Στο χαλί τού παιδικού δωματίου φαίνεται πως χτίζονται, παράλληλα με το παιχνίδι, και οι πρώτες βάσεις για μια δυνατή μαθηματική σκέψη. Μια νέα επιστημονική μελέτη, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Mind, Brain, and Education, τεκμηριώνει ότι το κλασικό παιχνίδι με τουβλάκια μπορεί να ενισχύσει ουσιαστικά τις επιδόσεις των παιδιών στα μαθηματικά και μάλιστα χωρίς έξτρα ώρες μελέτης ή τεχνολογικά μέσα. Η παιδαγωγική, όπως φαίνεται, έχει χώρο για παιχνίδι, κυριολεκτικά.
Τι έδειξε η μελέτη
Η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τη Δρ. Emily Farran από το Πανεπιστήμιο του Surrey, σχεδίασε και υλοποίησε ένα πρόγραμμα έξι εβδομάδων σε 16 δημοτικά σχολεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τη συμμετοχή πάνω από 500 μαθητών ηλικίας 6 και 7 ετών. Το πρόγραμμα, με την ονομασία SPACE (SPAtial Cognition to Enhance mathematical learning), περιλάμβανε 30λεπτες δραστηριότητες δύο φορές την εβδομάδα, κατά τις οποίες τα παιδιά κατασκεύαζαν μοντέλα με τουβλάκια ακολουθώντας εικόνες – οδηγίες, μέσα από θεματικές ενότητες (πειρατές, εξωγήινοι, υπερήρωες). Η εστίαση ήταν στην ακρίβεια, όχι στην ταχύτητα, και οι δραστηριότητες αντικαθιστούσαν ένα μέρος της κλασικής διδασκαλίας των μαθηματικών.
Οι εκπαιδευτικοί έλαβαν σχετικές οδηγίες, ώστε να καθοδηγούν τα παιδιά ενθαρρύνοντάς τα να φαντάζονται τις κατασκευές νοητικά πριν τις υλοποιήσουν, μια δεξιότητα γνωστή ως «νοητική περιστροφή», δηλαδή η ικανότητα να φαντάζεται κανείς πώς αλλάζει ένα αντικείμενο όταν περιστρέφεται στον χώρο.
Mαθηματική σκέψη μέσα από το παιχνίδι
Τα παιδιά που συμμετείχαν στο πρόγραμμα παρουσίασαν στατιστικά σημαντική βελτίωση στην ικανότητά τους για νοητική περιστροφή αντικειμένων, δηλαδή να φαντάζονται πώς αλλάζει η θέση ή η φορά ενός αντικειμένου όταν αυτό περιστρέφεται, αλλά και σε δοκιμασίες μαθηματικών, με έμφαση στη γεωμετρία και την επίλυση προβλημάτων.
Οι επιδόσεις των μαθητών συγκρίθηκαν με αυτές μιας ομάδας ελέγχου 104 παιδιών, που συνέχισαν το κανονικό τους πρόγραμμα. Η διαφορά ήταν εντυπωσιακή, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη ότι οι δραστηριότητες πραγματοποιήθηκαν εντός ωρολογίου προγράμματος και δεν απαιτούσαν καθόλου ψηφιακά μέσα ή επιπλέον πόρους.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η βελτίωση στη μαθηματική επίδοση δεν εξηγείται αποκλειστικά από τη βελτίωση στη νοητική περιστροφή, γεγονός που υποδηλώνει ότι εμπλέκονται πολλαπλές γνωστικές δεξιότητες, όπως η χωρική μνήμη ή η αντίληψη του αριθμητικού χώρου.
Γιατί έχει σημασία η χωρική σκέψη;
Σύμφωνα με τη Δρα. Farran και την ερευνητική ομάδα της, η χωρική σκέψη είναι κρίσιμη για την κατανόηση μαθηματικών εννοιών, ειδικά σε τομείς όπως η γεωμετρία, τα κλάσματα, οι πίνακες και τα γραφήματα. Παρ’ όλα αυτά, παραμένει ουσιαστικά απούσα από τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών σε πολλές χώρες.
Το χτίσιμο με τουβλάκια απαιτεί να φαντάζεται το παιδί πώς θα μοιάζει κάτι πριν το κατασκευάσει, να διαχειρίζεται διαφορετικά σχήματα στον χώρο, να κρατά στη μνήμη του πολύπλοκες μορφές, και τελικά να χρησιμοποιεί τη φαντασία του ως εργαλείο λογικής.
Τι δεν βελτιώθηκε
Αν και η γενική εικόνα ήταν θετική, το πρόγραμμα δεν οδήγησε σε βελτίωση στη χρήση χωρικής γλώσσας, δηλαδή στην κατανόηση λέξεων όπως «πάνω», «κάτω», «μέσα», «ανάμεσα». Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι λέξεις που χρησιμοποιήθηκαν στις δραστηριότητες δεν ταυτίζονταν με εκείνες που περιλάμβαναν τα τεστ αξιολόγησης.
Τα ευρήματα της μελέτης προσφέρουν έμπρακτες λύσεις σε γονείς και εκπαιδευτικούς που αναζητούν αποτελεσματικούς, μη πιεστικούς τρόπους για να ενισχύσουν τις σχολικές επιδόσεις των παιδιών. Όπως αναφέρει η ερευνητική ομάδα, «τα αποτελέσματά μας έχουν σημαντικές επιπτώσεις για τα προγράμματα σπουδών, στα οποία η χωρική σκέψη συχνά απουσιάζει εντελώς. Μια μαθηματική εκπαίδευση με ενσωματωμένη χωρική προσέγγιση θα μπορούσε να βελτιώσει σημαντικά την επίδοση των παιδιών».
Την επόμενη φορά που θα δείτε το παιδί σας να παίζει, σκεφτείτε πως ίσως αυτό που φαίνεται σαν παιχνίδι να είναι στην πραγματικότητα μαθηματική εξάσκηση με τον πιο απολαυστικό τρόπο.
Διαβάστε επίσης
Αυτός είναι ο λόγος που τα παιδιά δεν προτιμούν τα ακριβά παιχνίδια
Μισείτε τα μαθηματικά; Πότε φταίνε οι γονείς για το άγχος των παιδιών με τους αριθμούς
