Από τη στιγμή που ξυπνάτε, ως το βράδυ που θα ανοίξετε το παράθυρο για να πάρετε μια ανάσα, το σώμα σας έρχεται σε επαφή με μικροσκοπικά σωματίδια πλαστικού. Τα βλέπετε σπάνια, τα αγνοείτε (και όχι άδικα), όμως βρίσκονται παντού: Στον αέρα, στο νερό, στην τροφή. Τώρα, μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο Ιατρικής της Βιέννης, δημοσιευμένη στο Journal of Hazardous Materials, φέρνει στο φως ένα ανησυχητικό φαινόμενο: Την αλληλεπίδραση των νανοπλαστικών με τον πνευμονικό ιστό.
Πλαστικά μιας χρήσης: Από το χέρι στο κύτταρο
Η ερευνητική ομάδα του Ιατρικού Πανεπιστημίου της Βιέννης, με επικεφαλής την Karin Schelch, τον Balazs Döme και την Büsra Ernhofer, στράφηκε σε ένα υλικό που χρησιμοποιούμε καθημερινά, αλλά συχνά παραβλέπουμε την επίδρασή του: Το πολυστυρένιο. Από τα ποτήρια καφέ μέχρι τις συσκευασίες fast food και τα κεσεδάκια γιαουρτιού, το πολυστυρένιο είναι παρόν παντού. Ωστόσο, η μελέτη τους έδειξε κάτι εξαιρετικά ανησυχητικό: Τα υγιή πνευμονικά κύτταρα απορροφούν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τα υπερμικροσκοπικά σωματίδια πολυστυρενίου (διάμετρος μόλις 0,00025 χιλιοστά) σε σχέση με τα καρκινικά κύτταρα.
Αυτή η απορρόφηση δεν είναι παθητική. Οι βιολογικές αντιδράσεις που ακολουθούν είναι ενδεικτικές πρώιμων αλλοιώσεων των κυττάρων, με χαρακτηριστικά όπως το οξειδωτικό στρες και οι βλάβες στο DNA, καθώς και η ενεργοποίηση μονοπατιών που συνδέονται με την καρκινογένεση.
Τοξικό σοκ σε κυτταρικό επίπεδο
Η έκθεση των πνευμονικών κυττάρων σε αυτά τα νανοπλαστικά σωματίδια οδήγησε σε αύξηση της κυτταρικής μετανάστευσης, καθώς και σε βλάβες στο DNA τους. Το οξειδωτικό στρες και η ενεργοποίηση μονοπατιών που σχετίζονται με την επιβίωση και τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων προστίθενται σε μια αλυσίδα γεγονότων που ενδέχεται να οδηγήσει σε καρκινικές μεταλλάξεις.
Η Δρ. Karin Schelch, επικεφαλής της μελέτης, σχολιάζει με ανησυχία: «Η μείωση της ικανότητας των υγιών κυττάρων να επιδιορθώνουν τις βλάβες στο DNA, σε συνδυασμό με την ενεργοποίηση μονοπατιών που προάγουν την κυτταρική ανάπτυξη, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς μπορεί να ευνοήσει την εμφάνιση καρκίνου».
Αν και τα καρκινικά κύτταρα έδειξαν μια σχετική αντίσταση στις αλλαγές, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι ακόμα και η βραχυπρόθεσμη έκθεση σε νανοπλαστικά μπορεί να έχει σοβαρές βιολογικές συνέπειες στους υγιείς ιστούς των πνευμόνων.
Ανοσολογικός συναγερμός
Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι το σώμα αντιδρά στην απειλή των μικροπλαστικών με την ενεργοποίηση αντιοξειδωτικών αμυντικών συστημάτων, κάτι που υποδηλώνει πως τα κύτταρα προσπαθούν να προστατευτούν από τις επιβλαβείς συνέπειες της έκθεσης. Η πρώτη συγγραφέας της μελέτης, Büsra Ernhofer, τονίζει: «Η ενεργοποίηση αυτών των μηχανισμών άμυνας δείχνει ότι τα κύτταρα καταβάλλουν προσπάθειες να προστατευτούν από το άγχος που προκαλούν τα πλαστικά σωματίδια».
Νέα ερωτήματα, επιτακτική ανάγκη για δράση
Η έρευνα φέρνει στην επιφάνεια νέες ανησυχίες σχετικά με τη σύνδεση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από πλαστικά και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία, ιδίως σε ό,τι αφορά στις χρόνιες πνευμονοπάθειες και τον καρκίνο. Ο Balazs Döme προειδοποιεί: «Τα δεδομένα που έχουμε συλλέξει δείχνουν ότι η αντίδραση των υγιών πνευμονικών κυττάρων είναι ανησυχητική και χρειάζεται άμεση προσοχή».
Τα ευρήματα υπογραμμίζουν την ανάγκη για περαιτέρω διεπιστημονική έρευνα, συνδυάζοντας την περιβαλλοντική υγεία και την ογκολογία, ενώ καθιστούν επιτακτική τη μείωση της πλαστικής ρύπανσης στον αέρα που αναπνέουμε. Η δράση πρέπει να είναι άμεση, πριν οι επιπτώσεις γίνουν ανεπανόρθωτες.
Διαβάστε επίσης
Εγκυμοσύνη: Μικροπλαστικά παντού, μέχρι τον πλακούντα – Ποια μωρά εκτίθενται περισσότερο
Τα ανακυκλωμένα πλαστικά επηρεάζουν το ορμονικό σύστημα – Έρευνα αποκαλύπτει
