*Γράφει ο κ. Αθανάσιος Τρίκας, MD, FESC, FACC, Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, Συντονιστής Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής ΓΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ, Αν. Καθηγητής ΕΚΠΑ.
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την κύρια αιτία θνητότητας στις γυναίκες. Παρ’ όλα αυτά, έχει παρατηρηθεί ότι σε σχέση με τους άντρες, η διάγνωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων στις γυναίκες μπορεί πολλές φορές να διαλάθει, η θεραπεία να καθυστερήσει, και αυτό έχει τεράστιο αντίκτυπο στη νοσηρότητα των ασθενών αυτών. Αποτελεί πρωταρχικό στόχο της καρδιολογικής κοινότητας η εμπεριστατωμένη ενημέρωση, τόσο των επαγγελματιών υγείας, όσο και των ίδιων των ασθενών ώστε να αρθεί αυτή η ανισότητα.
Το φαινόμενο αυτό είναι πολυπαραγοντικό, αν και η κυρία αιτία του έγκειται στη διαφορά της φυσιολογίας του γυναικείου σώματος. Οι γυναίκες μπορεί να παρουσιάσουν διαφορετική αιτιολογία και κλινική εικόνα στα νοσήματα που αφορούν την καρδιά. Για παράδειγμα, οι γυναίκες είναι πιθανότερο να αναπτύξουν μυοκαρδιακή ισχαιμία χωρίς σημαντική αθηροσκληρωτική επικαρδιακή στεφανιαία νόσο (MINOCA), μυοκαρδιοπάθεια από stress όπως η μυοκαρδιοπάθεια «takotsubo» ή αυτόματο διαχωρισμό των στεφανιαίων αγγείων. Eπίσης, συχνό αίτιο ισχαιμίας στις γυναίκες, ιδιαίτερα μεταξύ των καπνιστών, είναι ο σπασμός των στεφανιαίων αγγείων που μπορεί να προκαλέσει απόφραξη στη ροή του αίματος και μυοκαρδιακή ισχαιμία. Τα συμπτώματα στις γυναίκες μπορεί να είναι άτυπα, και οι ασθενείς να καθυστερήσουν να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια ή τα συμπτώματα να μην αξιολογηθούν σωστά από τους ιατρούς που δεν έχουν υψηλή υποψία.
Ειδικές καταστάσεις που αφορούν καθαρά το γυναικείο φύλο και τη καρδιαγγειακή υγεία αποτελούν επίσης οι ορμονικές διαταραχές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης όπου παύει η ευεργετική επίδραση των οιστρογόνων, καθώς και η κύηση, όπου παρατηρείται σημαντική αύξηση του καρδιαγγειακού έργου και μπορεί να οδηγήσει σε ανακάλυψη ή επιδείνωση προηγουμένως ασυμπτωματικών καρδιοπαθειών. Η υπέρταση και ο διαβήτης της κύησης καθώς και η προεκλαμψία αυξάνουν την καρδιαγγειακή νοσηρότητα στις γυναίκες.
Η μυοκαρδιοπάθεια κύησης αποτελεί μια σαφώς αναγνωρισμένη οντότητα που αφορά σε έκπτωση της λειτουργίας της καρδιάς τους τελευταίους μήνες της κύησης έως και 6 μήνες μετά, αποτελεί σημαντικό αίτιο νοσηρότητας, ειδικά στις μη αναπτυγμένες χώρες όπου η πρόσβαση των εγκύων γυναικών στις υπηρεσίες υγείας είναι δύσκολη. Η λήψη αντισυλληπτικών μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στην λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος καθώς αυξάνει την θρομβογονικότητα.
Τέλος, ένα ειδικό θέμα που αφορά τις γυναίκες, είναι ο καρκίνος του μαστού, η θεραπεία του οποίου μπορεί να απαιτεί τη λήψη χημειοθεραπείας με την πιθανότητα καρδιοτοξικότητας, καθώς και ακτινοθεραπεία στο θώρακα που μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα στεφανιαία αγγεία σε βάθος χρόνου και οι γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε αυτές τις θεραπείες χρήζουν στενής παρακολούθησης.
