Η Eurovision δεν αποτελεί απλώς ένα μουσικό τηλεοπτικό θέαμα. Αντιθέτως, ενσωματώνει βαθύτερες πολιτικές, κοινωνικές και ψυχολογικές διαστάσεις που ενισχύουν την απήχησή της στο κοινό ανά την Ευρώπη -και όχι μόνο. Δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι κάθε διοργάνωση φέρνει -έστω παροδικά -την αίσθηση της ενότητας, της ελπίδας και της δημιουργικής έκφρασης που συνοδεύει τον θεσμό. Αλλά και πάλι, πως μπορεί ένα τηλεοπτικό show να μας φτιάχνει τόσο πολύ τη διάθεση;
Ένας θεσμός με ιστορικές και πολιτικές ρίζες
Η ίδρυση της Eurovision το 1956 δεν αποσκοπούσε απλώς στην ψυχαγωγία του κοινού. Αντιθέτως, ο διαγωνισμός δημιουργήθηκε ως ένα πολιτιστικό εγχείρημα με στόχο την ενότητα της ευρωπαϊκής ηπείρου, σε μια περίοδο κατά την οποία οι κοινωνίες προσπαθούσαν ακόμη να ανακάμψουν από τις καταστροφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με το πέρασμα των δεκαετιών, όμως, ο χαρακτήρας της διοργάνωσης μεταμορφώθηκε σε ένα εκρηκτικό θέαμα, γεμάτο pop υπερβολές, καλλιτεχνική ελευθερία και εκφραστική ποικιλομορφία.
Παρά τη μουσική και οπτική της εξέλιξη, η πολιτική διάσταση του θεσμού παραμένει διακριτά παρούσα. Η βαθμολογία συχνά αντικατοπτρίζει γεωπολιτικές σχέσεις, πολιτισμικούς δεσμούς και ιστορικά συμφραζόμενα: ορισμένες χώρες εμφανίζουν σταθερή αδιαφορία μεταξύ τους, ενώ άλλες διατηρούν σχέσεις αλληλεγγύης που επαναλαμβάνονται σταθερά ανά τα έτη.
Ταυτόχρονα, η Eurovision έχει μετατραπεί σε ένα πλαίσιο πολιτισμικού σχολιασμού και κοινωνικής ευαισθητοποίησης. Πολλές συμμετοχές θίγουν ζητήματα όπως η τοξική αρρενωπότητα, η αγάπη ως αντίσταση σε περιόδους κρίσης, ή η αθωότητα ως απάντηση στη βία. Πλέον, τα τραγούδια δεν συγκινούν μόνο με την παρουσία και την ερμηνεία τους αλλά κυρίως με τα νοήματα που μεταφέρουν. Ο διαγωνισμός έχει καθιερωθεί ως ένας ασφαλής και ελεύθερος χώρος καλλιτεχνικής έκφρασης, όπου οι δημιουργοί έχουν την ευκαιρία να επικοινωνήσουν πολιτικά, κοινωνικά και πολιτισμικά μηνύματα. Δεν πρόκειται απλώς για μουσικές εμφανίσεις, αλλά για αφηγήσεις που εμπνέουν, ευαισθητοποιούν και προκαλούν προβληματισμό.
Ψυχολογικά οφέλη από την παρακολούθηση της Eurovision
Πέρα από τη φαντασμαγορική της αισθητική και τον συμβολικό της χαρακτήρα, η Eurovision φαίνεται πως ασκεί και έναν ουσιαστικό ψυχολογικό αντίκτυπο στους πολίτες των ευρωπαϊκών χωρών. Μια επιστημονική μελέτη του καθηγητή Filippos T. Filippidis από το Imperial College London και του Anthony A. Laverty, η οποία δημοσιεύτηκε στο BMC Public Health, εξέτασε για πρώτη φορά αν η απόδοση μιας χώρας στον διαγωνισμό σχετίζεται με την ψυχική ευεξία και τη δημόσια υγεία.
Αναλύοντας δεδομένα από περισσότερους από 160.000 πολίτες σε 33 ευρωπαϊκές χώρες, για την περίοδο 2009–2015, η μελέτη διαπίστωσε ότι η συμμετοχή στη Eurovision σχετίζεται με αυξημένη ικανοποίηση από τη ζωή. Μάλιστα, για κάθε 10 θέσεις καλύτερης τελικής κατάταξης, η πιθανότητα οι πολίτες να δηλώνουν «πολύ ικανοποιημένοι από τη ζωή τους» αυξανόταν κατά 4%. Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το εύρημα ότι ακόμη και μια «κακή» απόδοση στον διαγωνισμό (τερματισμός στις τελευταίες θέσεις) συνδέεται με 13% υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης σε σύγκριση με τη μη συμμετοχή.
Photo: Shutterstock
Το φαινόμενο δεν περιορίζεται στην ψυχολογική διάθεση: η μελέτη εντόπισε και συσχέτιση μεταξύ καλής επίδοσης στη Eurovision και χαμηλότερων ποσοστών θανάτων από αυτοκτονία, ιδιαίτερα στον ανδρικό πληθυσμό. Συγκεκριμένα, κάθε δεκάδα βελτίωσης στην κατάταξη συνδέθηκε με μείωση των αυτοκτονιών κατά 0,30 ανά 100.000 κατοίκους, κάτι που ερμηνεύεται ως ένδειξη συλλογικής ευφορίας και ενδυνάμωσης της κοινωνικής συνοχής.
Παρά το γεγονός ότι η ίδια η νίκη στον διαγωνισμό δεν φάνηκε να επηρεάζει σημαντικά την ψυχική ευημερία ή τα επίπεδα αυτοκτονίας, τα γενικότερα οφέλη της συμμετοχής είναι ξεκάθαρα. Η Eurovision αναδεικνύεται ως μια πολιτισμική εμπειρία με μετρήσιμες θετικές συνέπειες στη δημόσια υγεία, προσφέροντας αίσθημα υπερηφάνειας, συλλογικής ταυτότητας και συμμετοχής σε ένα κοινό αφήγημα.
Μια βραδιά καθαρής χαράς και ενότητας
Σε μια εποχή διαρκούς κρίσης και παγκόσμιων προκλήσεων, η Eurovision αποτελεί μια ανάσα αισιοδοξίας και συλλογικότητας. Είτε κάποιος παρακολουθεί για τη μουσική, είτε για την πολιτική διάσταση, είτε απλώς για τη σουρεαλιστική της αισθητική, όλοι οι θεατές μοιράζονται για λίγες ώρες ένα κοινό πολιτισμικό πεδίο.
Η Eurovision υπενθυμίζει ότι, παρά τις διαφορές, οι λαοί της Ευρώπης μπορούν να συγκεντρωθούν γύρω από ένα κοινό σημείο: μια βραδιά μουσικής, χρωμάτων, συναισθημάτων και -πάνω απ’ όλα -κοινής εμπειρίας. Και αυτό από μόνο του είναι ένας λόγος για να νιώθει κανείς το ανήκειν.
Διαβάστε επίσης
Χαμογελάστε στον καθρέφτη και άλλες 7 καθημερινές πρωινές κινήσεις που χαρίζουν ευτυχία
Ξεκινά το μεγαλύτερο «πείραμα» για την ευτυχία – Με 30.000 εθελοντές και 1.020 ειδικούς από 72 χώρες
Ένας ψυχολόγος αποκαλύπτει το βασικό συστατικό που φέρνει την ευτυχία – Και δεν είναι τα χρήματα
