Η εσωτερική μας φωνή μας ακολουθεί παντού – και δεν δείχνει πάντα συμπόνοια και κατανόηση. Για κάποιους ανθρώπους, είναι επικριτική και πληγωτική. Συχνά, αυτό οφείλεται σε αρνητικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, όπως σε συναισθηματική παραμέληση, σκληρή κριτική ή απόρριψη. Συνεπώς, ο εσωτερικός μας κριτής έχει τις ρίζες του σε πεποιθήσεις που συνδέονται με ντροπή, ενοχή, χαμηλή αυτοεκτίμηση ή ένα διάχυτο αίσθημα ότι δεν είναι κανείς «αρκετά καλός».
Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να ριζώσουν βαθιά, δημιουργώντας έναν επικριτικό εσωτερικό διάλογο. Η υπερβολική αυτοκριτική έχει συνδεθεί με την κατάθλιψη, το άγχος, την τελειομανία, τις διατροφικές διαταραχές και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας. Ο εσωτερικός κριτής είναι ισχυρός και επίμονος— δεν είναι εύκολο να τον ξεπεράσουμε.
Σε μια πρόσφατη μελέτη, διαπιστώθηκαν έξι διαφορετικοί τέτοιοι τύποι εσωτερικού κριτή, μαζί με αποτελεσματικές στρατηγικές αυτοσυμπόνιας και αυτοπροστασίας που χρησιμοποίησαν οι συμμετέχοντες για να ανταποκριθούν σε αυτές τις αρνητικές σκέψεις. Η κλινική ψυχολόγος, Vinita Mehta Ph.D., Ed.M., αναλύει τα αποτελέσματα με άρθρο της στο Psychology Today.
Ο αυστηρός κριτής
Η επικριτική αυτή φωνή μας πιέζει συνεχώς, σαν σκληρός προπονητής πρωταθλητών σε διεθνείς αγώνες. Μας προτρέπει να κάνουμε όλο και περισσότερα ή λιγότερα ή με διαφορετικό τρόπο. Την οδηγεί ο φόβος να χάσει κάτι και η αίσθηση ότι δεν κάνει ποτέ αρκετά. Είτε οι ευκαιρίες φαίνονται πολύ λίγες είτε υπερβολικές, ο εσωτερικός διάλογος φωνάζει: «Πρέπει να κάνω περισσότερα». Ή «Γιατί δεν το χειρίστηκα καλύτερα;».
Πώς θα ηρεμήσει: Τα άτομα με αυτή την κριτική διάθεση συχνά βρίσκουν ανακούφιση ασκώντας την αυτογνωσία και υπενθυμίζοντας στον εαυτό τους ότι τα συναισθήματά τους μετράνε.
Ο αρνητής συναισθημάτων
Αυτού του είδους η εσωτερική φωνή ενεργοποιείται από τα συναισθήματα. Αισθάνεται πίεση να αποφύγει και να μην νιώσει τα συναισθήματά του. Θέλει να είναι ήρεμος. Θεωρεί τα συναισθήματα, ειδικά τα έντονα, ως προβληματικά. Αυτός ο εσωτερικός κριτής ενεργοποιείται σε συναισθηματικά φορτισμένες καταστάσεις, όπως ο χωρισμός ή οι διαπροσωπικές συγκρούσεις. Αντί να αποδέχονται τα συναισθήματά τους, τα άτομα κρίνουν τον εαυτό τους για τα συναισθήματα που έχουν.
Πώς θα ηρεμήσει: Με την αποδοχή του εαυτού και την έκφραση των συναισθημάτων, σε συνδυασμό με την κατανόηση ότι όλοι αγωνίζονται και ότι είναι φυσιολογικό να είναι συναισθηματικοί σε κάποιες καταστάσεις.
Ο ανήσυχος
Υποκινούμενος από (πιθανές) επικίνδυνες καταστάσεις, αυτού του είδους η φωνή προβλέπει συνεχώς πιθανά προβλήματα και πιθανούς κινδύνους. Αισθάνεται ότι πρέπει να είναι προετοιμασμένος, επειδή τα πράγματα μπορεί να πάνε στραβά. Είτε πρόκειται για οικονομικά προβλήματα είτε για τον κίνδυνο μόλυνσης, η ανησυχία του συνοδεύεται συχνά από αυτοκριτική για το ότι δεν πρόλαβε να αποτρέψει ή να ελέγξει την κατάσταση.
