Τα φάρμακα και η ζέστη αλληλοεπιδρούν με διάφορους τρόπους, αυξάνοντας τον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών σε περιόδους καύσωνα. Ορισμένα φάρμακα διαταράσσουν τους μηχανισμούς θερμορύθμισης ή /και επηρεάζουν την ισορροπία υγρών και ηλεκτρολυτών, αυξάνοντας τον κίνδυνο θερμικής εξάντλησης, αφυδάτωσης ή άλλης βλάβης κατά την έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες.

Η έκθεση στη ζέστη και η αφυδάτωση μπορούν να μεταβάλλουν τη φαρμακοκινητική των φαρμάκων (δηλαδή την απορρόφηση, κατανομή ή αποβολή τους), αυξάνοντας τον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών.

Προσοχή χρειάζεται στη λήψη και παρακολούθηση φαρμακευτικής αγωγής, ιδίως σε ηλικιωμένους ή ασθενείς με χρόνιες παθήσεις. Τακτικές ανασκοπήσεις φαρμακευτικής αγωγής, συμπεριλαμβανομένων των μη συνταγογραφούμενων σκευασμάτων και συμπληρωμάτων, βοηθούν στον εντοπισμό φαρμάκων που ενέχουν κινδύνους, στην εκτίμηση του κινδύνου για κάθε ασθενή και στην προληπτική αντιμετώπιση ενδεχόμενων προβλημάτων σχετικών με την αγωγή.

Υψηλές θερμοκρασίες και ακατάλληλη φύλαξη (π.χ. σε αυτοκίνητο ή άμεση έκθεση στον ήλιο) μπορούν να αλλοιώσουν φαρμακευτικά και ιατροτεχνολογικά προϊόντα, οδηγώντας σε απώλεια της αποτελεσματικότητας του φαρμάκου ή δυσλειτουργία της συσκευής. Απαραίτητη η εκπαίδευση για σωστές μεθόδους φύλαξης των φαρμάκων και των ιατρικών συσκευών κατά τους θερμούς μήνες. Ειδικά για εισπνεόμενα φάρμακα, στυλό αδρεναλίνης (EpiPen), ινσουλίνη, μετρητές σακχάρου και ταινίες μέτρησης γλυκόζης.

Τα ψυχοτρόπα φάρμακα μπορούν να αυξήσουν την ευαισθησία στη ζέστη και να δημιουργήσουν κινδύνους κατά τη διάρκεια καύσωνα. Κάποια επηρεάζουν τους μηχανισμούς θερμορρύθμισης, περιορίζοντας την ικανότητα του οργανισμού να αποβάλλει θερμότητα μέσω εφίδρωσης ή αγγειοδιαστολής, οδηγώντας σε θερμική εξάντληση ή και θερμοπληξία. Επιπλέον, η χρήση ουσιών αυξάνει τον κίνδυνο κατά τη διάρκεια καύσωνα, είτε λόγω της επίδρασης των ουσιών στο κεντρικό νευρικό σύστημα και τη θερμορύθμιση, είτε λόγω μειωμένης κρίσης και δυνατότητας αυτοφροντίδας.

Συνήθεις φαρμακευτικές αγωγές για το καρδιαγγειακό επηρεάζουν τη θερμορύθμιση, την ισορροπία ύδατος και ηλεκτρολυτών και την αρτηριακή πίεση, αυξάνοντας τον κίνδυνο επιπλοκών κατά την έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες. Τα διουρητικά μπορεί να προκαλέσουν ηλεκτρολυτικές διαταραχές (π.χ. υπονατριαιμία, υποκαλιαιμία), οι οποίες ενδέχεται να επιδεινωθούν από υπερβολική κατανάλωση νερού χωρίς την παράλληλη αναπλήρωση των ηλεκτρολυτών. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται ο συνδυασμός αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης και διουρητικών. Εξατομικευμένες συστάσεις απαιτούνται για την ενυδάτωση και την προσαρμογή της δοσολογίας των φαρμάκων σε ασθενείς με καταστάσεις που απαιτούν προσεκτική διαχείριση της ισορροπίας ύδατος και ηλεκτρολυτών (π.χ. καρδιακή ανεπάρκεια, χρόνια νεφρική νόσος).

