Πιθανότατα έχετε δει βίντεο που δείχνουν ανθρώπους να κάθονται σε παγωμένες μπανιέρες, με την αναπνοή τους να αχνίζει στον παγωμένο αέρα και μια χαλαρή μουσική να παίζει στο background. Πρόκειται για τα ice baths, τη νέα τάση που υπόσχεται ευεξία, ενδυνάμωση, πειθαρχία και μια γερή δόση αναζωογόνησης. Αλλά πριν βουτήξετε στο κρύο νερό, ας ρίξουμε μια ματιά στα επιστημονικά δεδομένα που κρύβονται πίσω από αυτό το «παγωμένο» trend.
Αν και η νέα αυτή μόδα φαίνεται φρέσκια και μοντέρνα, η αλήθεια είναι ότι η χρήση του κρύου νερού έχει βαθιές ρίζες στην ιστορία. Οι αρχαίοι Ρωμαίοι είχαν ήδη τα «frigidaria», δωμάτια με παγωμένες δεξαμενές για να απολαμβάνουν το κρύο νερό μετά από το λουτρό τους. Οι αθλητές χρησιμοποιούν την ψυχρή εμβάπτιση για δεκαετίες, αναγνωρίζοντας τα οφέλη της στην αποθεραπεία μετά από σκληρές προπονήσεις. Σήμερα, ωστόσο, το ice bath ξεπερνά τα όρια των γηπέδων και βρίσκει τη θέση του σε κάθε cool στούντιο ευεξίας και στα Instagram reels.
Το 2024, η παγκόσμια αγορά για μπανιέρες ice baths αποτιμήθηκε σε 338 εκατομμύρια δολάρια, και οι προβλέψεις αναφέρουν ότι θα ξεπεράσει τα 480 εκατομμύρια μέχρι το 2033. Αν αυτό δεν είναι απόδειξη ότι το trend έχει έρθει για να μείνει, τότε τι είναι; Ωστόσο, πριν φτάσουμε στο σημείο να βουτήξουμε όλοι σε μια παγωμένη μπανιέρα, ας δούμε τα πραγματικά οφέλη και τις προειδοποιήσεις που συνοδεύουν αυτή την τάση.
Είναι όντως τόσο ωφέλιμα;
Οι υποστηρικτές των ice baths υπόσχονται πολλά: μυϊκή αποκατάσταση, ενίσχυση της διάθεσης, αύξηση τεστοστερόνης και μεταβολισμού. Πόσο από αυτό τεκμηριώνεται επιστημονικά; Μάλλον όχι τόσο όσο δείχνει το TikTok.
Σύμφωνα με άρθρο των Samuel Cornell, υποψήφιου διδάκτορα Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο UNSW του Σίδνεϊ, και του Καθηγητή Michael Tipton από το University of Portsmouth, που δημοσιεύτηκε στο The Conversation, τα πραγματικά οφέλη είναι περιορισμένα. Πράγματι, το παγωμένο νερό μπορεί να μειώσει το μυϊκό πιάσιμο μετά από έντονη άσκηση, όμως η επίδραση είναι μέτρια και δεν κρατά πολύ. Κάποια έρευνα δείχνει ότι μπορεί να βελτιώσει προσωρινά τη διάθεση μετά από μία μόνο έκθεση, σε νέους και υγιείς ανθρώπους. Όμως οι περισσότερες «μεγάλες» υποσχέσεις για ψυχική υγεία, τεστοστερόνη ή αδυνάτισμα είναι είτε ανεπαρκώς τεκμηριωμένες, είτε απλώς τάσεις που ενισχύονται από το hype.
Πώς λειτουργούν και τι πρέπει να ξέρετε
Σε εξειδικευμένα wellness κέντρα, το νερό κυμαίνεται μεταξύ 3°C και 15°C, συνήθως χωρίς πάγο, ενώ στο σπίτι πολλοί ρίχνουν πάγο για πιο ερασιτεχνική βουτιά. Συχνά, οι επισκέπτες παραμένουν στο παγωμένο νερό για όσο εκείνοι κρίνουν, χωρίς την παρουσία ειδικού.