Πώς θα ηρεμήσει: Οι κύριες στρατηγικές αντιμετώπισης περιλαμβάνουν την ευγένεια προς τον εαυτό (μια μορφή αυτοσυμπόνιας) και την αναζήτηση ενός παράγοντα που μπορεί να ελεγχθεί.
Ο «δεν είμαι αρκετά καλός»
Αυτή η εσωτερική φωνή έχει τις ρίζες της στην πεποίθηση της προσωπικής ανεπάρκειας. Τείνει να εμφανίζεται σε στιγμές που αντιλαμβανόμαστε την αποτυχία, όπως όταν δεν ανταποκρινόμαστε σε μη ρεαλιστικά πρότυπα που έχουμε θέσει οι ίδιοι.
Πώς θα ηρεμήσει: Η αυτοσυμπόνια και η αποδοχή του εαυτού είναι αποτελεσματικές πρακτικές στη μείωση της κριτικής. Το να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι «κάνω ό,τι μπορώ» αποκαθιστά επίσης την αίσθηση της αυτοεκτίμησης.
Ο «δεν είμαι αρκετά καλός για τους άλλους»
Αυτός ο εσωτερικός κριτής είναι καθοδηγούμενος από τη γνώμη των άλλων και ενεργοποιείται σε καταστάσεις που αφορούν κοινωνική αποτυχία. Βασίζεται στην κοινωνική σύγκριση και την ανασφάλεια. Αυτή η εσωτερική φωνή επιμένει: «Γίνε καλύτερος από ό,τι είσαι τώρα». Τα άτομα με αυτή την κριτική στάση τείνουν να βλέπουν τους άλλους ως πιο ικανούς, ταλαντούχους και αξιόλογους από ό,τι είναι οι ίδιοι.
Πώς θα ηρεμήσει: «Το να υπερασπίζεσαι τον εαυτό σου και να αναγνωρίζεις ότι είσαι αρκετά καλός, όπως είσαι, μπορεί να βοηθήσει να ησυχάσει αυτός ο εσωτερικός κριτής. Το να ασκείς συμπόνια και να θυμάσαι ότι όλοι αγωνίζονται μπορεί επίσης να φέρει ανακούφιση» συμβουλεύει η ειδικός.
Ο μισητός εαυτός
Ο πιο σκληρός κριτής απ’ όλους προκαλείται από την αποστροφή που νιώθουμε προς τον ίδιο μας τον εαυτό. Οι άνθρωποι με αυτόν τον εσωτερικό κριτή συχνά αισθάνονται ανάξιοι, αποτυχημένοι ή ελαττωματικοί. Δυστυχώς, αισθάνονται ότι δεν μπορούν να είναι ο εαυτός τους και επικρίνουν τον εαυτό τους για το ότι είναι «αηδιαστικοί». Επειδή ακριβώς πρόκειται για την πιο δύσκολη περίπτωση αυτοκριτικής, είναι μια συγκριτικά πιο αργή διαδικασία.
Πώς θα ηρεμήσει: Η αυτοσυμπόνια θεωρείται μια βασική στρατηγική για τη μείωση της αυτοκριτικής, αλλά συνήθως θα πρέπει να γίνει με κάποιον θεραπευτή -ή ακόμα και με κάποια πιο υπερβατική φιγούρα, όπως ο Θεός. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μιας θεραπευόμενής της, η οποία βρήκε ανακούφιση στην πίστη της στο θεό, και το κουράγιο για να χάσει βάρος.
Διαβάστε επίσης
«Χάνεστε» στις σκέψεις σας; Αν όχι, καιρός να ξεκινήσετε!
Ζείτε στο τώρα ή αναμασάτε το παρελθόν; Ποιο τομέα της ζωής σας επηρεάζει η απάντησή σας
Prowling: Η ύπουλη επιστροφή του πρώην που παίζει με τα συναισθήματα και την αυτοεκτίμησή μας
