Η αϋπνία αποτελεί ένα από τα πιο συχνά προβλήματα του σύγχρονου τρόπου ζωής, ταλαιπωρώντας εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Πολλοί αναζητούν λύση σε απλά «τρικς» ρουτίνας ύπνου ή, εάν αυτά αποτύχουν, στρέφονται σε φυτικά σκευάσματα. Ανάμεσά τους, η μελατονίνη – η ορμόνη που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-εγρήγορσης -θεωρείται εδώ και χρόνια φυσικός «σύμμαχος» κατά της αϋπνίας.
Ωστόσο, σύμφωνα με νέα ευρήματα στο Scientific Sessions 2025 της American Heart Association (AHA), η μακροχρόνια χρήση της ίσως τελικά να εγκυμονεί κινδύνους: συσχετίστηκε με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης ή νοσηλείας λόγω καρδιακής ανεπάρκειας και θανάτου από οποιαδήποτε αιτία σε άτομα με χρόνια αϋπνία.
Τι είναι η μελατονίνη
Η μελατονίνη είναι μία ορμόνη που εκκρίνεται από την επίφυση του εγκεφάλου και ρυθμίζει το εσωτερικό μας «ρολόι». Τα επίπεδά της αυξάνονται τη νύχτα, προάγοντας την υπνηλία, και μειώνονται την ημέρα, όταν τη «σκυτάλη» παίρνει η κορτιζόλη.
Στην αγορά κυκλοφορεί πληθώρα συμπληρωμάτων μελατονίνης, που σε πολλές χώρες διατίθενται ελεύθερα, χωρίς ιατρική συνταγή. Παρά τη δημοφιλία τους και τη φήμη ότι αποτελούν μια «φυσική και ασφαλή» λύση, τα επιστημονικά δεδομένα για τη μακροχρόνια ασφάλεια τους -ιδίως όσον αφορά την καρδιαγγειακή υγεία -παραμένουν περιορισμένα.
Η μελέτη
Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον Δρ. Ekenedilichukwu Nnadi, χρησιμοποίησε τη βάση δεδομένων TriNetX Global Research Network, η οποία περιλαμβάνει ανώνυμα ιατρικά δεδομένα ασθενών απ’ όλο τον κόσμο. Αναλύθηκαν ηλεκτρονικά αρχεία πενταετίας ενηλίκων με διάγνωση χρόνιας αϋπνίας, εξαιρώντας όσους είχαν ήδη καρδιακή ανεπάρκεια ή λάμβαναν άλλα υπνωτικά.
Συνολικά, συμμετείχαν 130.828 ενήλικες (μέση ηλικία 55,7 έτη, 61,4% γυναίκες). Από αυτούς, 65.414 άτομα λάμβαναν μελατονίνη τουλάχιστον για ένα έτος («ομάδα μελατονίνης»), ενώ οι υπόλοιποι ποτέ («ομάδα ελέγχου»). Οι δύο ομάδες αντιστοιχίστηκαν ως προς 40 παράγοντες (ηλικία, φύλο, φυλή, δείκτη μάζας σώματος, αρτηριακή πίεση, φάρμακα, υποκείμενα νοσήματα κ.λπ.).
Κατά τα επόμενα 5 έτη, οι ερευνητές παρακολούθησαν την εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας, νοσηλειών και θανάτων, ενώ πραγματοποίησαν και ανάλυση ευαισθησίας για να επιβεβαιώσουν τα ευρήματα σε όσους είχαν λάβει τουλάχιστον 2 συνταγές μελατονίνης σε διάστημα 90 ημερών.
Τα αποτελέσματα
- Η παρατεταμένη χρήση μελατονίνης (≥12 μήνες) συνδέθηκε με 90% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας σε βάθος πενταετίας, συγκριτικά με τους μη χρήστες (4,6% έναντι 2,7%).
- Όσοι είχαν λάβει 2 ή περισσότερες συνταγές, σε διάστημα 90 ημερών, παρουσίασαν 80% υψηλότερο κίνδυνο (στις χώρες όπου η χορήγηση γίνεται με ιατρική συνταγή).
