Πολλά έχουν γραφτεί για το μικροβίωμα του εντέρου, το σύνολο δηλαδή των μικροοργανισμών που κατοικούν στο πεπτικό μας σύστημα και επηρεάζουν άμεσα τη συνολική μας υγεία. Λιγότερο γνωστό, ωστόσο, είναι ότι το μικροβίωμα δεν περιορίζεται στα βακτήρια. Περιλαμβάνει και μύκητες, οι οποίοι συνθέτουν το λεγόμενο «μυκοβίωμα».
Όπως εξηγεί η Rebecca A. Drummond, καθηγήτρια Ανοσολογίας και Ανοσοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμινχαμ, σε άρθρο της στο The Conversation, το μυκοβίωμα παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στην ευεξία μας και επηρεάζεται έντονα από παράγοντες όπως η διατροφή και η χρήση φαρμάκων.
Ποια είναι τα βασικά «είδη» μυκοβιώματος που εντοπίζονται στο ανθρώπινο σώμα και ποια είναι η σημασία τους; Η ειδικός εξηγεί.
1. Το εντερικό μυκοβίωμα
Το εντερικό μυκοβίωμα είναι το πιο μελετημένο και αποτελείται από ποικιλία μυκήτων, με συχνότερους εκείνους του γένους Candida. Στους περισσότερους ανθρώπους, ο πληθυσμός αυτός παραμένει υπό έλεγχο χάρη στο ανοσοποιητικό σύστημα και τη δράση των βακτηρίων του εντέρου. Όταν, όμως, η ισορροπία αυτή διαταράσσεται, ο αριθμός των Candida μπορεί να αυξηθεί, προκαλώντας λοιμώξεις -σε ορισμένες περιπτώσεις, σοβαρές για τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό.
Μελέτη δείχνει ότι ασθενείς που λαμβάνουν αντιβιοτικά είναι πιο ευάλωτοι σε τέτοιες λοιμώξεις, καθώς τα φάρμακα αυτά μειώνουν τα προστατευτικά βακτήρια του εντέρου, επιτρέποντας στους μύκητες να πολλαπλασιαστούν. Παρόμοια ευρήματα έχουν προκύψει και από έρευνα σε ογκολογικούς ασθενείς, όπου η υπερανάπτυξη του Candida προηγήθηκε της εμφάνισης μυκητιακών λοιμώξεων.
Η ανισορροπία αυτή έχει συσχετιστεί και με γαστρεντερικές παθήσεις, όπως η νόσος Crohn. Σε σχετική μελέτη, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η υπερανάπτυξη του Candida συνοδεύεται από αυξημένη παραγωγή τοξινών που ερεθίζουν το εντερικό τοίχωμα και ενδέχεται να συμβάλλουν στα συμπτώματα της νόσου. Επιπλέον, υψηλά επίπεδα Candida φαίνεται να ενεργοποιούν φλεγμονώδεις αντιδράσεις του ανοσοποιητικού, ένα φαινόμενο που έχει καταγραφεί και σε ασθενείς με σοβαρή COVID-19.
2. Το μυκοβίωμα του δέρματος
Πέρα από το έντερο, σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το δερματικό μυκοβίωμα. Η μεγαλύτερη ποικιλία μυκήτων εντοπίζεται συνήθως ανάμεσα στα δάχτυλα των ποδιών, όπου κυριαρχεί το γένος Malassezia. Οι μύκητες αυτοί μπορούν να ενεργοποιήσουν ανοσολογικές αντιδράσεις στο δέρμα, συμβάλλοντας στην εμφάνιση ψωρίασης ή εκζέματος.
Ένας άλλος μύκητας, ο Candida auris, έχει προκαλέσει ανησυχία τα τελευταία χρόνια, καθώς εμφανίζει αντοχή σε πολλά αντιμυκητιασικά φάρμακα. Σε νοσοκομειακά περιβάλλοντα, όπου υπάρχουν ασθενείς με μειωμένη άμυνα, η παρουσία του στο δέρμα μπορεί να φανεί ιδιαίτερα επικίνδυνη.
3. Το κολπικό μυκοβίωμα
Το κολπικό μυκοβίωμα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη γυναικεία υγεία, σε στενή συνεργασία με τα βακτήρια του γένους Lactobacillus. Η ισορροπία ανάμεσα στα δύο αυτά μικροβιακά οικοσυστήματα είναι κρίσιμη για την αποτροπή κολπικών λοιμώξεων, με πιο συχνή την κολπική καντιντίαση.
Ο μύκητας Candida albicans -φυσιολογικό μέλος του μυκοβιώματος -μπορεί, όταν υπεραναπτυχθεί, να προκαλέσει έντονο κνησμό, πόνο και πρήξιμο. Τα προβιοτικά έχουν δείξει ότι συμβάλλουν στη διατήρηση ή αποκατάσταση της μικροβιακής ισορροπίας, μειώνοντας έτσι την πιθανότητα εμφάνισης λοιμώξεων ή υποτροπών τους.
4. Άλλα μυκοβιώματα του σώματος
Πέρα από τα παραπάνω, μύκητες έχουν εντοπιστεί και σε άλλα σημεία του σώματος, όπως οι πνεύμονες και το μητρικό γάλα. Ορισμένοι ερευνητές έχουν προτείνει ότι μικροί αριθμοί μυκητιακών κυττάρων ενδέχεται να υπάρχουν και στον εγκέφαλο, πιθανώς σχετιζόμενοι με νευροεκφυλιστικές διαταραχές όπως η νόσος Πάρκινσον ή η νόσος Αλτσχάιμερ.
Αν και μελέτη νεκροψίας έχει βρει ίχνη μυκήτων σε εγκεφαλικούς ιστούς, τα δεδομένα αυτά δεν αποτελούν απόδειξη αιτιώδους σχέσης. Πειραματικά μοντέλα σε ζώα, πάντως, υποδεικνύουν ότι μικροί αριθμοί μυκήτων μπορούν να επιβιώσουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα στον εγκέφαλο, επηρεάζοντας ενδεχομένως τη μνήμη και τη γνωστική λειτουργία. Η σημασία αυτών των ευρημάτων για τον άνθρωπο παραμένει αντικείμενο περαιτέρω έρευνας.
Συμπέρασμα
Το μυκοβίωμα αποτελεί έναν πολύπλοκο και ευαίσθητο μικροβιακό κόσμο που συνυπάρχει με εμάς και επηρεάζει κρίσιμες πτυχές της υγείας μας. Παρότι η επιστημονική κατανόηση του ρόλου του βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, είναι σαφές ότι η διατήρηση της ισορροπίας του -μέσω σωστής διατροφής, περιορισμένης χρήσης αντιβιοτικών και υγιεινών συνηθειών –αποτελεί σημαντικό παράγοντα πρόληψης και ευεξίας.
Διαβάστε επίσης
Αυτός ο μύκητας «στοιχειώνει» τα ελληνικά νοσοκομεία – Τα μέτρα που σώζουν
Προσβλήθηκε από επικίνδυνο μύκητα στον εγκέφαλο μετά από τροχαίο – Η θεραπεία που του έσωσε τη ζωή
