Συχνά λέγεται ότι η γήρανση δεν είναι για τους αδύναμους και, από ορισμένες απόψεις, αυτό είναι αλήθεια. Μετά τα 50 ή 60 έτη, ο κίνδυνος εμφάνισης χρόνιων παθήσεων αυξάνεται κατακόρυφα. Παράλληλα, όμως, οι άνθρωποι ζουν σήμερα περισσότερο από ποτέ. Έτσι, πολλοί ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν πολλαπλά προβλήματα, άλλοι όμως μεγαλώνουν διατηρώντας εκπληκτικά επίπεδα υγείας, τα οποία αντανακλώνται σε μια ενεργή και ικανοποιητική ζωή.
Η άποψη της κοινωνίας για τη γήρανση
Παρά το γεγονός ότι αποτελεί φυσικό και αναπόφευκτο μέρος της ζωής, η στάση της κοινωνίας απέναντι στη γήρανση και τους ηλικιωμένους συχνά κάθε άλλο παρά κολακευτική είναι. Ο ηλικιακός ρατσισμός -η προκατάληψη και διάκριση εναντίον ατόμων με βάση την ηλικία- είναι μια από τις πιο διαδεδομένες μορφές κοινωνικής προκατάληψης σε όλο τον κόσμο. Οι ηλικιωμένοι συχνά θεωρούνται «αξιαγάπητοι, αλλά ανήμποροι». Τέτοιου είδους στερεότυπα προκαλούν οίκτο, κοινωνικό αποκλεισμό και διακρίσεις σε πολλούς τομείς της ζωής.
Πώς οι πεποιθήσεις για τη γήρανση επηρεάζουν την υγεία
Τα αρνητικά στερεότυπα για την ηλικία δεν επηρεάζουν μόνο την κοινωνία, αλλά διαμορφώνουν και τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βλέπουν τον εαυτό τους. Έρευνες δείχνουν ότι αυτές οι πεποιθήσεις μπορούν να επηρεάσουν το πώς αισθάνονται τόσο οι νέοι, όσο και οι ηλικιωμένοι, τη συνολική ικανοποίησή τους από τη ζωή, ακόμη και τη μακροζωία τους. Προκύπτει, λοιπόν -και μάλιστα αποτελεί ένα από τα πιο συνεπή ευρήματα της ψυχολογικής έρευνας- ότι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τη γήρανση επηρεάζει τη διάρκεια και την ποιότητα της ζωής τους.
Μια μελέτη του 2025 που δημοσιεύθηκε στο Psychology and Aging παρακολούθησε Γερμανούς ενήλικες για 15 χρόνια. Οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν σχετικά με τα στερεότυπα ηλικίας, όπως «Οι ηλικιωμένοι έχουν λίγους φίλους» και τις προσωπικές τους προσδοκίες σχετικά με τη γήρανση. Οι απαντήσεις τους συγκρίθηκαν, στη συνέχεια, με τα δεδομένα του μητρώου που παρακολουθούσε την επιβίωση των συμμετεχόντων.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: Τα άτομα που είχαν πιο αρνητικές απόψεις για τη γήρανση αντιμετώπιζαν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο θανάτου μέσα στα επόμενα 15 χρόνια. Αυτή η σχέση διατηρήθηκε ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, το μορφωτικό επίπεδο, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση ή την αυτοαξιολόγηση της υγείας.
Η δύναμη της νοοτροπίας
Μια ρωσική παροιμία λέει: «Τα γηρατειά δεν έχουν χαρά», μια φράση που αντικατοπτρίζει τις δυσκολίες της γήρανσης. Αυτή η προοπτική μοιάζει ρεαλιστική, στην πραγματικότητα όμως υπονομεύει το κίνητρο για προετοιμασία, με στόχο τα γεράματα να έρθουν πιο φυσικά, με υγεία και λιγότερες προκλήσεις. Τα αρνητικά στερεότυπα έχουν τεράστια δύναμη: Η υιοθέτησή τους μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να αποσυρθούν από δραστηριότητες, να περιορίσουν τις κοινωνικές τους συναναστροφές ή να εγκαταλείψουν την εργασία τους, κάτι που, με την πάροδο του χρόνου, συμβάλλει στην επιδείνωση της υγείας και την αύξηση του κινδύνου θνησιμότητας.
Είναι ενδιαφέρον ότι η μελέτη διαπίστωσε μια λεπτή διαφορά: Δεν ήταν τόσο οι αρνητικές απόψεις για τη γήρανση που προκαλούσαν μείωση του προσδόκιμου ζωής, όσο το αντίστροφο: Η διατήρηση μιας πιο αισιόδοξης στάσης φαινόταν να παρέχει ένα προστατευτικό φράγμα. Αντιλαμβανόμενα τον εαυτό τους ως κάτι διαφορετικό από τον «τυπικό» ηλικιωμένο, τα άτομα αισθάνονται πιο νέα και ακμαία, παραμένουν ενεργά και ικανοποιημένα με τη ζωή που ζουν.
Προετοιμάζοντας το έδαφος για μια υγιή γήρανση
Οι μελετητές επισημαίνουν πως το να ζεις περισσότερο φυσικά δεν είναι απλώς θέμα θετικής σκέψης, ωστόσο η καλλιέργεια εποικοδομητικών στάσεων απέναντι στη γήρανση μπορεί να υποστηρίξει την ευημερία. Το να είναι προετοιμασμένοι για τις αλλαγές που συνοδεύουν τη γήρανση -προσαρμόζοντας τις δραστηριότητες, διατηρώντας τις κοινωνικές σχέσεις και καλλιεργώντας ένα αίσθημα σκοπού- βοηθά τους ηλικιωμένους να αισθάνονται χρήσιμοι και ευτυχισμένοι κι ότι διατηρούν την αξία τους. Τα στοιχεία δείχνουν με συνέπεια ότι η θετική αντίληψη για τη γήρανση συνδέεται με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, καλύτερη υγεία και περισσότερη ικανοποίηση από τη ζωή.
Διαβάστε επίσης
Αντίγηρανση: Μπορεί μια βιταμίνη να διατηρήσει τη νεότητα; Έρευνα απαντά
5 Κορυφαίοι Έλληνες καθηγητές αποκαλύπτουν τους μεγαλύτερους εχθρούς της υγείας μας
Θέλετε να μάθετε πόσα χρόνια θα ζήσετε; Το σημείο του σώματος που κρύβει την απάντηση