Οι ασθενείς με διαβήτη δυνατόν να λαμβάνουν πολλαπλές αγωγές που αυξάνουν την ευαισθησία στη ζέστη. Η λήψη ινσουλίνης αυξάνει τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας λόγω της αυξημένης απορρόφησης της ινσουλίνης κατά την έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες και της αγγειοδιαστολής του δέρματος. Απαραίτητη η προσεκτική παρακολούθηση των επιπέδων σακχάρου κατά τη διάρκεια ακραίων θερμοκρασιών και η ύπαρξη σχέδιου αντιμετώπισης υπογλυκαιμιών. Η λήψη SGLT-2 λόγω οσμωτικής διούρησης μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση. Η λήψη μετφορμίνης ή GLP-1 μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές και διάρροιες, ειδικά κατά την έναρξη και την τιτλοποίηση δόσης, αυξάνοντας τον κίνδυνο αφυδάτωσης.

Τα αντιχολινεργικά φάρμακα (πχ φάρμακα έναντι της ακράτειας, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, αντιεμετικά, αντισταμινικά, κλπ) δυνατόν να διαταράσσουν την κεντρική θερμορύθμιση, να προκαλούν μειωμένη εφίδρωση και μειωμένη περιφερική αγγειοδιαστολή. Απαραίτητη η προσεκτική αξιολόγηση, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους και η λήψη μέτρων για διακοπή ή μείωση της συνολικής αντιχολινεργικής επιβάρυνσης, όταν ο κίνδυνος υπερτερεί του οφέλους.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Ενημέρωση των ασθενών για τους κινδύνους από την φαρμακευτική αγωγή τους που σχετίζονται με τη ζέστη και εκπαίδευσή τους σε στρατηγικές αυτοπαρακολούθησης, στην αναγνώριση σημείων και συμπτωμάτων που μπορεί να υποδεικνύουν πρόβλημα με την αγωγή τους, καθώς και ύπαρξη σχεδίου δράσης με τα κατάλληλα βήματα σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων.

Αποφυγή ή καθυστέρηση έναρξης ή αύξησης δόσης φαρμάκων που αυξάνουν την ευαισθησία στη ζέστη, όταν προβλέπεται επικείμενο κύμα καύσωνα.

Επανεξέταση περιορισμών υγρών και/ή προσαρμογή της δόσης διουρητικών κατά τις περιόδους καύσωνα, σε συνδυασμό με κατ’ οίκον παρακολούθηση του σωματικού βάρους για εκτίμηση της κατάστασης ενυδάτωσης.

Εξέταση ενδεχόμενης τροποποίησης της δόσης φαρμάκων που αυξάνουν την ευαισθησία στη ζέστη κατά τη διάρκεια θερμών περιόδων, ιδίως εάν ο ασθενής λαμβάνει πολλαπλά φάρμακα που αυξάνουν τον κίνδυνο (π.χ. συνδυασμός ΑΜΕΑ και διουρητικών) ή έχει πρόσθετους παράγοντες κινδύνου (όπως η προχωρημένη ηλικία).

Από κοινού λήψη αποφάσεων γιατρού – ασθενή και διακοπή φαρμάκων, όπου είναι δυνατόν, ιδίως σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου και προτεραιότητας για διακοπή, όπως: αντιχολινεργικών σε ηλικιωμένους, αγωνιστών υποδοχέων βενζοδιαζεπίνης, οπιοειδών, μακροχρόνιας αντικαταθλιπτικής αγωγής.

Διαβάστε επίσης

Τα πασίγνωστα φάρμακα που μειώνουν δύναμη και ισορροπία σε ασθενείς μεγάλης ηλικίας

Το πασίγνωστο φάρμακο που μειώνει χοληστερόλη και φλεγμονή – Έχει και αντικαρκινική δράση

Τρία μπαχαρικά που αλληλεπιδρούν με φάρμακα – Τι να προσέξουμε για να μην αρρωστήσουμε