- Οι μακροχρόνιοι χρήστες ήταν 3,5 φορές πιο πιθανό να νοσηλευτούν λόγω καρδιακής ανεπάρκειας (19,0% έναντι 6,6%).
- Επιπλέον, ήταν διπλά πιο πιθανό να πεθάνουν από οποιαδήποτε αιτία μέσα στην επόμενη πενταετία (7,8% έναντι 4,3%).
«Το γεγονός ότι η μελατονίνη θεωρείται ευρέως ένα ασφαλές, φυσικό βοήθημα ύπνου, κάνει τα αποτελέσματα να μας εφιστούν ακόμη περισσότερο την προσοχή σχετικά με τον τρόπο χορήγησης και χρήσης της», σημείωσε ο Δρ. Nnadi. Παράλληλα, η Δρ. Marie-Pierre St-Onge, πρόεδρος της συγγραφικής ομάδας για την επιστημονική δήλωση της AHA 2025, υπογράμμισε ότι «παρόλο που η μελατονίνη διατίθεται χωρίς συνταγή, δεν ενδείκνυται η μακροχρόνια λήψη της χωρίς ιατρική καθοδήγηση».
Περιορισμοί της έρευνας
Με τη σειρά τους, οι ερευνητές επισημαίνουν ορισμένους περιορισμούς. Η βάση δεδομένων περιλάμβανε χώρες με διαφορετικό καθεστώς διάθεσης της μελατονίνης (με ή χωρίς συνταγή), χωρίς να προσδιορίζεται η ακριβής τοποθεσία των συμμετεχόντων, γεγονός που μπορεί να έχει επηρεάσει τα αποτελέσματα. Επιπλέον, άτομα που λάμβαναν το συμπλήρωμα χωρίς ιατρική συνταγή ενδέχεται να καταγράφηκαν ως μη χρήστες. Τα ποσοστά νοσηλειών ενδέχεται, επίσης, να είναι υψηλότερα λόγω διαφορών στους κωδικούς διάγνωσης, ενώ δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για τη σοβαρότητα της αϋπνίας ή άλλες ψυχιατρικές παθήσεις, όπως άγχος και κατάθλιψη.
Συμπέρασμα
Αν και η μελέτη δεν αποδεικνύει αιτιώδη σχέση, τα ευρήματα εγείρουν σημαντικά ερωτήματα για την ασφάλεια της μακροχρόνιας χρήσης μελατονίνης. «Είναι πιθανό ότι πιο σοβαρές μορφές αϋπνίας ή ψυχικές διαταραχές να συνδέονται τόσο με τη χρήση μελατονίνης όσο και με αυξημένο καρδιακό κίνδυνο», τόνισε ο Δρ. Nnadi. «Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα πριν εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα».
Εν κατακλείδι, η μελατονίνη μπορεί να βοηθά προσωρινά στη ρύθμιση του ύπνου, όμως η αλόγιστη, παρατεταμένη χρήση της δεν είναι χωρίς ρίσκο. Όπως υπογραμμίζουν οι ειδικοί, η αντιμετώπιση της αϋπνίας καλό είναι να γίνεται υπό ιατρική καθοδήγηση, με ολιστική προσέγγιση και όχι με αυτοσχεδιασμό.
Η έρευνα με μια ματιά
- 130.828 ενήλικες με χρόνια αϋπνία συμμετείχαν
- 5 χρόνια παρακολούθησης ηλεκτρονικών ιατρικών αρχείων
- 65.414 άτομα λάμβαναν το συμπλήρωμα για τουλάχιστον 1 έτος
- +90% αυξημένος κίνδυνος καρδιακής ανεπάρκειας στους μακροχρόνιους χρήστες
- 3,5 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα νοσηλείας λόγω καρδιακής ανεπάρκειας
- 2 φορές αυξημένος κίνδυνος θανάτου από οποιαδήποτε αιτία
Διαβάστε επίσης
Αυτός είναι ο λόγος που ξυπνάμε κάθε βράδυ στις 3 τα χαράματα – Τι αποκαλύπτει η επιστήμη
Ένας γιατρός εμπιστεύεται μόνο αυτό το συμπλήρωμα κατά της αϋπνίας και του στρες
