Η ελληνική μετανάστευση προς τη Γερμανία έχει μακρά ιστορία. Παρόλο που οι ρίζες της εντοπίζονται κατά τον μεσαίωνα, τα μεγαλύτερα σε όγκο κύματα εκτείνονται από τη μεταπολεμική περίοδο έως τη σύγχρονη κινητικότητα των (μορφωμένων) νέων. Στις τελευταίες δεκαετίες, και ιδίως μετά την οικονομική κρίση του 2010, η Γερμανία αποτέλεσε το βασικό καταφύγιο για χιλιάδες Έλληνες και Ελληνίδες που αναζήτησαν σταθερότητα, ασφάλεια και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Ανάμεσά τους, μεγάλο ποσοστό νέων επιστημόνων, αλλά και επαγγελματιών υγείας.
Η έρευνα
Η πρόσφατη μελέτη με τίτλο «Η Ελληνική Διασπορά στη Γερμανία» που διεξήχθη από το Κέντρο Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEESOX) του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και τον Οργανισμό Έρευνας και Ανάλυσης «διαΝΕΟσις», επιχειρεί να σκιαγραφήσει τη σύγχρονη πραγματικότητα των Ελλήνων μεταναστών. Η έρευνα διεξήχθη διαδικτυακά από τον Σεπτέμβριο 2023 έως τον Απρίλιο 2024 και περιλάμβανε 885 συμμετέχοντες που ζουν τουλάχιστον 3 μήνες στη Γερμανία.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, το 73,5% των ερωτηθέντων ανήκει στην πρώτη γενιά μεταναστών, ενώ σχεδόν οι μισοί (45,9%) εγκαταστάθηκαν στη Γερμανία μετά το 2010, περίοδο κατά την οποία η οικονομική κρίση και η υποβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών στην Ελλάδα ώθησαν πολλούς νέους στο εξωτερικό. Ο πληθυσμός είναι κατά βάση μορφωμένος: πάνω από 20% διαθέτουν πανεπιστημιακό, μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο.
Έρευνα SEESOX-GDDE
Δυσπιστία στο ελληνικό σύστημα υγείας
Η υγεία αναδεικνύεται στον πιο κρίσιμο τομέα δυσπιστίας των Ελλήνων της διασποράς απέναντι στους θεσμούς της Ελλάδας. Στα ερωτήματα για τους τομείς που «χρήζουν αμεσότερης βελτίωσης», η υγεία καταλαμβάνει την πρώτη θέση, ξεπερνώντας την παιδεία, τη δημόσια διοίκηση και τη Δικαιοσύνη. Οι ερωτώμενοι θεωρούν ότι η ποιότητα των υπηρεσιών, η πρόσβαση και οι συνθήκες λειτουργίας των νοσοκομείων στην Ελλάδα παραμένουν ανεπαρκείς.
Έρευνα SEESOX-GDDE
Αντίθετα, η εμπειρία από τη Γερμανία φαίνεται να ενισχύει το αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης: το γερμανικό σύστημα χαρακτηρίζεται από οργάνωση, επάρκεια προσωπικού και σταθερότητα. Η σύγκριση αυτή οδηγεί τους περισσότερους σε μια διαρκή αποστασιοποίηση από το ελληνικό κράτος, ιδίως στον τομέα της υγείας.
Επαγγελματίες υγείας στη διασπορά
Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο της μελέτης αφορά τη σύνθεση του πληθυσμού. Μεταξύ των συμμετεχόντων, πολλοί είναι πτυχιούχοι ιατρικών, νοσηλευτικών και παραϊατρικών σχολών, οι οποίοι εργάζονται πλέον στο γερμανικό σύστημα υγείας. Η «διαρροή εγκεφάλων» από τον κλάδο αυτό υπήρξε μία από τις σημαντικότερες απώλειες της Ελλάδας κατά την τελευταία δεκαετία, καθώς χιλιάδες γιατροί και επαγγελματίες αναζήτησαν καλύτερες συνθήκες εργασίας και υψηλότερες αμοιβές στη Γερμανία. Η σταθερότητα και η επαγγελματική αναγνώριση που απολαμβάνουν, λειτουργούν αποτρεπτικά για τον επαναπατρισμό, ενώ πολλοί δηλώνουν ότι διατηρούν επαφές με την Ελλάδα μόνο σε συναισθηματικό επίπεδο.
Έρευνα SEESOX-GDDE
Η προοπτική επιστροφής
Η διάθεση επιστροφής στην Ελλάδα αποδεικνύεται εν μέρει περιορισμένη. Σύμφωνα με τα ευρήματα, το μόλις το 8,8% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι είναι πιθανό να επιστρέψουν τα επόμενα τρία χρόνια, ενώ σχεδόν 49% προτιμούν να παραμείνουν στη Γερμανία. Οι λόγοι που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επιστροφή σχετίζονται κυρίως με οικογενειακές υποθέσεις ή λόγους υγείας συγγενών (25,1%), την εύρεση ικανοποιητικής εργασίας (42,1%) ή τη νοσταλγία για την πατρίδα (34,5%). Πάνω από τους μισούς (53,3%) αναφέρουν ότι ενδεχόμενη επιστροφή θα γίνει μόνο μετά τη συνταξιοδότησή τους.
Έρευνα SEESOX-GDDE
Συμπέρασμα
Η ελληνική διασπορά στη Γερμανία συνιστά μια κοινότητα υψηλής εκπαίδευσης και επαγγελματικής σταθερότητας, αλλά με αισθητή απομάκρυνση από τους θεσμούς της πατρίδας. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στο σύστημα υγείας, η μαζική φυγή επαγγελματιών του κλάδου και η περιορισμένη διάθεση επιστροφής σκιαγραφούν μια κρίσιμη πρόκληση για την Ελλάδα: την ανάγκη ανασύνταξης των δημόσιων υπηρεσιών και αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των πολιτών της, ακόμη και αυτών που ζουν μακριά.
Διαβάστε επίσης
Brain gain: Οι καινοτομίες που φέρνουν τους επιστήμονες πίσω στην Ελλάδα
Άνοιξε η πλατφόρμα για την αναγνώριση σπουδών Ελλήνων γιατρών στις ΗΠΑ
