*Το κείμενο υπογράφει ο Δρ. Δημήτρης Μαλάνος, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, συνεργάτης Νοσοκομείου Υγεία
H έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, με τις κατάλληλες προφυλάξεις, έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία μας. Ωστόσο, ο ήλιος μπορεί να επιδεινώσει ορισμένα νοσήματα όπως ο επιχείλιος έρπης, η ροδόχρους νόσος και ο ερυθηματώδης λύκος. Επιπρόσθετα, η υπέρμετρη έκθεση στον ήλιο μπορεί να προκαλέσει ηλιακά εγκαύματα, ανάπτυξη φωτοδερματίτιδας, φαρμακευτικής φωτοευαισθησίας έως και εμφάνισης δερματικού καρκίνου, με κύρια απειλή το μελάνωμα. Το μελάνωμα είναι ένας κακοήθης όγκος του δέρματος που προέρχεται από εξαλλαγή των μελανοκυττάρων (κύτταρα που παράγουν μελανίνη). Σε αντίθεση με τα άλλα πιο συχνά καρκινώματα του δέρματος (βασικοκυτταρικά, ακανθοκυτταρικά), το μελάνωμα έχει πιο επιθετική βιολογική συμπεριφορά. Ωστόσο, η έγκαιρη αφαίρεση του μελανώματος σε αρχικό στάδιο οδηγεί σε πλήρη ίαση.
Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει και φαρμακευτική φωτοευαισθησία. Πρόκειται για αντίδραση του δέρματος που προκύπτει μετά από τοπική ή συστηματική (από το στόμα) χορήγηση μιας φαρμακευτικής ουσίας και έκθεση στο ηλιακό φως. Κλινικά εμφανίζονται ερύθημα, οίδημα, φυσαλίδες. Φάρμακα που προκαλούν συχνά φωτοευαισθησία είναι τα αντιβιοτικά (π.χ. τετρακυκλίνες), τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιυπερτασικά, οι αντιδιαβητικοί παράγοντες και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη.
Φωτοδερματίτιδες
Στις συχνές αντιδράσεις του δέρματος στον ήλιο συγκαταλέγονται και οι φωτοδερματίτιδες. Οφείλονται στην επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας σε συνδυασμό με την προηγηθείσα τοπική χρήση ουσιών που συχνά περιέχονται σε καλλυντικά και αρώματα. Το δέρμα παρουσιάζει ερυθρότητα, απολέπιση και κνησμό. Για την αποφυγή τέτοιων αντιδράσεων θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στη χρήση καλλυντικών σκευασμάτων πριν από την έκθεση στον ήλιο.
Εξάνθημα από τον ήλιο
Μια άλλη δερματική πάθηση που εμφανίζεται μετά τις πρώτες φορές έκθεσης στον ήλιο στην αρχή του καλοκαιριού και έχει την τάση να υποτροπιάζει κάθε χρόνο την ίδια εποχή είναι το πολύμορφο εξάνθημα εκ φωτός. Εκδηλώνεται ως κνησμώδες εξάνθημα, αποτελούμενο από κηλίδες, βλατίδες (μικρά κόκκινα σπυράκια), ακόμα και φυσαλίδες στα φωτοεκτεθειμένα μέρη του σώματος. Περιοχές του σώματος που είναι μονίμως εκτεθειμένες (πρόσωπο, τράχηλος) προσβάλλονται λιγότερο συχνά. Οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν σταδιακή βελτίωση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, καθώς εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο και το δέρμα γίνεται πιο ανθεκτικό. Η χρήση αντηλιακών και η προοδευτική απευαισθητοποίηση με σταδιακά αυξανόμενη έκθεση στον ήλιο είναι χρήσιμα μέτρα για την πρόληψη της εμφάνισης της νόσου.
Συμβουλές περιποίησης
Για την αποτελεσματική προστασία από τον ήλιο και την αποφυγή των δερματοπαθειών που εκλύονται από την υπεριώδη ακτινοβολία συνιστάται:
- Να αποφεύγετε την έντονη έκθεση στον ήλιο. Οι υπεριώδεις ακτινοβολίες περνούν ακόμη και τα σύννεφα γι’ αυτό χρειάζεται προστασία και τις συννεφιασμένες μέρες.
