*Γράφει η Βίκυ Πυρογιάννη, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc, Nutrition Science Director, International Sweeteners Association (ISA)
Τα υποκατάστατα ζάχαρης βρίσκονται συχνά στο επίκεντρο της διατροφικής έρευνας και κατ’ επέκταση της δημόσιας συζήτησης δημιουργώντας σύγχυση για την επίδρασή τους στην υγεία. Πολλοί καταναλωτές αναρωτιούνται αν συμβάλλουν πράγματι στον έλεγχο του σωματικού βάρους ή αν έχουν αρνητικές επιδράσεις στην υγεία. Μια νέα μεγάλη κλινική μελέτη, η πανευρωπαϊκή μελέτη SWEET, που διεξήχθη με τη συμμετοχή Ελλήνων ερευνητών από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, έρχεται να δώσει πιο ξεκάθαρες απαντήσεις, εξετάζοντας την επίδραση των γλυκαντικών στο σωματικό βάρος και γενικότερα στην υγεία.
Τα αποτελέσματα της μελέτης SWEET, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Metabolism τον Οκτώβριο του 2025, δείχνουν ότι η κατανάλωση γλυκαντικών χαμηλών ή μηδενικών θερμίδων μπορεί να βοηθήσει στη μακροχρόνια διατήρηση της απώλειας βάρους μετά από δίαιτα.
Η μελέτη περιλάμβανε 341 ενήλικες με υπέρβαρο ή παχυσαρκία από τέσσερις Ευρωπαϊκές χώρες (Δανία, Ελλάδα, Ισπανία και Ολλανδία). Μετά από απώλεια 10 κιλών στους δύο πρώτους μήνες, οι συμμετέχοντες μπήκαν σε φάση συντήρησης βάρους διάρκειας δέκα μηνών. Οι μισοί αντικατέστησαν τη ζάχαρη με τρόφιμα και ροφήματα που περιείχαν γλυκαντικά όπως η σουκραλόζη, η στέβια και η ασπαρτάμη, ενώ οι υπόλοιποι απέφυγαν τα τρόφιμα με γλυκαντικά και κατανάλωναν περιορισμένες ποσότητες ζάχαρης στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής χαμηλής περιεκτικότητας σε σάκχαρα.
Μετά από ένα χρόνο, η ομάδα των γλυκαντικών είχε καλύτερη διατήρηση της απώλειας βάρους (7,2 κιλά έναντι 5,6 κιλά στην ομάδα της ζάχαρης). Οι συμμετέχοντες που χρησιμοποίησαν γλυκαντικά διατήρησαν κατά μέσο όρο 1,6 κιλά περισσότερα από την ομάδα ελέγχου, ενώ όσοι ακολούθησαν πιο πιστά τις οδηγίες είχαν ακόμα μεγαλύτερη διαφορά, έως και 3,8 κιλά. Επιπλέον, η πρόσληψη ζάχαρης μειώθηκε στο μισό σε όσους χρησιμοποιούσαν γλυκαντικά.
Όσον αφορά στην επίδραση των γλυκαντικών σε άλλους δείκτες υγείας, στη μελέτη δεν παρατηρήθηκαν αλλαγές στα επίπεδα σακχάρου, χοληστερίνης, και λίπους στο ήπαρ, ή γενικότερα ανεπιθύμητες ενέργειες. Επιπλέον, οι αλλαγές στη σύσταση του εντερικού μικροβιώματος στην ομάδα των γλυκαντικών ήταν ευεργετικές και μπορεί να σχετίζονταν με την καλύτερη απώλεια βάρους.
Η μελέτη SWEET δεν είναι η πρώτη που αποδεικνύει το θετικό ρόλο των γλυκαντικών στον έλεγχο του σωματικού βάρους. Συνολικά, τα αποτελέσματα της ενισχύουν έναν αυξανόμενο όγκο επιστημονικών δεδομένων από κλινικές μελέτες που δείχνουν ότι τα γλυκαντικά χαμηλών ή μηδενικών θερμίδων μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά και με ασφάλεια στη μακροχρόνια διαχείριση του βάρους και αποτελούν ένα χρήσιμο εργαλείο για τη μείωση της ζάχαρης.
Τα δεδομένα αυτά έρχονται σε αντίθεση με τη σύσταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) το 2023, ο οποίος είχε εκδώσει μια ασθενή σύσταση κατά της χρήσης γλυκαντικών για τον έλεγχο του βάρους, βασισμένος κυρίως σε επιδημιολογικές μελέτες χαμηλότερης ποιότητας. Σε αντίθεση με αυτές, η μελέτη SWEET, μια από τις μεγαλύτερες και πιο μακροχρόνιες τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες, παρέχει ισχυρά δεδομένα που υποστηρίζουν ότι τα γλυκαντικά, όταν χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής, είναι ασφαλή και αποτελεσματικά στη μείωση της ζάχαρης και των προσλαμβανόμενων θερμίδων, και κατ’ επέκταση στον έλεγχο του σωματικού βάρους.
