Η αθηρωματική νόσος, δηλαδή η συσσώρευση πλεονάζουσας χοληστερόλης στις αρτηρίες, είναι βασικός παράγοντας κινδύνου για την εκδήλωση εμφράγματος, εγκεφαλικού επεισοδίου αλλά και περιφερικής αποφρακτικής αρτηριοπάθειας στα κάτω άκρα.

Η χοληστερόλη (ή χοληστερίνη) είναι μια κηρώδης ουσία, σαν λίπος, που βρίσκεται στα τοιχώματα των ανθρώπινων κυττάρων.

Ο ανθρώπινος οργανισμός παράγει εκ φύσεως χοληστερόλη στο ήπαρ. Ωστόσο, η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ζωικά λίπη, όπως τα αυγά, το τυρί και το κρέας, συντελεί στην παραγωγή πρόσθετη χοληστερόλη, εκτός δηλαδή από αυτή που παράγεται φυσιολογικά από το ανθρώπινο σώμα.

Με την πάροδο του χρόνου, η συσσώρευση πρόσθετης χοληστερόλης συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη αθηρωματικής πλάκας στο τοίχωμα των αρτηριών. Η αθηρωμάτωση προκαλεί στένωση ή απόφραξη των αρτηριών και μειώνει τη ροή του αίματος με συνέπεια να μην φτάνει αρκετό οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες στους ιστούς.

Η πάθηση αυτή μπορεί να προκαλέσει:

  • εγκεφαλικό επεισόδιο, σε περίπτωση φραγμένου αιμοφόρου αγγείου που οδηγεί στον εγκέφαλο (καρωτίδες και σπονδυλικές αρτηρίες).
  • έμφραγμα, σε περίπτωση φραγμένου αιμοφόρου αγγείου που οδηγεί στην καρδιά (στεφανιαία αγγεία).
  • πόνο στο βάδισμα, άλγος ηρεμίας και πληγές στα πόδια σε περίπτωση περιφερικής αποφρακτικής αρτηριοπάθειας (αρτηρίες κάτω άκρων).

Η «καλή» και η «κακή» χοληστερόλη 

Η «καλή» χοληστερόλη ή λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL) βοηθά τις αρτηρίες να μην φράξουν.
Η χοληστερόλη χαμηλής πυκνότητας (LDL), γνωστή ως «κακή» χοληστερόλη, προκαλεί συσσωρεύσεις στις αρτηρίες και συμβάλει στη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας.

Ο ρόλος των τριγλυκεριδίων

Στην εκδήλωση των αγγειακών παθήσεων καθοριστικό ρόλο παίζουν και τα πλεονάζοντα επίπεδα των τριγλυκεριδίων στο αίμα.

Τα τριγλυκερίδια είναι λίπη που επίσης παράγονται στο ανθρώπινο ήπαρ.

Τα καλά και καλά επίπεδα της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων στο αίμα

  • Η ολική χοληστερόλη θα πρέπει να είναι λιγότερη από 200 mg/dL.
  • Η «καλή» χοληστερόλη (HDL) θα πρέπει να είναι περισσότερη από 60 mg/dL.
  • Η «κακή» χοληστερόλη (LDL) θα πρέπει να είναι λιγότερη από 130 mg/dL.
  • Τα τριγλυκερίδια θα πρέπει να είναι λιγότερα από 150 mg/dL.

Οι παράγοντες κινδύνου εκδήλωσης αγγειακών παθήσεων

  • Ηλικία: άνω των 45 ετών για τους άνδρες και άνω των 55 ετών για τις γυναίκες
  • Οικογενειακό ιστορικό: πατέρας ή αδελφός που διαγνώστηκε πριν από την ηλικία των 55, μητέρα ή αδελφή που διαγνώστηκε πριν από την ηλικία των 65.

Πρόσθετοι παράγοντες κινδύνου εκδήλωσης αγγειακών παθήσεων

  • Κάπνισμα
  • Υψηλή αρτηριακή πίεση
  • Υψηλή χοληστερόλη στο αίμα
  • Διαβήτης
  • Πλεονάζον βάρος/Παχυσαρκία
  • Έλλειψη σωματικής δραστηριότητας

Μπορεί ο τρόπος ζωής να επηρεάσει τα επίπεδα χοληστερόλης;

Ναι. Ακόμα και οι μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να επηρεάσουν τις αγγειακές παθήσεις. Για παράδειγμα, μια απώλεια βάρους 5 κιλών μπορεί να μειώσει την LDL κατά 5-8%.

Θετικές αλλαγές στον τρόπο ζωής

  • Διακοπή καπνίσματος
  • Σωματική άσκηση για τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα
  • Μείωση πρόσληψης θερμίδων: η ενδεδειγμένη ημερήσια ποσότητα για τις γυναίκες είναι 1.000-1.200 θερμίδες και για τους άνδρες 1.200-1.600 θερμίδες για τη διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους.

Τι συμβαίνει αν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν αρκούν;

Αν τα επίπεδα ολικής χοληστερόλης προσεγγίζουν τα άνω όρια (150-199 mg/dL) ή είναι υψηλά (200 mg/dL ή περισσότερο) μπορεί να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή. Συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως οι στατίνες,  συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση της χοληστερόλης και στην πρόληψη του εμφράγματος και του εγκεφαλικού επεισοδίου.