Νέα στοιχεία για τους παράγοντες που απειλούν την υγεία του εγκεφάλου έδωσε στη δημοσιότητα μια ομάδα ερευνητών από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Case Western Reserve. Σύμφωνα με τη σχετική μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature Neuroscience, απειλητικές για τον εγκέφαλό μας αποδεικνύονται συγκεκριμένες χημικές ουσίες, που υπάρχουν σε προϊόντα οικιακής χρήσης, κάνοντας την έκθεση των ανθρώπων σε αυτές πολύ τακτική. Η ερευνητική ομάδα τονίζει, ειδικότερα, ότι οι χημικές ουσίες που εμπεριέχονται σε ένα ευρύ φάσμα αντικειμένων, από έπιπλα μέχρι προϊόντα μαλλιών, μπορεί να συνδέονται με νευρολογικές ασθένειες, όπως η πολλαπλή σκλήρυνση και οι διαταραχές του φάσματος του αυτισμού.
Σημειώνεται ότι τα νευρολογικά προβλήματα επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, αλλά μόνο ένα ποσοστό των περιπτώσεων εξηγείται αποκλειστικά από γενετικούς παράγοντες. Αυτό υποδηλώνει ότι άγνωστες περιβαλλοντικές παράμετροι συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη νευρολογικών ασθενειών. Η νέα μελέτη ανακάλυψε ότι ορισμένες κοινές χημικές ουσίες που «κατοικούν» στο σπίτι επηρεάζουν ειδικά τα ολιγοδενδροκύτταρα του εγκεφάλου, έναν εξειδικευμένο τύπο κυττάρων που δημιουργεί την προστατευτική μόνωση γύρω από τα νευρικά κύτταρα.
«Η απώλεια ολιγοδενδροκυττάρων κρύβεται πίσω από την πολλαπλή σκλήρυνση και άλλες νευρολογικές ασθένειες», υπογραμμίζει ο επικεφαλής ερευνητής, Paul Tesar, διευθυντής του Institute for Glial Sciences της Ιατρικής Σχολής. «Ανακαλύπτουμε τώρα ότι συγκεκριμένες χημικές ουσίες που εμπεριέχονται σε καταναλωτικά προϊόντα μπορούν να βλάψουν άμεσα τα ολιγοδενδροκύτταρα, εξέλιξη που τις καθιστά έναν προηγουμένως μη αναγνωρισμένο παράγοντα κινδύνου για νευρολογικές ασθένειες».
Με το σκεπτικό ότι δεν έχει γίνει ενδελεχής έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις των χημικών ουσιών στην υγεία του εγκεφάλου, οι ερευνητές ανέλυσαν περισσότερες από 1.800 χημικές ουσίες στις οποίες εκτίθενται οι άνθρωποι. Ανακάλυψαν επιλεκτική βλάβη στα ολιγοδενδροκύτταρα από χημικές ουσίες που ανήκουν σε δύο κατηγορίες:
- Τα οργανοφωσφορικά επιβραδυντικά φλόγας και
- τις τεταρτοταγείς ενώσεις αμμωνίου.
Οι τελευταίες βρίσκονται σε πολλά προϊόντα προσωπικής φροντίδας και απολυμαντικά, τα οποία έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλή μετά την πανδημία COVID-19, ενώ οι πρώτες χρησιμοποιούνται συνήθως σε ηλεκτρονικά είδη και έπιπλα, στοιχεία που μαρτυρούν τη συχνότητα με την οποία έρχονται σε επαφή οι άνθρωποι με αυτές τις ουσίες.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν κυτταρικά και οργανοειδή συστήματα στο εργαστήριο, για να καταλήξουν στη διαπίστωση ότι οι τεταρτοταγείς ενώσεις αμμωνίου προκαλούν το θάνατο των ολιγοδενδροκυττάρων, ενώ οι οργανοφωσφορικοί επιβραδυντές φλόγας εμποδίζουν την ωρίμανσή τους. Οι ερευνητές συνέδεσαν επίσης την έκθεση σε μία από τις χημικές ουσίες με κακές νευρολογικές εκβάσεις σε παιδιά.
«Διαπιστώσαμε ότι τα ολιγοδενδροκύτταρα είναι εκπληκτικά ευάλωτα στις τεταρτοταγείς ενώσεις αμμωνίου και στα οργανοφωσφορικά επιβραδυντικά φλόγας», δήλωσε η Erin Cohn, επικεφαλής συντάκτρια και μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Ιατρικών Επιστημόνων της Ιατρικής Σχολής. «Η κατανόηση της ανθρώπινης έκθεσης σε αυτές τις χημικές ουσίες μπορεί να βοηθήσει στην εξήγηση ενός χαμένου κρίκου στον τρόπο με τον οποίο εμφανίζονται ορισμένες νευρολογικές ασθένειες».
Η συσχέτιση μεταξύ της ανθρώπινης έκθεσης σε αυτές τις χημικές ουσίες και των επιπτώσεων στην υγεία του εγκεφάλου απαιτεί περαιτέρω έρευνα, προειδοποιούν οι ειδικοί. Οι μελλοντικές έρευνες πρέπει να παρακολουθούν τα επίπεδα των χημικών ουσιών στους εγκεφάλους ενηλίκων και παιδιών, για να προσδιορίσουν την ποσότητα και τη διάρκεια της έκθεσης που απαιτείται για να προκληθεί ή να επιδεινωθεί η ασθένεια.
«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι είναι απαραίτητος ένας πιο ολοκληρωμένος έλεγχος των επιπτώσεων αυτών των κοινών οικιακών χημικών ουσιών στην υγεία του εγκεφάλου», δήλωσε ο δρ. Tesar. «Ελπίζουμε ότι το έργο μας θα συμβάλει στη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων για την ελαχιστοποίηση της έκθεσης σε χημικές ουσίες και την προστασία της ανθρώπινης υγείας».
Διαβάστε επίσης:
Η επικίνδυνη χημική ουσία που έχουμε όλοι στο σώμα μας – Ευρωπαϊκή έκθεση προκαλεί ανησυχία
Ήπαρ: Τα πανταχού παρόντα χημικά που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου
