Ένα καινοτόμο εργαλείο που μπορεί να υπολογίσει τον κίνδυνο εμφάνισης γνωστικών διαταραχών πολλά χρόνια πριν από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων της νόσου Αλτσχάιμερ ανέπτυξαν ερευνητές της Mayo Clinic. Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο The Lancet Neurology, αξιοποιεί δεκαετίες δεδομένων από τη Μελέτη Γήρανσης της Mayo Clinic, μία από τις πιο ολοκληρωμένες πληθυσμιακές μελέτες παγκοσμίως γύρω από την υγεία του εγκεφάλου.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι γυναίκες παρουσιάζουν υψηλότερο κίνδυνο σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους να αναπτύξουν άνοια ή ήπια γνωστική διαταραχή, μια μεταβατική κατάσταση που παρεμβάλλεται ανάμεσα στη φυσιολογική γήρανση και την άνοια. Αυξημένο κίνδυνο έχουν επίσης άνδρες και γυναίκες που φέρουν τη συνηθισμένη γενετική παραλλαγή APOE ε4, η οποία σχετίζεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Η νόσος Αλτσχάιμερ χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση δύο βασικών πρωτεϊνών: της αμυλοειδούς και της ταυ. Πρόσφατα εγκεκριμένα φάρμακα από τον FDA μπορούν να απομακρύνουν την αμυλοειδή και να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου σε άτομα με ήπια γνωστική διαταραχή ή ήπια άνοια.
Ωστόσο, όπως εξηγεί ο επικεφαλής της μελέτης, ακτινολόγος Clifford Jack, Jr., M.D., το πραγματικό στοίχημα πλέον είναι να εντοπιστούν οι άνθρωποι που διατρέχουν κίνδυνο πριν εμφανιστούν τα κλινικά συμπτώματα: «Εξετάζουμε ακόμη νωρίτερα, προσπαθώντας να προβλέψουμε ποιοι είναι πιθανότερο να αντιμετωπίσουν γνωστικά προβλήματα στο μέλλον».
Το μοντέλο που συνδυάζει κρίσιμους βιοδείκτες
Το νέο προγνωστικό μοντέλο συνδυάζει παράγοντες όπως ηλικία, φύλο, γενετικό προφίλ και κυρίως τα επίπεδα αμυλοειδούς που ανιχνεύονται με PET scan. Από όλες τις μεταβλητές που εξετάστηκαν, τα επίπεδα αμυλοειδούς αποτελούν τον ισχυρότερο προγνωστικό δείκτη τόσο για την ήπια γνωστική διαταραχή όσο και για άνοια.
Η ανάλυση επιτρέπει στους επιστήμονες να υπολογίσουν την πιθανότητα εμφάνισης μιας γνωστικής διαταραχής μέσα στην επόμενη δεκαετία ή ακόμη και σε όλη τη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου.
«Μια τέτοια εκτίμηση κινδύνου θα μπορούσε να βοηθήσει στον καθορισμό του κατάλληλου χρόνου έναρξης θεραπείας ή αλλαγών στον τρόπο ζωής, όπως ακριβώς χρησιμοποιούμε τη χοληστερόλη για να υπολογίσουμε τον καρδιαγγειακό κίνδυνο», σημειώνει ο νευρολόγος Ronald Petersen, M.D., Ph.D., συν-συγγραφέας της μελέτης και διευθυντής της Μελέτης Γήρανσης της Mayo Clinic.
Μία από τις πιο ακριβείς εικόνες για την εξέλιξη της νόσου
Η μελέτη ξεχωρίζει για έναν ακόμη λόγο: βασίστηκε σε δεδομένα 5.858 συμμετεχόντων της κομητείας Olmsted στη Μινεσότα, οι οποίοι παρακολουθούνται επί σειρά ετών. Ακόμη και μετά τη διακοπή της ενεργού συμμετοχής τους, οι ερευνητές μπορούν να συνεχίσουν την καταγραφή της πορείας υγείας τους μέσω ιατρικών αρχείων, γεγονός που προσφέρει σχεδόν πλήρη καταγραφή των περιπτώσεων άνοιας.
«Αυτό μας επιτρέπει να έχουμε μια εξαιρετικά ακριβή εικόνα για το πώς εξελίσσεται η νόσος στην κοινότητα», τονίζει ο στατιστικολόγος Terry Therneau, Ph.D.. Μάλιστα, η μελέτη δείχνει ότι ο κίνδυνος εμφάνισης άνοιας είναι σχεδόν διπλάσιος στους ανθρώπους που εγκατέλειψαν τη μελέτη σε σύγκριση με εκείνους που παρέμειναν.
Προς μια νέα εποχή εξατομικευμένης φροντίδας
Αν και το νέο εργαλείο βρίσκεται ακόμη σε ερευνητικό στάδιο, θεωρείται σημαντικό βήμα προς μια πιο εξατομικευμένη προσέγγιση στη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου Αλτσχάιμερ. Μελλοντικά, αναμένεται να ενσωματώσει και βιοδείκτες από εξετάσεις αίματος, γεγονός που θα διευκολύνει σημαντικά την πρόσβαση σε προγνωστικό έλεγχο.
«Τελικός μας στόχος είναι να δώσουμε στους ανθρώπους περισσότερο χρόνο – χρόνο για να σχεδιάσουν, να δράσουν και να ζήσουν καλά πριν τους επηρεάσουν τα προβλήματα μνήμης», καταλήγει ο Δρ. Petersen.
Συμπέρασμα
Το νέο προγνωστικό εργαλείο της Mayo Clinic αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την έγκαιρη ανίχνευση και την πιο εξατομικευμένη διαχείριση της νόσου Αλτσχάιμερ. Αν και βρίσκεται ακόμη σε ερευνητικό στάδιο, ανοίγει τον δρόμο για παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να καθυστερήσουν ουσιαστικά την εμφάνιση των συμπτωμάτων και να προσφέρουν στους ανθρώπους περισσότερο χρόνο ποιότητας πριν επηρεαστεί η μνήμη και η σκέψη τους.
Διαβάστε επίσης
Το μυστικό που προλαμβάνει την άνοια και αναζωογονεί τον εγκέφαλο κρύβεται σε μερικές σελίδες
