Μάτια που τσούζουν, καίνε ή τα νιώθετε κουρασμένα δεν είναι απαραίτητα ένα «φυσιολογικό» σύμπτωμα της ηλικίας. Η ξηροφθαλμία είναι μια συχνή αλλά συχνά υποτιμημένη πάθηση, η οποία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής και, σε σοβαρές περιπτώσεις, ακόμη και την όραση.
«Ίσως οι περισσότεροι να μην συνειδητοποιούν καν ότι πρόκειται για μια πάθηση», αναφέρει ο δρ. Thomas Dohlman, οφθαλμίατρος και χειρουργός οφθαλμών στο Massachusetts Eye and Ear, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ. «Υπάρχουν επίσης διαφορετικοί βαθμοί σοβαρότητας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι άνθρωποι λένε ότι νιώθουν τα μάτια τους λίγο τραχιά, ξηρά ή κουρασμένα και υποθέτουν ότι δεν είναι κάτι περισσότερο από φυσιολογική γήρανση».
Τι είναι η ξηροφθαλμία και γιατί εμφανίζεται
Τα δάκρυα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην υγεία των ματιών, καθώς τα προστατεύουν από ερεθισμούς, μικρόβια και ξηρότητα. Η ξηροφθαλμία διακρίνεται σε δύο βασικούς τύπους:
- Ξηροφθαλμία λόγω μειωμένης παραγωγής δακρύων, όταν τα μάτια δεν παράγουν επαρκή ποσότητα δακρύων.
- Εξατμιστική ξηροφθαλμία, όπου τα δάκρυα υπάρχουν αλλά εξατμίζονται πολύ γρήγορα, συνήθως λόγω δυσλειτουργίας των μεϊβομιανών αδένων στα βλέφαρα.
«Η ξηροφθαλμία είναι κάπως μια γενική “ομπρέλα”», εξηγεί ο δρ. Dohlman. «Αλλά είναι δυνατόν να συνυπάρχουν και οι δύο τύποι».
Τα συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοήσουμε
Τα πιο συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν τσούξιμο, κάψιμο, κόπωση, ευαισθησία στο φως και αίσθηση γρατζουνίσματος στα μάτια. Ωστόσο, υπάρχουν και λιγότερο αναμενόμενα σημάδια.
Όπως επισημαίνει ο ειδικός, τα δακρυσμένα μάτια μπορεί να παραπλανήσουν: παρότι φαίνονται ως το αντίθετο της ξηρότητας, συχνά αποτελούν αντίδραση του οργανισμού στον ερεθισμό. Επίσης, δεν είναι σπάνια η θολή όραση.
«Το δακρυϊκό φιλμ είναι υπεύθυνο για μεγάλο μέρος της διάθλασης του φωτός στο μάτι», αναφέρει ο δρ. Dohlman. «Στην ξηροφθαλμία, το δακρυϊκό φιλμ δεν είναι υγιές, οπότε η όραση μπορεί να γίνει λιγότερο καθαρή».
Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο
Η ηλικία αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου, όπως και η χρήση φακών επαφής ή το ιστορικό οφθαλμικών επεμβάσεων. Οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση εμφανίζουν συχνότερα ξηροφθαλμία, καθώς οι ορμονικές αλλαγές μειώνουν την παραγωγή δακρύων. Επιπλέον, αυτοάνοσα νοσήματα όπως το σύνδρομο Sjögren ή ο λύκος επηρεάζουν δυσανάλογα τις γυναίκες και σχετίζονται με ξηρότητα των ματιών.
Ορισμένα φάρμακα, όπως αντιυπερτασικά και αντικαταθλιπτικά, μπορούν επίσης να επιδεινώσουν το πρόβλημα και στα δύο φύλα, σημειώνει ο δρ. Dohlman.
Γιατί η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική
Ο δρ. Dohlman τονίζει ότι τα συμπτώματα δεν θα πρέπει να αγνοούνται. Χωρίς θεραπεία, η ξηροφθαλμία μπορεί να οδηγήσει σε λοιμώξεις, εκδορές, λέπτυνση ή ουλοποίηση του κερατοειδούς.
«Το πρόβλημα μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από απλώς ενοχλητικό», τονίζει. «Σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να προκληθεί διάτρηση του κερατοειδούς» προειδοποιεί.
Τρόποι αντιμετώπισης και θεραπευτικές επιλογές
Για τις περισσότερες ήπιες ή περιστασιακές περιπτώσεις, τα τεχνητά δάκρυα αποτελούν τη βάση της θεραπείας.
«Αποτελούν το σημείο εκκίνησης και το θεμέλιο της αντιμετώπισης», λέει ο δρ. Dohlman, τονίζοντας ότι θα πρέπει να αποφεύγονται οι σταγόνες που υπόσχονται άμεση μείωση της ερυθρότητας. Αν η χρήση ξεπερνά τις έξι φορές ημερησίως, συνιστώνται σκευάσματα χωρίς συντηρητικά.
Οι ζεστές κομπρέσες μπορούν να βοηθήσουν στη λειτουργία των μεϊβομιανών αδένων, ενώ τα τακτικά διαλείμματα από οθόνες ενθαρρύνουν το πιο συχνό βλεφάρισμα και μειώνουν την ξηρότητα.
Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, οι οφθαλμίατροι μπορεί να συστήσουν αντιφλεγμονώδεις οφθαλμικές σταγόνες, ειδικά ένθετα που εμποδίζουν την αποχέτευση των δακρύων, φάρμακα που διεγείρουν την παραγωγή τους ή ακόμη και πιο εξειδικευμένες θεραπείες.
«Αν χρησιμοποιείτε τακτικά τεχνητά δάκρυα χωρίς συνταγή και δεν έχετε καμία ανακούφιση ή αν τα συμπτώματα επιδεινώνονται, σίγουρα αξίζει να μιλήσετε με τον οφθαλμίατρό σας», καταλήγει ο δρ. Dohlman.
Συμπέρασμα
Η ξηροφθαλμία δεν είναι μια απλή ενόχληση που πρέπει να αποδεχόμαστε ως αναπόφευκτο μέρος της ηλικίας. Όταν τα συμπτώματα επιμένουν ή επηρεάζουν την καθημερινότητα, η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή καθοδήγηση από τον οφθαλμίατρο μπορούν να προλάβουν επιπλοκές και να βελτιώσουν ουσιαστικά την ποιότητα ζωής και την όραση.
Διαβάστε επίσης
Ξηροφθαλμία: Το λιπαρό συστατικό που την καταπολεμά – Τα τρόφιμα που το περιέχουν
Ξηροφθαλμία: Το τεστ που αποκαλύπτει το πρόβλημα
Όραση: Έξι λόγοι που σας «καίνε» τα μάτια σας – Τι να κάνετε