Όπως αναφέρθηκε, τα συμπτώματα των καρδιαγγειακών νοσημάτων στις γυναίκες μπορεί να είναι άτυπα και αυτό να οδηγήσει σε λανθασμένη ή καθυστερημένη διάγνωση. Πολλές γυναίκες με έμφραγμα του μυοκαρδίου μπορεί να μην εμφανίσουν τυπικό θωρακικό άλγος αλλά γενικευμένη αδυναμία, καταβολή, δύσπνοια ή αίσθημα κακουχίας. Έχει παρατηρηθεί επίσης ότι γυναίκες με θωρακικό άλγος καθυστερούν να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια σε σχέση με τους άντρες. Σημαντική επίσης παρατήρηση είναι το γεγονός ότι ο γυναικείος πληθυσμός δεν αντιπροσωπεύεται επαρκώς στις κλινικές μελέτες και αυτό οδηγεί σε μειωμένη καταγραφή των άτυπων αυτών συμπτωμάτων, καθώς και της διαφορετικής κλινικής πορείας των καρδιαγγειακών νοσημάτων στις γυναίκες.
Όλοι οι παραπάνω λόγοι αποτελούν μια ενδεικτική καταγραφή της ιδιαιτερότητας των γυναικών όσον αφορά την καρδιαγγειακή υγεία. Για να μειωθεί το χάσμα στη διάγνωση και στη θεραπεία της γυναικείας καρδιαγγειακής υγείας η καρδιολογική κοινότητα πρέπει να επιδείξει αυξημένη επαγρύπνηση. Πρέπει να υπάρξει καλύτερη καταγραφή του επιπολασμού, καλύτερη μελέτη της κλινικής εικόνας και της πορείας των νοσημάτων στο γυναικείο πληθυσμό, μεγαλύτερη εκπροσώπηση των γυναικών σε κλινικές μελέτες, καθώς και προσπάθειες να βελτιστοποιηθεί η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, όπως σε έγκυες γυναίκες σε υποανάπτυκτες χώρες. Τέλος, σημαντική είναι επίσης η διοργάνωση εκστρατειών ενημέρωσης του πληθυσμού για την ιδιαιτερότητα της γυναικείας καρδιαγγειακής υγείας και τις στρατηγικές πρόληψης.
Τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί πρακτικές που ευνοούν την καλύτερη αντιμετώπιση των γυναικών με καρδιαγγειακά νοσήματα. Ενδεικτικά, η μελέτη της μικροαγγειακής κυκλοφορίας και η διάγνωση των δυσλειτουργιών της μέσω αιμοδυναμικών μελέτων οδηγεί στην καλύτερη διάγνωση και θεραπεία των γυναικών με μικροαγγειακή στηθάγχη. Η ύπαρξη ιατρείων καρδιο-ογκολογίας όπου παρακολουθούνται τακτικά ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία για καρκίνο του μαστού προφυλάσσει τον ειδικό πληθυσμό αυτό και προλαμβάνει την καρδιαγγειακή του νοσηρότητα. Μεγάλοι καρδιολογικοί οργανισμοί, όπως η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία, έχουν θεσπίσει επίσης σαφείς οδηγίες για τη διαχείριση της κύησης σε ασθενείς με καρδιοπάθειες. Τέλος, παρατηρείται όλο και αυξανόμενη εκπροσώπηση του γυναικείου φύλου στην καρδιολογική επιστημονική κοινότητα με ταυτόχρονη ενίσχυση της φωνής τους στο γεφύρωμα των ανισοτήτων.
Καθώς με τα χρόνια αυξάνεται η επίπτωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, η προστασία της καρδιαγγειακής υγείας αποτελεί κύριο στόχο της ιατρικής κοινότητας. Η προσεκτική διαχείριση και η βελτίωση της καρδιαγγειακής υγείας των γυναικών απασχολεί τον ιατρικό πληθυσμό, και έχουν καταγραφεί ευνοϊκές πρακτικές για την προστασία της γυναικείας καρδιάς, μιας καρδιάς που νοιάζεται για όλους, και οφείλουμε να προστατεύσουμε.
Διαβάστε επίσης
Τέσσερις αγαπημένες νοστιμιές που βλάπτουν την καρδιά μας – Μια καρδιολόγος εξηγεί
Πώς θα προστατέψουμε την καρδιά με 5 απλά βήματα, σύμφωνα με καρδιολόγο
Ενεργειακά ποτά: Πόσο βλάπτουν την καρδιά – Ποιοι πρέπει να τα κόψουν