- Χρήση καπέλου με πλατύ γείσο και προστατευτικού ρουχισμού.
- Χρησιμοποιείστε αντηλιακά με ευρύ φάσμα προστασίας (UVB + UVA) και υψηλό δείκτη προστασίας (SPF > 25).
- Η επάλειψη με αντηλιακό θα πρέπει να γίνεται σε όλα τα φωτο-εκτεθειμένα μέρη του σώματος (δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τα αυτιά και το δέρμα του κεφαλιού σε φαλακρούς ανθρώπους).
- Τοποθετείστε το αντηλιακό 30 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο. Ξαναβάλτε αν μπείτε στη θάλασσα ή ιδρώσετε πολύ.
- Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας αν λαμβάνετε φάρμακα που αυξάνουν την ευαισθησία του δέρματος στον ήλιο.
Η αντιμετώπιση του εγκαύματος
Αρχικά κάντε ένα δροσερό μπάνιο ή ντους για να μειώσετε τη θερμοκρασία του δέρματός σας. Αν το ηλιακό έγκαυμα επηρεάζει μόνο μια μικρή περιοχή, μπορείτε να εφαρμόσετε απαλά επάνω στο έγκαυμα μια κρύα κομπρέσα ή μια βρεγμένη πετσέτα, μέχρι να αισθανθείτε το δέρμα σας πιο δροσερό.
Στη συνέχεια, όσο το δέρμα σας είναι ακόμα υγρό, εφαρμόστε μια ενυδατική κρέμα ή λοσιόν για να σφραγίσετε την υγρασία. Εάν αισθάνεστε κνησμό, δοκιμάστε να εφαρμόσετε ένα λεπτό στρώμα κρέμας υδροκορτιζόνης 1% στην ηλιοκαμένη περιοχή. Αυτό που βοηθάει ένα ηλιακό έγκαυμα είναι η ενυδάτωση. Γι’ αυτό πίνετε πολύ νερό. Τα αθλητικά ποτά που αναπληρώνουν τους ηλεκτρολύτες μπορούν επίσης να βοηθήσουν. Ακόμη για να αποφύγετε τη μόλυνση και τις ουλές μην αγγίζετε τις φουσκάλες. Αφήστε τες να επουλωθούν μόνες τους. Καλέστε τον γιατρό σας εάν έχετε μεγάλες φουσκάλες, πονάτε πολύ ή έχετε πυρετό, ρίγη, ζάλη ή σύγχυση.
Το τέχνασμα ABCDE
Ένα χρήσιμο μνημονικό τέχνασμα, το ABCDE, σας βοηθά να θυμάστε τι πρέπει να προσέχετε στους σπίλους (τις ελιές) με σκοπό τον έγκαιρο εντοπισμό τυχόν βλάβης που μπορεί να αποτελεί ένδειξη κακοήθειας:
- Asymmetry, η ασυμμετρία: Η ασυμμετρία του σχήματος της βλάβης. Εάν χωρίσουμε τη βλάβη με μια γραμμή στη μέση, τα δύο μισά τμήματα δεν είναι ίδια.
- Border, η περιφέρεια της βλάβης: Τα όρια της βλάβης είναι ανώμαλα.
- Color, το χρώμα: Παρουσία πολλών χρωμάτων. Προσοχή τα μελανώματα δεν είναι όλα μελαχρωματικά. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις το κακόηθες μελάνωμα μπορεί να έχει ελάχιστη ή καθόλου μελανίνη (αμελανωτικό μελάνωμα) και εμφανίζεται σαν ένα ογκίδιο στο χρώμα του δέρματος ή με κόκκινο-ροζ χρώμα.
- Diameter, η διάμετρος: Αλλαγή στο μέγεθος της βλάβης.
- Evolving, εξέλιξη και μεταβολή του σπίλου.
Διαβάστε επίσης
Απίστευτο! Κάπνισμα και ήλιος μας γερνούν κατά 11 χρόνια – Δείτε φωτογραφίες από πανομοιότυπα δίδυμα
Δέρμα: Φάρμακα και καλλυντικά που αυξάνουν την ευαισθησία στον ήλιο – Πώς να προφυλαχθούμε
Ετοιμάζεστε για διακοπές; Όλα όσα πρέπει να προσέξετε για να μείνετε ασφαλείς και υγιείς
