Το κολύμπι αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα ανθρώπινα χόμπι, με την πρώτη γνωστή πισίνα να χρονολογείται στο 3000 π.Χ., στην κοιλάδα του Ινδού. Στους νεότερους χρόνους, από τον 19ο αιώνα, έκαναν την εμφάνισή τους στη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, φέρνοντας μαζί τους την ανάγκη για αποτελεσματική υγιεινή και συντήρηση. Σήμερα, ακόμη και οι πιο καλοσυντηρημένες δημόσιες ή ιδιωτικές εγκαταστάσεις ενδέχεται να αποτελέσουν πηγή μόλυνσης, αν δεν τηρούνται αυστηρά μέτρα καθαρισμού.
Η κολύμβηση προσφέρει πολυάριθμα οφέλη για την υγεία: ενδυναμώνει το καρδιαγγειακό σύστημα και αποτελεί άσκηση χαμηλής καταπόνησης για τις αρθρώσεις. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι πισίνες έχουν συνδεθεί με περιστατικά γαστρεντερικών ή αναπνευστικών λοιμώξεων. Το χλώριο παρέχει σημαντική προστασία, όμως, όπως δείχνουν τα δεδομένα, δεν μπορεί να εξαλείψει κάθε κίνδυνο, όπως αναφέρεται στο BBC.
Ποια βακτήρια «κολυμπούν μαζί μας»;
Στην Αγγλία και την Ουαλία, οι πισίνες έχουν συσχετιστεί εδώ και δεκαετίες με εντερικές λοιμώξεις που μεταδίδονται μέσω του νερού. Πρωταγωνιστής σε αυτά τα περιστατικά είναι το παράσιτο κρυπτοσπορίδιο, το οποίο προκαλεί στομαχικές διαταραχές όπως διάρροια, εμετό και κοιλιακό άλγος, ενώ τα συμπτώματα ενδέχεται να διαρκέσουν έως και δύο εβδομάδες. Στους περισσότερους υγιείς ενήλικες, οι ασθένειες αυτού του τύπου υποχωρούν χωρίς θεραπεία. Ωστόσο, για μικρά παιδιά, ηλικιωμένους και άτομα με ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα, οι επιπλοκές μπορεί να είναι σοβαρότερες.
Η μετάδοση του κρυπτοσποριδίου συνήθως προκύπτει όταν ένα μολυσμένο άτομο αποβάλει περιττώματα στο νερό, είτε εσκεμμένα είτε άθελά του. «Και μπορεί να συνεχίσει να αποβάλλεται ακόμη κι όταν το άτομο δεν εμφανίζει πια συμπτώματα», εξηγεί ο Ian Young, αναπληρωτής καθηγητής Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο.
Αν και πολλοί προσπαθούν να αποφύγουν την κατάποση νερού, κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα εφικτό. Μελέτη σε δημόσιες πισίνες στο Οχάιο έδειξε ότι οι ενήλικες καταπίνουν κατά μέσο όρο 21 ml νερού ανά ώρα, ενώ τα παιδιά φτάνουν τα 49 ml. Όσο πιο πολυσύχναστη η πισίνα, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα μόλυνσης.
Το κρυπτοσπορίδιο δεν είναι ο μόνος μικροοργανισμός που απειλεί την υγεία των λουομένων. Βακτήρια όπως ο σταφυλόκοκκος μπορούν να προκαλέσουν δερματικές λοιμώξεις, ενώ η παραμονή σε ζεστά και υγρά αποδυτήρια μπορεί να διευκολύνει την ανάπτυξη μυκήτων. Επιπλέον, η στασιμότητα του νερού στο αυτί μπορεί να προκαλέσει την κοινώς λεγόμενη «ωτίτιδα του κολυμβητή», χωρίς όμως να είναι μεταδοτική.
Ορισμένα παράσιτα, όπως η acanthamoeba, είναι σπάνια αλλά ιδιαίτερα επικίνδυνα, καθώς μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές οφθαλμικές λοιμώξεις. Επίσης, μέσω εισπνοής σταγονιδίων νερού, μπορεί να μεταδοθούν βακτήρια όπως η λεγεωνέλλα που προκαλεί τη νόσο των λεγεωνάριων -μια λοίμωξη του αναπνευστικού.
