Αν και αμέτρητες επιστημονικές έρευνες/μελέτες τεκμηριώνουν ότι ο σκύλος μαθαίνει με τη μέθοδο της θετικής ενίσχυσης, εξακολουθούν να υπάρχουν αναχρονιστικές αντιλήψεις που θέλουν την πίεση και τον εξαναγκασμό να συμπεριλαμβάνονται στον τρόπο διδασκαλίας. Για να δείξουμε στον σκύλο ποιος έχει το πάνω χέρι.
Το δυσάρεστο είναι ότι υπάρχουν ακόμα και σήμερα ιδιοκτήτες/κηδεμόνες σκύλων που υιοθετούν αυτόν τον τρόπο σκέψεως και συμπεριφοράς.
Τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Επίσης, «στο παρελθόν οι άνθρωποι πίστευαν πως οι σκύλοι δεν βιώνουν συναισθήματα. Αυτή η πεποίθηση και η αντιμετώπιση καταρρίφθηκε, εφόσον όλες οι σύγχρονες έρευνες επιβεβαιώνουν το αντίθετο.
Οι πολύχρονες έρευνες, η παρατήρηση και η συμβίωση του είδους μας με τους σκύλους, καθώς και η τεχνολογία στον τομέα της κτηνιατρικής επιστήμης, αποδεικνύουν περίτρανα το γεγονός πως ότι οι σκύλοι είναι έμβια, συναισθανόμενα πλάσματα. Και βιώνουν πληθώρα συναισθημάτων – θετικών αλλά και αρνητικών.
Επιπρόσθετα να αναφέρουμε πως παλαιότερα πίστευαν πως ένας σκύλος μαθαίνει νέες συμπεριφορές με την πίεση, ή, ακόμη, και με τον εξαναγκασμό.
Στο παρελθόν, βλέπαμε κηδεμόνες να τραβούν το περιλαίμιο του σκύλου τους,
ή τον οδηγό του, προκειμένου να τον αναγκάσουν να ξαπλώσει για να μάθει το σύνθημα «ξάπλωσε»», μας επισημαίνει η Εριέττα Καραμπέτσου, επαγγελματίας εκπαιδεύτρια σκύλων, σύμβουλος ψυχολογίας, συμπεριφοράς & ευζωίας του σύγχρονου κατοικίδιου σκύλου. Και υποστηρίζει ακράδαντα ότι:
«Πλέον, η εκμάθηση συμπεριφορών επιτυγχάνεται μέσω της επικοινωνίας, της εμπιστοσύνης και της θετικής ενίσχυσης, χωρίς πίεση. Και στηρίζεται σε μεθόδους επιστημονικά τεκμηριωμένες και βασισμένες στις θεωρίες μάθησης.
Η Εριέττα Καραμπέτσου, επαγγελματίας εκπαιδεύτρια σκύλων, σύμβουλος ψυχολογίας, συμπεριφοράς & ευζωίας του σύγχρονου κατοικίδιου σκύλου. Φωτογραφία: Elias Sotiropoulos
Δυστυχώς, όμως, ακόμη και στις μέρες μας, συναντούμε κατάλοιπα αυτών των παλαιών αντιλήψεων στη συμπεριφορά κηδεμόνων προς τους σκύλους. Ας δούμε μερικά παραδείγματα.
- Για να μην παίρνει φαγητό από άλλους τον χτυπάμε στη μύτη κάθε φορά που του προσφέρει ένας τρίτος μια λιχουδιά, ή για να σταματήσει ο σκύλος να αρπάζει φαγητό από τον δρόμο, βάζουμε ταμπάσκο σε ένα μπιφτέκι
Ας ξεκινήσουμε αναφέροντας πως η τροφή για έναν σκύλο είναι ένα από τα σημαντικότερα προνόμια στην καθημερινότητά του.
Οι σκύλοι έχουν έντονο το ένστικτο της επιβίωσης, το οποίο συνδέεται άμεσα με την τροφή.
Αν ο σκύλος μου δεν θέλω να δέχεται τροφή από κάποιον άλλον, πλην των ατόμων της οικογένειάς του, τότε δεν έχω παρά να του διδάξω το σύνθημα «Άστο».
