Για πολλούς από εμάς, το να ξεκινάμε τη μέρα μας με ένα φλιτζάνι καφέ ή να χαλαρώνουμε με ένα φλιτζάνι ζεστό τσάι είναι κάτι περισσότερο από μια συνήθεια — είναι ένα τελετουργικό. Γι’ αυτό και το ρόφημα που συνοδεύει την ημέρα μας πρέπει να είναι ακριβώς όπως μας αρέσει: Σκέτο ή με λίγη ζάχαρη, ζεστό ή κρύο; Κι ενώ οι κίνδυνοι από την υπερκατανάλωση σακχάρων είναι από καιρό γνωστή, τι ισχύει για τη θερμοκρασία των ροφημάτων; Γιατί ορισμένοι πιστεύουν ότι τα πολύ ζεστά ροφήματα αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου;
Η σχέση μεταξύ ζεστών ροφημάτων και καρκίνου
Σύμφωνα με τον Vincent Ho, αναπληρωτή καθηγητή και κλινικό ακαδημαϊκό γαστρεντερολόγο στο Western Sydney University, υπάρχουν όλο και περισσότερες επιστημονικές ενδείξεις που υποστηρίζουν αυτή τη συσχέτιση. Ειδικότερα, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να συνδέουν την υψηλή θερμοκρασία των ροφημάτων με τον καρκίνο του λαιμού ή του στομάχου, ωστόσο ορισμένες μελέτες έχουν επανειλημμένα διαπιστώσει μια συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης πολύ ζεστών υγρών και του καρκίνου του οισοφάγου.
Το 2016, ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) ταξινόμησε τα ροφήματα που καταναλώνονται σε θερμοκρασίες άνω των 65 °C ως «πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο». Αυτό τοποθετεί τα καυτά ροφήματα στην ίδια κατηγορία κινδύνου με την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κόκκινου κρέατος ή την έκθεση σε καπνό από καύση ξύλου σε εσωτερικούς χώρους. Όπως υπογραμμίζει, μάλιστα, ο δρ. Ho σε άρθρο του στο The Conversation, ο κίνδυνος προέρχεται από τη θερμοκρασία του ροφήματος και όχι από το ίδιο το ρόφημα.
Η σχέση αυτή παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στη Νότια Αμερική, όπου το ματέ -ένα παραδοσιακό τσάι από βότανα που καταναλώνεται συχνά σε θερμοκρασία περίπου 70 °C- συνδέθηκε με αξιοσημείωτα ποσοστά καρκίνου του οισοφάγου. Παρόμοια ευρήματα προέκυψαν από μελέτες στη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ασία.
Πιο πρόσφατα, μια μεγάλη μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο στην οποία συμμετείχαν σχεδόν μισό εκατομμύριο ενήλικες επιβεβαίωσε τη σύνδεση αυτή στους δυτικούς πληθυσμούς. Διαπίστωσε ότι τα άτομα που έπιναν 8 ή περισσότερες κούπες πολύ ζεστό τσάι ή καφέ την ημέρα είχαν σχεδόν 6 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του οισοφάγου σε σύγκριση με όσους δεν κατανάλωναν ζεστά ροφήματα.
Γιατί έχει σημασία η θερμοκρασία;
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο κίνδυνος προκύπτει από θερμική βλάβη. Η συνεχής κατανάλωση πολύ ζεστών υγρών μπορεί να βλάψει τον ευαίσθητο βλεννογόνο του οισοφάγου, καθιστώντας το πιο ευάλωτο σε βλάβες από την παλινδρόμηση οξέος. Με την πάροδο του χρόνου, τα επαναλαμβανόμενα εγκαύματα μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή, κυτταρική βλάβη και, τελικά, καρκινικές μεταβολές.
Μελέτες σε ζώα υποστηρίζουν αυτή τη θεωρία. Για παράδειγμα, ποντίκια με προδιάθεση για καρκίνο ανέπτυξαν προκαρκινικές αυξήσεις πιο γρήγορα όταν τους δόθηκε νερό θερμαινόμενο στους 70 °C σε σύγκριση με πιο δροσερό νερό.
Το μέγεθος και η ταχύτητα της κατανάλωσης παίζουν επίσης ρόλο. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι μεγάλες γουλιές ζεστού καφέ προκαλούν απότομη αύξηση της θερμοκρασίας του οισοφάγου, αυξάνοντας τον κίνδυνο μακροχρόνιας βλάβης.
Ποια είναι η ασφαλής θερμοκρασία;
Η θερμοκρασία παρασκευής του καφέ και του τσαγιού μπορεί να φτάσει κοντά στο σημείο βρασμού (100 °C), ενώ τα ροφήματα που μεταφέρουμε σερβίρονται μερικές φορές σε θερμοκρασία 85-90 °C, ώστε να παραμείνουν ζεστά κατά τη μεταφορά. Πρόκειται για θερμοκρασίες πολύ πάνω από το όριο ασφαλείας.
Μια αμερικανική μελέτη υπολόγισε ότι η ιδανική θερμοκρασία κατανάλωσης για την ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και γεύσης είναι περίπου 58 °C — αρκετά ζεστή για να απολαύσετε το ρόφημα, αλλά αρκετά δροσερή για να μειώσει τις βλάβες.
Πώς να απολαμβάνετε ζεστά ροφήματα με ασφάλεια
Τα καλά νέα είναι ότι δεν χρειάζεται να εγκαταλείψετε τον καθημερινό σας καφέ ή τσάι. Το θέμα είναι πώς και πόσο ζεστά πίνετε τα αγαπημένα σας ροφήματα. Ο ειδικός δίνει μερικές συμβουλές:
- Περιμένετε πριν πιείτε: Τα ζεστά ροφήματα κρυώνουν φυσικά κατά 10–15 °C μέσα σε 5 λεπτά.
- Ανακατέψτε και φυσήξτε: Αυτό επιταχύνει την ψύξη.
- Αφαιρέστε το καπάκι: Ένας καφές σε πακέτο κρυώνει δύο φορές πιο γρήγορα χωρίς το καπάκι.
- Προσθέστε γάλα ή κρύο νερό: Αυτό βοηθά στη μείωση της θερμοκρασίας.
- Πίνετε μικρές γουλιές: Οι μεγάλες γουλιές σε υψηλές θερμοκρασίες ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα παραγγείλετε ή θα ετοιμάσετε το αγαπημένο σας ρόφημα, αφήστε το να κρυώσει για λίγα λεπτά, πριν απολαύσετε την πρώτη γουλιά. Ο οισοφάγος σας θα σας ευγνωμονεί.
Διαβάστε επίσης
Έμφραγμα: Τα «αθώα» ροφήματα που απογειώνουν τον κίνδυνο
Η «σιωπηλή» επιδημία του αλκοόλ οδηγεί σε ραγδαία αύξηση θανάτων – Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Καρκίνος στομάχου και οισοφάγου: Ο παράγοντας που αυξάνει πάνω από 40% τον κίνδυνο νόσου
