Σ’ έναν κόσμο που «τρέχει» με ταχύτητα φωτός, ποιο προσόν θα θεωρούνταν πολυτιμότερο; Πιθανότατα, η ικανότητα να ανταποκρίνεται κανείς σε πολλές εργασίες ταυτόχρονα, με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Κοινώς, να είναι καλός στο multitasking.
Στις μέρες μας, το multitasking συχνά «φοριέται» ως παράσημο τιμής. Πολλοί ισχυρίζονται με υπερηφάνεια ότι μπορούν να χειριστούν πολλές ευθύνες ταυτόχρονα, απαντώντας σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κατά τη διάρκεια συσκέψεων, στέλνοντας μηνύματα ενώ βλέπουν τηλεόραση ή προετοιμάζοντας το δείπνο, ενώ βοηθούν τα παιδιά με τα μαθήματα στο σπίτι.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, ωστόσο, αυτή η φαινομενικά παραγωγική συνήθεια μπορεί να βλάπτει σιωπηρά την υγεία του εγκεφάλου μας.
Multitasking: Χρήσιμο ή επιβλαβές χαρακτηριστικό;
Ο Dr. Amir Khan, κορυφαίος γενικός ιατρός, δημοσίευσε πρόσφατα στο TikTok ένα βίντεο, μέσω του οποίου προειδοποιεί σχετικά με τις νευρολογικές συνέπειες καθημερινών συνηθειών – τοποθετώντας το συνεχές multitasking στην κορυφή της λίστας του. Στο βίντεο που μοιράστηκε με τους 67.000 ακολούθους του, ο Dr. Khan υπογράμμισε πέντε καθημερινές συμπεριφορές που θα μπορούσαν να «γερνούν αθόρυβα τον εγκέφαλο».
«Μπορεί να νομίζουμε ότι είμαστε παραγωγικοί, αλλά το να μετακινούμαστε μεταξύ εργασιών στην πραγματικότητα στρεσάρει τον εγκέφαλο», εξήγησε ο δρ. Khan. «Μπορεί να αποδυναμώσει τη βραχυπρόθεσμη μνήμη, να αυξήσει τα επίπεδα κορτιζόλης και, με την πάροδο του χρόνου, να επηρεάσει τη φαιά ουσία, που είναι υπεύθυνη για την εστίαση και τη συναισθηματική ρύθμιση».
Ο μύθος του multitasking
Πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν ότι το multitasking είναι σημάδι αποτελεσματικότητας. Ιστορικά, αυτή η ικανότητα έχει συνδεθεί με τις κοινωνικές προσδοκίες, που θέλουν τους ανθρώπους να συνδυάζουν αποτελεσματικά καριέρα, παιδιά και οικιακά καθήκοντα. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι μόνο ένα μικρό μέρος των ανθρώπων είναι πραγματικά ικανό να κάνει multitasking αποτελεσματικά. Μια βρετανική έρευνα σε 2.000 άτομα διαπίστωσε ότι το οι περισσότεροι (60%) πίστευαν ότι ήταν «αξιοπρεπείς multitaskers», ωστόσο μελέτες δείχνουν ότι μόλις το 2,5% μπορεί πραγματικά να εκτελέσει δύο εργασίες ταυτόχρονα, χωρίς να πέφτει η απόδοσή του.
Η επιστήμη πίσω από αυτό έγκειται στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλός μας. Ο προμετωπιαίος φλοιός (PFC), ο οποίος χειρίζεται τη λήψη αποφάσεων, τον προγραμματισμό και την κοινωνική συμπεριφορά, λειτουργεί καλύτερα όταν και τα δύο ημισφαίρια εργάζονται από κοινού σε μια ενιαία εργασία. Όταν αναγκάζεται να διαιρέσει την προσοχή, ο εγκέφαλος αλλάζει γρήγορα μεταξύ δραστηριοτήτων, δημιουργώντας άγχος και μειώνοντας την αποδοτικότητα.
Η νευροψυχολόγος Dr. Jennifer E. Davies από το Πανεπιστήμιο Brown εξηγεί: «Η πολυδιεργασία ενισχύει προσωρινά τα επίπεδα του στρες, αυξάνοντας την αρτηριακή πίεση και τον καρδιακό ρυθμό. Χρονικά, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνιες βλάβες στις δομές του εγκεφάλου, που σχετίζονται με την προσοχή και τη μνήμη».
Ο Dr. Davies τονίζει ότι ενώ ορισμένες μορφές multitasking -όπως το να περπατάτε ενώ ακούτε μουσική– είναι ακίνδυνες, το γνωστικό multitasking (π.χ. η ανάγνωση μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κατά τη διάρκεια συσκέψεων) επιβαρύνει τον εγκέφαλο. Δεν πρόκειται για πραγματικό multitasking, αλλά μάλλον για γρήγορη εναλλαγή εργασιών, η οποία εξαντλεί τους πνευματικούς πόρους και εξασθενεί την εστίαση.
Μια άλλη μορφή multitasking που προκαλεί ανησυχίες είναι το «media multitasking» -π.χ το να στέλνετε μηνύματα ενώ παρακολουθείτε μια εκπομπή ή να κάνετε scrolling στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενώ ακούτε ένα podcast. Μελέτες έχουν συνδέσει αυτή τη συμπεριφορά με τη μείωση του όγκου της φαιάς ουσίας σε περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη ρύθμιση των συναισθημάτων, τη μνήμη και την κίνηση.
Σε μια εποχή συνεχούς συνδεσιμότητας και υπερφόρτωσης πληροφοριών, οι συνήθειες που νομίζουμε ότι μας κάνουν πιο αποδοτικούς μπορεί, στην πραγματικότητα, να επιτυγχάνουν το αντίθετο. Οι ειδικοί μας προτρέπουν να προσέχουμε πώς χρησιμοποιούμε το χρόνο και την προσοχή μας – όχι μόνο για χάρη της παραγωγικότητας, αλλά και για τη μακροπρόθεσμη υγεία του εγκεφάλου.
Αντί, λοιπόν, να επιδίδεστε σε ένα αέναο multitasking, επικεντρωθείτε σε μία εργασία κάθε φορά. Δώστε προτεραιότητα στον ποιοτικό ύπνο, τη συνετή χρήση των μέσων ενημέρωσης, τα τακτικά γεύματα και την ουσιαστική σύνδεση με άλλους ανθρώπους. Ο εγκέφαλός σας θα σας ευγνωμονεί.
Διαβάστε επίσης
«Βαρύ» το αποτύπωμα της COVID-19 στον εγκέφαλο – Αφορά ακόμη κι όσους δε νόσησαν
Παίζουν (και) με τα νεύρα μας τα μικροπλαστικά – Γιατί μας προκαλούν άγχος και κατάθλιψη
Πόνος: Γιατί κάποιοι λυγίζουν κι άλλοι αντέχουν; Οι ειδικοί απαντούν αν «όλα είναι στο μυαλό»