Οπότε, όταν κάποιος του προσφέρει μία λιχουδιά, ή βρίσκει τροφή στον δρόμο και δεν θέλουμε να την καταναλώσει, μπορούμε να του ζητήσουμε να μην τη δεχτεί.
Ο σκύλος μας δεν μπορεί να ξέρει πως εμείς δεν θέλουμε να δέχεται τροφή από ξένους. Με το να τον χτυπάμε, να του φωνάζουμε, ή να τον τραβάμε κάθε φορά που κάνει κάτι, που εμείς δεν θέλουμε, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να τον τρομάζουμε και να τον τιμωρούμε για κάτι που εκείνος θεωρεί απόλυτα φυσιολογικό.
Το να πάρει την τροφή που του προσφέρουν, για τον σκύλο μας είναι φυσιολογικό και δεν είναι μεμπτό.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τους σκύλους που καταναλώνουν οτιδήποτε βρώσιμο, ή μη, συναντήσουν στον δρόμο, ή ακόμα και μέσα στο σπίτι.
Ένα πολύ σημαντικό σύνθημα που πρέπει να διδαχθεί ο σκύλος μας είναι το «Πέταξέ το», ή «Φτύστο».
Έτσι ώστε, αν κάποια στιγμή πάρει κάτι στο στόμα του, να μπορούμε να του ζητήσουμε να το αφήσει. Το να του αφαιρούμε με τη βία, οδηγεί τον σκύλο μας, σταδιακά, να κάνει διαφύλαξη των πόρων του.
Επίσης, το να βάλουμε πιπέρι, ταμπάσκο, ή οποιοδήποτε συναφές υλικό στο φαγητό του, πέρα από το ότι μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας στον σκύλο μας (σύμφωνα με τους κτηνιάτρους απαγορεύεται να καταναλώνουν τέτοιου είδους συστατικά), θα τον τρομάξει και δεν θα τον βοηθήσει να καταλάβει πως δεν θέλουμε να τρώει «από κάτω».
Να τονίσουμε πως ο σκύλος μαθαίνει τις συμπεριφορές που διδάσκεται, και επιβραβεύεται όταν μας τις προσφέρει. Στον αντίποδα, δεν τιμωρούμε ποτέ τον σκύλο όταν δεν καταφέρνει να προσφέρει την επιθυμητή, για εμάς, συμπεριφορά.
Στόχος μας είναι, ο σκύλος μας να κατανοεί και να μας προσφέρει τη συμπεριφορά που του ζητήσαμε, όχι επειδή φοβάται πως θα τιμωρηθεί, αλλά επειδή χαίρεται και νιώθει ασφαλής κάθε φορά που του ζητάμε να κάνει κάτι.
2. Βγαίνουμε πάντα πρώτοι από την πόρτα και για να δείξουμε ποιος έχει το πάνω χέρι
Αυτή τη φράση την έχουμε ακούσει πολλάκις να λέγεται και την έχουμε δει αμέτρητες φορές να αναφέρεται σε γραπτά κείμενα.
Η αλήθεια είναι πως, όντως, επιλέγουμε να βγαίνουμε πρώτοι από την πόρτα και να ακολουθεί ο σκύλος μας, αλλά για λόγους ασφαλείας!
Βγαίνοντας, για παράδειγμα, από το σπίτι μας ενδέχεται να περνάει κάποιος άνθρωπος, ένας άλλος κηδεμόνας με τον σκύλο του, κάποιος μεγάλος σε ηλικία συνάνθρωπός μας, κάποια μητέρα με το παιδί της.
Έτσι, για να μην ενοχλήσουμε κανέναν, και να μην τρομάξει ο σκύλος μας από κάποιο ερέθισμα, προτιμάμε να βγαίνουμε πρώτοι, ώστε να ελέγχουμε το εξωτερικό περιβάλλον.
Φυσικά και δεν τραβάμε τον σκύλο μας προς τα πίσω για να περάσουμε πρώτοι, αλλά έχει προηγηθεί η εκπαίδευσή του στο να κάθεται και να περιμένει μέχρι να βγούμε στον εξωτερικό χώρο και τον καλέσουμε να μας ακολουθήσει.
