ότι οι πρώιμες μελέτες σε ανθρώπους επιβεβαιώνουν αυτά τα ευρήματα. Σ’ ένα πείραμα με 60 υγιείς εθελοντές, μια εφάπαξ δόση ψιλοκυβίνης μείωσε σημαντικά τα επίπεδα δύο βασικών δεικτών φλεγμονής — TNF-άλφα και IL-6 — για έως και μία εβδομάδα. Παρομοίως, κλινική έρευνα σχετικά με την αγιαχουάσκα, ένα παραδοσιακό ρόφημα του Αμαζονίου που περιέχει DMT, διαπίστωσε ότι οι συμμετέχοντες με κατάθλιψη ανθεκτική στη θεραπεία παρουσίασαν βελτίωση της διάθεσης και μείωση των επιπέδων C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP), ενός σημαντικού δείκτη φλεγμονής. Αξίζει να σημειωθεί ότι, όσο μεγαλύτερη ήταν η μείωση της CRP, τόσο πιο έντονη ήταν η βελτίωση της διάθεσης — γεγονός που υποδηλώνει ότι η καταστολή της φλεγμονής μπορεί να συμβάλλει άμεσα στην ψυχική υγεία.
Προκλήσεις
Παρά τις υποσχέσεις, η έρευνα στον τομέα των ψυχεδελικών ουσιών αντιμετωπίζει ορισμένα εμπόδια. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι ότι όταν οι συμμετέχοντες βιώνουν ισχυρές παραισθήσεις, είναι αμέσως προφανές ποιος έλαβε το πραγματικό φάρμακο, καθιστώντας δύσκολη τη διάκριση των πραγματικών επιδράσεων από εκείνες που επηρεάζονται από τις προσδοκίες — ιδίως για καταστάσεις όπως η κατάθλιψη, όπου η αντίληψη και η νοοτροπία διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι ψυχεδελικές ουσίες ασκούν τις επιδράσεις τους κυρίως μέσω του υποδοχέα 5-HT2A, μιας πρωτεΐνης στα εγκεφαλικά κύτταρα που κανονικά ανταποκρίνεται στη σεροτονίνη — τη λεγόμενη «ορμόνη της ευτυχίας». Ωστόσο, πρόσφατα στοιχεία υποδηλώνουν ότι οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές τους μπορεί να προέρχονται από εντελώς διαφορετικές κυτταρικές οδούς. Σε μια μελέτη για το άσθμα, για παράδειγμα, δύο ουσίες με παρόμοια παραισθησιογόνα αποτελέσματα — το (R)-DOI και το (R)-DOTFM — παρήγαγαν δραματικά διαφορετικά αποτελέσματα: Το ένα ανέτρεψε πλήρως τη φλεγμονή, ενώ το άλλο δεν είχε καμία επίδραση. Αυτό υποδηλώνει ότι οι ανοσοκατασταλτικές και οι ψυχοτρόπες επιδράσεις μπορεί να είναι διαχωρίσιμες, ανοίγοντας το δρόμο για ασφαλέστερες, μη παραισθησιογόνες θεραπείες.
Η άνοδος των «pipi»
Αυτή η πιθανότητα έχει εμπνεύσει την ανάπτυξη των φαρμάκων «Pipi», που περιέχουν ανενεργές ψυχεδελικές ουσίες, δηλαδή μόρια που έχουν σχεδιαστεί για να αναπαράγουν τα θεραπευτικά οφέλη των ψυχεδελικών ουσιών, χωρίς να προκαλούν παραισθήσεις. Αρκετές τέτοιες ενώσεις, συμπεριλαμβανομένων των DLX-001 και DLX-159, έχουν δείξει πρώιμες αντικαταθλιπτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες σε προκλινικές μελέτες, χωρίς την παρενέργεια των παραισθήσεων. Εάν αυτά τα πρώιμα ευρήματα επιβεβαιωθούν, θα προσφέρουν μια νέα κατηγορία θεραπειών για φλεγμονώδεις ασθένειες, παρακάμπτοντας πιθανώς τα ρυθμιστικά και πολιτισμικά εμπόδια που εξακολουθούν να περιβάλλουν τα ψυχεδελικά φάρμακα.
Αν και είναι ακόμη νωρίς, οι έρευνες στις ψυχεδελικές ουσίες θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν την αρχή μιας νέας εποχής στην ιατρική, όπου πρωτοπόρα φάρμακα θα τεθούν στη διάθεση των γιατρών για τη θεραπεία όχι μόνο ψυχικών ασθενειών, αλλά και χρόνιων φλεγμονωδών παθήσεων, όπως η αρθρίτιδα, οι καρδιακές παθήσεις, ακόμη και οι νευροεκφυλιστικές διαταραχές. Σύντομα, μπορεί να ανακαλύψουμε ότι οι ουσίες που κάποτε θεωρούνταν «κατακριτέες» αποτελούν το κλειδί για τη θεραπεία του σώματος και του νου.
Διαβάστε επίσης
Αντιγήρανση: Το μυστικό της αιώνιας νεότητας κρύβεται σε μια «μαγική» τροφή
Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου: Η «μαγική» τροφή που ανακουφίζει τα συμπτώματα
