Σε μια εποχή που πολλά σκευάσματα για το κρυολόγημα υπόσχονται «άμεση ανακούφιση» και τα social media γεμίζουν με «μαγικές» λύσεις για το ανοσοποιητικό, ένα παλιό, ταπεινό μούρο επανέρχεται στο προσκήνιο: ο σαμπούκος (elderberries). Οι μικροί μοβ καρποί του, που εδώ και αιώνες χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή ιατρική, μπαίνουν ξανά στο μικροσκόπιο: αυτή τη φορά με τη βοήθεια της επιστήμης, όπως επισημαίνει δημοσίευμα της Independent.
Οι καρποί του σαμπούκου χρησιμοποιούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια από αυτόχθονες λαούς, ιδίως στη Βόρεια Αμερική, για την αντιμετώπιση του πυρετού και των αναπνευστικών λοιμώξεων. Σήμερα, έχει μεταφερθεί από τις κουζίνες στα ράφια φαρμακείων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μόνο το 2024, οι Αμερικανοί ξόδεψαν 175 εκατομμύρια δολάρια σε σιρόπια, κάψουλες και τσάγια με σαμπούκο.
Τα τελευταία χρόνια, μικρές αλλά ενδιαφέρουσες μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωσή του σε μορφή συμπληρώματος, σιροπιού ή ροφήματος μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της έντασης και της διάρκειας των συμπτωμάτων του κοινού κρυολογήματος. Φαρμακοποιοί τονίζουν, ωστόσο, ότι δεν πρόκειται για «θαυματουργό φάρμακο». Μία εξ αυτών, η Δρ. Kelly Erdos, αναφέρει πως «ο σαμπούκος δεν μπορεί να θεραπεύσει ένα κρυολόγημα ή μια γρίπη, αλλά μπορεί να είναι χρήσιμος σε ορισμένα άτομα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων».
Αντιοξειδωτικά, φλαβονοειδή και βιταμίνη C
Το «μυστικό» του σαμπούκου φαίνεται να κρύβεται στον πλούτο των φυτικών ουσιών που περιέχει. Ή με άλλα λόγια: μικρό μούρο, μεγάλα οφέλη. Συγκεκριμένα, οι καρποί του είναι πλούσιοι σε ανθοκυανίνες, τις χρωστικές που δίνουν το βαθύ μοβ χρώμα, ισχυρές αντιοξειδωτικές ουσίες και έχουν συνδεθεί με:
- μείωση της αρτηριακής πίεσης
- προστασία των κυττάρων από τις βλάβες που προκαλούν οι λεγόμενες «ελεύθερες ρίζες» από τον καπνό, τα αλλεργιογόνα ή τη ρύπανση
- παροχή φυσικών φλαβονοειδών, που υποστηρίζουν διάφορες λειτουργίες του οργανισμού
Αφού τα φλαβονοειδή «σπάσουν» από τα βακτήρια του εντέρου, ο οργανισμός τα αξιοποιεί για να ωφελήσει διαφορετικά συστήματα, από το καρδιαγγειακό μέχρι το ανοσοποιητικό, σύμφωνα με τη Cleveland Clinic.
Παράλληλα, ο σαμπούκος περιέχει σημαντική ποσότητα βιταμίνης C, η οποία έχει φανεί ότι μπορεί εξίσου να μειώσει τη διάρκεια ενός κρυολογήματος. «Αν επρόκειτο να περάσετε ένα κοινό κρυολόγημα που διαρκεί περίπου 7 ημέρες, η βιταμίνη C ενδέχεται να το περιορίσει κατά περίπου 13 ώρες», ανέφερε ο Δρ. Jesse Bracamonte από την Mayo Clinic. Σε 100 γραμμάρια καρπών βρίσκουμε περίπου 6-35 mg βιταμίνης C. Για μέτρο σύγκρισης, οι επίσημες συστάσεις μιλούν για περίπου 75 mg την ημέρα για τις γυναίκες και 90 mg για τους άνδρες.
