Η εμβολιαστική περίοδος έχει ξεκινήσει και οι ειδικοί προτρέπουν τον πληθυσμό να προγραμματίσει εγκαίρως το ραντεβού του, ώστε να εξασφαλίσει την απαραίτητη προστασία έναντι της γρίπης και άλλων ιογενών λοιμώξεων. Η σύσταση αυτή είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για τις ευάλωτες ομάδες, όπου ακόμη και ένα φαινομενικά ήπιο κρυολόγημα μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνο ή να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές.
Ωστόσο, ένα βασικό ερώτημα αφορά τους ηλικιωμένους άνω των 65 ετών: γιατί, ενώ αποτελούν προτεραιότητα για εμβολιασμό, συχνά εμφανίζουν ασθενέστερη ανοσολογική απόκριση; Ερευνητές από το Ινστιτούτο Allen επιχείρησαν να δώσουν απάντηση σε αυτό το ερώτημα και να δείξουν πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί η κατάσταση. Η μελέτη τους, που δημοσιεύθηκε στο Nature, φέρνει στο φως νέους μηχανισμούς του ανοσοποιητικού συστήματος που αλλάζουν με την ηλικία.
Τι έδειξε η έρευνα
Η επιστημονική ομάδα παρακολούθησε περισσότερους από 96 υγιείς ενήλικες ηλικίας 25 έως 65 ετών για διάστημα άνω των δύο ετών. Χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνικές ανάλυσης, οι ερευνητές κατέγραψαν λεπτομερώς τις μεταβολές στο ανοσοποιητικό προφίλ των συμμετεχόντων με την πάροδο του χρόνου.
Με βάση τα δεδομένα αυτά, δημιούργησαν τον Άτλαντα Ανθρώπινης Ανοσολογικής Υγείας (Human Immune Health Atlas), έναν ολοκληρωμένο χάρτη που απεικονίζει 71 διαφορετικούς τύπους ανοσοκυττάρων, αναδεικνύοντας πώς αλλάζουν με την ηλικία και γιατί αυτό έχει σημασία. Εφαρμόζοντας τον Άτλαντα, ανέλυσαν περισσότερα από 16 εκατομμύρια μεμονωμένα ανοσοκύτταρα από υγιείς ενήλικες ηλικίας 25 έως και άνω των 90 ετών, προκειμένου να κατανοήσουν βαθύτερα τη λειτουργία του ανοσοποιητικού κατά τη γήρανση.
Οι αλλαγές στα Τ λεμφοκύτταρα
Η μελέτη παρατήρησε ότι τα Τ λεμφοκύτταρα (T cells) -καθοριστικά κύτταρα του ανοσοποιητικού που συντονίζουν την ανοσολογική απόκριση -υφίστανται σημαντικές και προβλέψιμες αλλαγές με την ηλικία. Οι αλλαγές αυτές δεν είναι τυχαίες, ούτε αποτέλεσμα χρόνιων ασθενειών ή φλεγμονής. Αντίθετα, αποτελούν χαρακτηριστικό της φυσιολογικής γήρανσης.
«Η φλεγμονή δεν φαίνεται να προκαλεί τη φυσιολογική γήρανση. Αντίθετα, πιστεύουμε ότι οφείλεται σε ανεξάρτητους παράγοντες που δεν σχετίζονται άμεσα με την ηλικία. Πρόκειται για μια σημαντική διαπίστωση, καθώς ενισχύει την ιδέα ότι η φλεγμονή και η γήρανση δεν συνδέονται απαραίτητα -το ανοσοποιητικό μας απλώς αλλάζει με τα χρόνια», εξηγεί η Δρ. Claire Gustafson, αναπληρώτρια ερευνήτρια στο Allen Institute και μία από τις κύριες συγγραφείς της μελέτης.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα κύτταρα μνήμης Τ (memory T cells) των ηλικιωμένων μεταβαίνουν σε μια «Th2-like» κατάσταση, δηλαδή εμφανίζουν μεταβολές στη γονιδιακή τους έκφραση που αλλάζουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνονται στις λοιμώξεις και στα εμβόλια. Αυτή η μετατόπιση μειώνει την ικανότητα των Β λεμφοκυττάρων (B cells) να παράγουν ισχυρές αντισωματικές αποκρίσεις.
Έτσι, ακόμη κι αν ένα εμβόλιο περιέχει τα σωστά αντιγόνα του ιού, ο οργανισμός δυσκολεύεται να αναπτύξει επαρκή ανοσία, καθώς το σύστημα «εκπαίδευσης» των ανοσοκυττάρων δεν λειτουργεί τόσο καλά.
Προς πιο εξατομικευμένα εμβόλια
Η κατανόηση αυτών των μηχανισμών ανοίγει τον δρόμο για πιο εξατομικευμένες προσεγγίσεις στον εμβολιασμό. Οι γιατροί ενδέχεται στο μέλλον να χρησιμοποιούν το ανοσολογικό προφίλ κάθε ατόμου για να προβλέπουν πόσο αποτελεσματικά θα ανταποκριθεί σε ένα εμβόλιο. Με βάση τις γνώσεις αυτές, τα εμβόλια θα μπορούσαν να επανασχεδιαστούν, ώστε να λαμβάνουν υπόψη τις κυτταρικές αλλαγές που συνοδεύουν τη γήρανση, αντί να ακολουθούν μια «ενιαία» στρατηγική για όλους.
Επιπλέον, τεχνολογίες γονιδιακής επεξεργασίας, όπως το CRISPR, ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για να επαναπρογραμματίζουν τα Τ κύτταρα των ηλικιωμένων πριν από τον εμβολιασμό, για να ανταποκρίνονται όπως τα νεότερα κύτταρα -παρόμοια με τη θεραπεία CAR-T που εφαρμόζεται στην ογκολογία.
Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι η έρευνα αυτή ξεπερνά τα όρια του πεδίου των εμβολίων. Ρίχνει φως στο πώς το ανοσοποιητικό μας σύστημα μεταβάλλεται φυσιολογικά με την ηλικία, επηρεάζοντας την άμυνά μας απέναντι σε ασθένειες και λοιμώξεις. Παράλληλα, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για νέες θεραπείες που θα αποκαθιστούν τη λειτουργία των βασικών ανοσοκυττάρων, ενισχύοντας την ανοσολογική μας υγεία σε όλη τη διάρκεια της ζωής.
Διαβάστε επίσης
Εμβολιασμός: Για ποιες 3 αναπνευστικές λοιμώξεις είναι αναγκαίος – Πότε πρέπει να γίνει
Εμβόλια: Ενημερωτικό δελτίο από τον ΕΟΔΥ για τα fake news – Πότε ξεκινά στα social media
Το εμβόλιο που μειώνει τις νοσηλείες με καρδιοαναπνευστικά προβλήματα στους άνω των 60
