Για δεκαετίες, ένα ποτήρι κρασί με το φαγητό θεωρούνταν δείγμα μετριοπάθειας, ίσως ακόμα και πηγή οφέλους για την καρδιά. Όμως, τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση στο Τhe ASCO Post, φαίνεται να αμφισβητούν αυτή τη θεώρηση. Δύο μεγάλες μελέτες που παρουσιάστηκαν πρόσφατα στις Ηνωμένες Πολιτείες -η έκθεση της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, Μηχανικής και Ιατρικής (NASEM) και η μελέτη “Alcohol Intake and Health” του Υπουργείου Υγείας (HHS)- ήρθαν να ρίξουν νέο φως στο αμφιλεγόμενο ερώτημα: Μπορεί ακόμη και «λίγο» αλκοόλ να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου; Η Καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής, Παθολόγος (Θεραπευτική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η Αλεξάνδρα Σταυροπούλου (Βιολόγος) και ο Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) συνοψίζουν τα δεδομένα.
Αντικρουόμενες επιστημονικές εκτιμήσεις
Η NASEM εξέτασε εκτεταμένα δεδομένα και κατέληξε ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ —έως 1 ποτό ημερησίως για τις γυναίκες και έως 2 για τους άνδρες— δεν συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για αρκετούς τύπους καρκίνου, όπως του παχέος εντέρου ή του φάρυγγα. Εντόπισε, ωστόσο, μια σαφή αύξηση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού, ακόμα και σε αυτές τις σχετικά μικρές ποσότητες.
Παράλληλα, η μελέτη Alcohol Intake and Health Study κατέληξε στο ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα: Ότι καμία ποσότητα αλκοόλ δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής. Σύμφωνα με τα ευρήματά της, ακόμη κι ένα ποτό την εβδομάδα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού, ενώ η τακτική κατανάλωση συνδέεται με μεγαλύτερες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνων του ήπατος, του στόματος, του λάρυγγα, του οισοφάγου και του παχέος εντέρου. Επιπλέον, η ίδια έρευνα έδειξε ότι το αλκοόλ συνδέεται και με αυξημένο κίνδυνο ηπατικών παθήσεων και τραυματισμών, χωρίς να προσφέρει ουσιαστικό όφελος στη συνολική θνησιμότητα.
Η αντιπαράθεση έγινε ακόμη πιο έντονη όταν, τον Σεπτέμβριο του 2025, το Υπουργείο Υγείας απέσυρε τη μελέτη Alcohol Intake and Health Study, αποφασίζοντας να μην την καταθέσει στο Κογκρέσο, παρά τις αρχικές προβλέψεις. Οι ερευνητές της μελέτης ανακοίνωσαν ότι θα προσπαθήσουν να δημοσιεύσουν τα δεδομένα τους σε επιστημονικό περιοδικό, ώστε να γίνουν ευρύτερα διαθέσιμα.
Η σχέση αλκοόλ και καρκίνου: Μια ιστορία που ξεκίνησε παλιά
Η σύνδεση μεταξύ κατανάλωσης αλκοόλ και ανάπτυξης καρκίνου δεν είναι νέα. Ήδη από τη δεκαετία του 1980, οι επιστήμονες είχαν αποδείξει ότι η αιθανόλη και το μεταβολικό της προϊόν, η ακεταλδεΰδη, μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στο DNA και να λειτουργήσουν ως καρκινογόνες ουσίες. Οι μελέτες δείχνουν μια γραμμική σχέση: Όσο περισσότερο και όσο πιο συχνά πίνει κανείς, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος.
Πέρα απ’ την ανάπτυξη νέων καρκίνων, υπάρχουν ενδείξεις ότι η τακτική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα υποτροπής σε άτομα που έχουν ήδη νοσήσει από καρκίνο. Έρευνες στις ΗΠΑ έδειξαν ότι το 2020 περίπου το 56% των καρκινοπαθών δήλωσαν ότι πίνουν, ενώ το 2023 το ποσοστό αυτό ανέβηκε στο 78%. Μάλιστα, σχεδόν το ένα τέταρτο ανέφερε επεισόδια υπερβολικής κατανάλωσης.
Η ανησυχητική αυτή αύξηση συνδέεται με κοινωνικούς και ψυχολογικούς παράγοντες: Το αλκοόλ λειτουργεί συχνά ως τρόπος χαλάρωσης ή διαφυγής από το στρες της ασθένειας. Όμως η επιστήμη προειδοποιεί: Ακόμη και μικρές ποσότητες ενδέχεται να επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των θεραπειών και να αυξάνουν τον κίνδυνο επανεμφάνισης της νόσου.
Μύθοι και πραγματικότητα για τα «οφέλη» του αλκοόλ
Εδώ και χρόνια, κυκλοφορεί η άποψη ότι το κόκκινο κρασί προστατεύει την καρδιά, χάρη στις αντιοξειδωτικές ουσίες του. Πράγματι, κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι η μέτρια κατανάλωση μπορεί να σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ωστόσο, τα οφέλη αυτά αναιρούνται πλήρως όταν η κατανάλωση ξεπερνά τα 2 ποτήρια την ημέρα. Επιπλέον, τα ίδια συστατικά που θεωρούνται ωφέλιμα βρίσκονται και σε πολλές τροφές χωρίς τις βλαβερές συνέπειες του αλκοόλ, όπως τα σταφύλια, τα μούρα και το ελαιόλαδο.
Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ήταν σαφής στη δήλωσή της το 2023: «Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ για την υγεία μας». Η θέση αυτή υποστηρίζεται πλέον κι από πολλές αντικαρκινικές οργανώσεις, που βλέπουν το αλκοόλ όχι μόνο ως παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου, αλλά και ως εμπόδιο στη μακροπρόθεσμη ανάρρωση των ασθενών.
Η αναγκαιότητα διαφάνειας και επιστημονικής ανεξαρτησίας
Η διαμάχη μεταξύ των δύο εκθέσεων δεν αφορά μόνο στα δεδομένα, αλλά και στη διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων. Κριτικοί της έκθεσης της NASEM επισήμαναν ότι ορισμένα μέλη της επιτροπής είχαν οικονομικές σχέσεις με τη βιομηχανία αλκοόλ, γεγονός που εγείρει ερωτήματα για την αμεροληψία των συμπερασμάτων. Αντίθετα, η απόσυρση της δεύτερης μελέτης, που υποστήριζε πιο αυστηρά όρια ή ακόμη και μηδενική κατανάλωση, δημιούργησε υποψίες πολιτικής ή οικονομικής παρέμβασης.
Η διαμόρφωση δημόσιων οδηγιών υγείας πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά σε αμερόληπτη, επιστημονικά τεκμηριωμένη έρευνα. Μόνο έτσι μπορεί να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες λαμβάνουν συστάσεις που προστατεύουν πραγματικά την υγεία τους.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν επιβιώσει από καρκίνο υπολογίζεται να φτάσει τα 26 εκατομμύρια έως το 2040. Για αυτή τη ραγδαία αυξανόμενη ομάδα, η σωστή πληροφόρηση για τη διατροφή και την κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας.
Διαβάστε επίσης
Αυξάνονται οι θάνατοι στους νέους παγκοσμίως – Οι κυριότερες απειλές μπορούν να προληφθούν
Αλκοόλ: Έρευνα αποκαλύπτει την ποσότητα που αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας
Μικρές γουλιές, μεγάλοι κίνδυνοι – Τι συμβαίνει στο σώμα μόλις κόψουμε το αλκοόλ