Πως διαχειρίζονται τα βακτήρια στις πισίνες;
Το χλώριο χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ως απολυμαντικό σε πισίνα το 1903, στο Πανεπιστήμιο Brown των ΗΠΑ, μετά τη χρήση του στο πόσιμο νερό. Σήμερα, αποτελεί τον βασικό μηχανισμό απολύμανσης στις περισσότερες πισίνες. Παθογόνα όπως τα βακτήρια Campylobacter, Shigella και Salmonella, μπορεί να προκαλέσουν γαστρεντερικές διαταραχές, με συμπτώματα όπως διάρροια και πυρετό. Αν και σοβαρές επιπλοκές είναι σπάνιες, η παρουσία τους δεν αποκλείεται. Η χρήση χλωρίου περιορίζει σημαντικά τους σχετικούς κινδύνους.
Ωστόσο, ορισμένοι ιοί, όπως ο νοροϊός, είναι ανθεκτικότεροι. Παρόλα αυτά, και αυτοί εξουδετερώνονται αποτελεσματικά, αν τα επίπεδα χλωρίου είναι επαρκή. «Ο ιός γενικά εξουδετερώνεται αποτελεσματικά με το χλώριο, εκτός εάν τα επίπεδα είναι πολύ χαμηλά», σημειώνει ο Stuart Khan, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το κρυπτοσπορίδιο, καθώς παρουσιάζει μεγάλη αντοχή στο χλώριο. «Το παράσιτο κρυπτοσπορίδιο είναι εξαιρετικά ανθεκτικό στο χλώριο», αναφέρει η Jackie Knee, επίκουρη καθηγήτρια στο London School of Hygiene and Tropical Medicine. Το παράσιτο διαθέτει σποροειδή μορφή, η οποία του επιτρέπει να επιβιώνει για πάνω από μία εβδομάδα σε κανονικά επίπεδα απολύμανσης. Σε περιπτώσεις σοβαρής μόλυνσης, απαιτείται άμεση επέμβαση, όπως η χρήση πηκτικών ουσιών και φιλτραρίσματος ή υπερχλωρίωση, δηλαδή σημαντική αύξηση του χλωρίου και παρατεταμένος χρόνος δράσης.
Υπάρχουν άλλοι κίνδυνοι στην πισίνα – Τι μπορείτε να κάνετε
Η χαρακτηριστική μυρωδιά του χλωρίου σε μια πισίνα δεν οφείλεται αποκλειστικά στο ίδιο το χημικό. Προκύπτει από την αντίδρασή του με ουσίες όπως η αμμωνία, που προέρχονται από τον ιδρώτα ή τα ούρα. Το αποτέλεσμα είναι ο σχηματισμός χλωραμινών, δηλαδή ενώσεων που μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμό στα μάτια και το αναπνευστικό. Άτομα με συχνή έκθεση σε τέτοιο περιβάλλον, όπως εκπαιδευτές και ναυαγοσώστες, ενδέχεται να εμφανίσουν αυξημένο κίνδυνο αναπνευστικών προβλημάτων.
Η λήψη προληπτικών μέτρων από τους ίδιους τους λουόμενους είναι καθοριστική. Το ντους πριν την είσοδο στο νερό μειώνει την ποσότητα οργανικών υπολειμμάτων και περιορίζει τον σχηματισμό χλωραμινών. Παράλληλα, είναι σημαντικό να αποφεύγεται η κατάποση νερού, καθώς οι παθογόνοι μικροοργανισμοί μεταδίδονται συχνά με αυτό τον τρόπο.
Οι διαχειριστές των πισινών θα πρέπει να ενημερώνονται άμεσα για κάθε περιστατικό ρύπανσης, ώστε να προχωρούν σε κατάλληλες ενέργειες. Οι ιδιοκτήτες ιδιωτικών πισινών καλούνται επίσης να ελέγχουν συχνά τα επίπεδα χλωρίου και pH, να καθαρίζουν τις επιφάνειες και να αντικαθιστούν τακτικά το νερό.
Παρά τους κινδύνους, ειδικοί υπογραμμίζουν ότι τα οφέλη της κολύμβησης υπερτερούν. Όπως σημειώνεται, «οι σωστά συντηρούμενες πισίνες με κατάλληλη επεξεργασία και εξειδικευμένο προσωπικό παρουσιάζουν ελάχιστο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία όσον αφορά τις μολυσματικές ασθένειες».
Διαβάστε επίσης
Ποια είναι η ιδανική ηλικία για να ξεκινήσουν τα παιδιά μαθήματα κολύμβησης
Κολύμπι: Πέντε συμβουλές για να αποφύγουμε τις πιο συχνές μολύνσεις στην πισίνα
Η πιο παράξενη αλλεργία στην πισίνα, τη θάλασσα και το air condition