Ταυτόχρονα, ορισμένοι γιατροί στρέφουν το ενδιαφέρον τους και σε μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη που βρίσκεται στους καρπούς του σαμπούκου, γνωστή ως αιμαγλουτινίνη (hemagglutinin), η οποία μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της μόλυνσης. Σε εργαστηριακές μελέτες, η πρωτεΐνη αυτή έχει δείξει ότι μπορεί:
- να εμποδίζει την ικανότητα των ιών να πολλαπλασιάζονται
- να δυσκολεύει τη διείσδυσή τους στα τοιχώματα των κυττάρων
Με απλά λόγια, φαίνεται να δυσχεραίνει τη διαδικασία με την οποία ένας ιός εγκαθίσταται και αρχίζει να «καταλαμβάνει» τον οργανισμό. Δεν σημαίνει αυτόματα πρόληψη ή θεραπεία, αλλά αποτελεί έναν ακόμη λόγο για τον οποίο ο σαμπούκος μελετάται εντατικά.
Τοξικός ωμός, ασφαλής μαγειρεμένος
Κάπου εδώ έρχεται η σημαντική προειδοποίηση: οι καρποί του σαμπούκου δεν πρέπει να καταναλώνονται ωμοί. Ωμός σαμπούκος μπορεί να προκαλέσει ναυτία, εμετό και διάρροια, λόγω ουσιών που είναι τοξικές για τον άνθρωπο. Με το μαγείρεμα, η τοξικότητα αυτή εξουδετερώνεται και οι καρποί θεωρούνται ασφαλείς. Γι’ αυτό και ο σαμπούκος κυκλοφορεί κυρίως:
- σε μαρμελάδες, σιρόπια, πίτες, χυμούς και ζελέ,
- σε συμπληρώματα διατροφής (κάψουλες, ζελεδάκια, σιρόπια),
- αλλά και ως τσάι από άνθη σαμπούκου (elderflower), που προέρχεται από το ίδιο φυτό, το Sambucus.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όσον αφορά τα συμπληρώματα διατροφής με σαμπούκο, δεν έχουν εγκριθεί ως φάρμακο από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA). Οι ειδικοί υπενθυμίζουν ότι πριν ξεκινήσει κανείς οποιοδήποτε νέο σκεύασμα, καλό είναι να συμβουλεύεται τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό του -ιδιαίτερα αν έχει χρόνια νοσήματα ή λαμβάνει (και) άλλα φάρμακα.
Πέρα από το ανοσοποιητικό: Έντερο, βάρος, δέρμα
Οι πιθανές δράσεις του σαμπούκου δεν περιορίζονται μόνο στο κρυολόγημα. Μικρές μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση περίπου 350 ml χυμού σαμπούκου ημερησίως για μία εβδομάδα μπορεί να βελτιώσει την υγεία του εντέρου και να συμβάλει ελαφρά στην απώλεια βάρους. Προϊόντα με εκχύλισμα σαμπούκου χρησιμοποιούνται και σε καλλυντικά, καθώς φαίνεται να καταπραΰνουν και να προστατεύουν την επιδερμίδα.
Συμπέρασμα
Ο σαμπούκος δεν είναι πανάκεια, ούτε «φυσικό αντιβιοτικό». Τα στοιχεία δείχνουν, όμως, ότι είναι πλούσιος σε αντιοξειδωτικά και βιταμίνη C, μπορεί να προσφέρει ήπια βοήθεια στη μείωση της διάρκειας και της έντασης του κρυολογήματος, συμβάλλει γενικότερα στην προστασία του οργανισμού από οξειδωτικό στρες και, όταν είναι σωστά μαγειρεμένος, μπορεί να αποτελεί ένα ενδιαφέρον, γευστικό κομμάτι μιας ισορροπημένης διατροφής.
Διαβάστε επίσης
Ο εναλλακτικός χυμός που ρυθμίζει το σάκχαρο, καίει λίπος και «ξυπνά» τον μεταβολισμό
Τo φυσικό φάρμακο που καταπολεμά τη γρίπη
Το αντιοξειδωτικό φρούτο που προστατεύει από το λιπώδες ήπαρ και την άνοια