Αυτό όμως είναι πρόβλημα, γιατί κάτω από τους 15°C ενεργοποιείται μια έντονη φυσιολογική αντίδραση, γνωστή ως ψυχρό σοκ (cold shock). Η αναπνοή γίνεται γρήγορη και ακανόνιστη, προκαλώντας υπεραερισμό, ενώ η καρδιακή συχνότητα αυξάνεται απότομα και η αρτηριακή πίεση εκτοξεύεται. Η απότομη αυτή καταπόνηση μπορεί να είναι επικίνδυνη, ειδικά αν δεν υπάρχει επίβλεψη.
Η παραμονή για πολλή ώρα σε τέτοια θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει υποθερμία, ακόμα και αν δεν το καταλάβετε άμεσα. Ίσως ξεκινήσει με ρίγη, αλλά αν συνεχιστεί, μπορεί να προκαλέσει σύγχυση, απώλεια αισθήσεων ή λιποθυμία. Σε ακραίες περιπτώσεις, ειδικά σε άτομα με αδιάγνωστα καρδιαγγειακά νοσήματα, το σοκ αυτό μπορεί να προκαλέσει ακόμα και καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ο ίδιος ο Cornell αναφέρει ότι χρειάστηκε να δώσει πρώτες βοήθειες σε έναν νεαρό άνδρα που λιποθύμησε μετά από 10λεπτη παραμονή σε ice bath στο Σίδνεϊ. Είχε έντονο ρίγος και ξεκάθαρα συμπτώματα ψυχρoύ σοκ. Όπως επισημαίνει ο ειδικός, ακόμη και μετά την έξοδο από το νερό, η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να συνεχίσει να πέφτει, φαινόμενο που ονομάζεται afterdrop και μπορεί να προκαλέσει κατάρρευση ακόμη και εκτός νερού.
Πέρα από τον άμεσο κίνδυνο, η συχνή έκθεση σε παγωμένο νερό μπορεί να προκαλέσει περιφερική νευροπάθεια, ακόμη και χωρίς να υπάρχουν κρυοπαγήματα. Συμπτώματα όπως πόνος, μούδιασμα και ευαισθησία στο κρύο μπορεί να παραμείνουν για χρόνια.
Μπορεί να τα δοκιμάσετε, αλλά όχι άκριτα – Δείτε πώς
Η εξίσωση της αντοχής με τη δύναμη είναι ένα αφήγημα που συχνά «σερβίρεται» στα social media με ελκυστικό περιτύλιγμα. Όμως, το wellness χρειάζεται και επίγνωση των κινδύνων. Αν παρ’ όλα αυτά, εάν θέλετε να δοκιμάσετε το ice bath, οι ειδικοί προτείνουν τα εξής:
- Συμβουλευτείτε πρώτα τον γιατρό σας, ειδικά αν έχετε ή υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακών ή αναπνευστικών προβλημάτων.
- Η φυσική σας κατάσταση δεν σημαίνει ανοσία στο σοκ, το ψυχρό σοκ επηρεάζει και πολύ fit ανθρώπους.
- Ξεκινήστε σταδιακά, με σύντομα ντους σε εναλλαγή ζεστού/κρύου πριν περάσετε σε πλήρη εμβάπτιση.
- Μην το κάνετε ποτέ μόνοι, πάντα να υπάρχει κάποιος δίπλα σας.
- Μείνετε μόνο 3–5 λεπτά και προσέξτε τη θερμοκρασία. Τα προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν και μετά την έξοδο.
Μάθετε να ξεχωρίζετε τα επικίνδυνα σημάδια: ρίγη, μουδιάσματα, σύγχυση, ή τάση λιποθυμίας δεν αποτελούν απλώς φυσιολογικό κομμάτι της διαδικασίας. Είναι καμπανάκια για υποθερμία.
Διαβάστε επίσης
Γιατί ένα παγωμένο ντους δεν είναι καλή ιδέα μέσα στον καύσωνα
Η θερμοκρασία πανάκεια για τις καύσεις, τη διάθεση, τον ύπνο και το δέρμα – Θα την αντέξετε;
Κρυοθεραπεία: Πόσο καλό μας κάνει το παγωμένο ντους – Και ποιους κινδύνους κρύβει