Η σχέση μας με τον σκύλο μας είναι μία σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Στις σχέσεις ζωής και εμπιστοσύνης δεν χωρούν έννοιες «έχω το πάνω ή το κάτω χέρι».
Οι σκύλοι μας είναι μέλη της οικογένειάς μας και οφείλουμε να τους συμπεριφερόμαστε αναλόγως. Για έναν σκύλο είμαστε ο κηδεμόνας του, που σημαίνει πως φροντίζουμε για την ευζωία και, φυσικά, για την ασφάλειά του.
3. Κάθε φορά που κάνει ζημιά τον απομονώνουμε/δένουμε, ή δεν τον ταΐζουμε για να καταλάβει το λάθος του
Σε αυτό το σημείο να δώσουμε έμφαση στο ότι οι σκύλοι μας δεν γνωρίζουν εκ προοιμίου ποιές συμπεριφορές τους είναι επιθυμητές από τους κηδεμόνες τους και ποιές όχι.
Αν ο σκύλος μας επιδεικνύει μία μη επιθυμητή συμπεριφορά, του διδάσκουμε την επιθυμητή συμπεριφορά.
Οι σκύλοι μας δεν είναι άνθρωποι για να τους προσδίδουμε ανθρώπινα χαρακτηριστικά – το ονομάζουμε ανθρωπομορφισμό.
Οπότε, θα πρέπει να δεχτούμε πως ανήκουν σε άλλο είδος από το δικό μας και να προσπαθήσουμε να δούμε τον κόσμο μέσα από τα δικά τους μάτια.
Έτσι θα μπορέσουμε να επιτύχουμε μία αρμονική, χαρούμενη συμβίωση που θα βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη.
Με το να απομονώσουμε έναν σκύλο, να τον δέσουμε ή, ακόμη, και να αποσύρουμε την τροφή του με σκοπό να μείνει νηστικός, δεν θα καταφέρουμε να του δείξουμε πως μία συμπεριφορά του δεν ήταν επιθυμητή.
Οι σκύλοι δεν είναι άνθρωποι και δεν συνδέουν τα γεγονότα, όπως εμείς.
Τουναντίον, θα τον τρομάξουμε, θα του προκαλέσουμε στρες και θα κλονίσουμε την εμπιστοσύνη του στο πρόσωπό μας.
Όταν ο σκύλος μας «κάνει μία ζημιά», οφείλουμε να τον βοηθήσουμε να καταλάβει πως αυτό δεν θέλουμε να συμβαίνει, και του διδάσκουμε τι θέλουμε να κάνει.
Δεν μαλώνω ποτέ τον σκύλο μου, δεν του ασκώ καμία μορφή πίεσης και δεν τον τρομάζω.
Για την αρμονική μας συμβίωση εμπιστεύομαι έναν επαγγελματία εκπαιδευτή σκύλων, ο οποίος θα μας εξηγήσει πώς διαχειριζόμαστε την εκάστοτε περίσταση με βάση την ιδιοσυγκρασία του δικού μας σκύλου, χρησιμοποιώντας θετική ενίσχυση».
Φωτογραφία: Elias Sotiropoulos
▪ H κυρία Εριέττα Καραμπέτσου είναι διπλωματούχος εκπαιδεύτρια σκύλων, σύμβουλος συμπεριφοράς, ψυχολογίας και ευζωίας σκύλων. Είναι απόφοιτη της Ακαδημίας Εκπαιδευτών Victoria Stilwell Academy με θεωρητική και πρακτική εξάσκηση στο Wigan, στο Ηνωμένο Βασίλειο, και έχει πιστοποίηση Α’ βοηθειών σε σκύλους από το British College of Canine Studies. Είναι μέλος του Doggone Safe ως πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια για ενημερώσεις αποφυγής δαγκώματος σε παιδιά και ενηλίκους (Dog Bite Safety Educator). Παραδίδει δωρεάν μαθήματα για αδέσποτους σκύλους και συμμετέχει σε πενταμελείς επιτροπές δήμων για τη διαχείριση αδέσποτων.
