Μία από τις πιο συζητημένες δίαιτες της τελευταίας δεκαετίας επανέρχεται στο προσκήνιο — αυτή τη φορά όχι για τις θεαματικές αλλαγές στο βάρος, αλλά για τα οφέλη που προσφέρει στην ψυχική υγεία. Νέα μεγάλη ανάλυση αποκαλύπτει ότι η κετογονική διατροφή μπορεί να μειώνει σημαντικά τα συμπτώματα κατάθλιψης σε ενήλικες, ενώ τα δεδομένα για το άγχος παραμένουν ακόμη ασαφή.
Ερευνητές του νοσοκομείου St. Michael’s στο Τορόντο αναφέρουν ότι η κετογονική δίαιτα συσχετίζεται με μέτρια ύψεση στα συμπτώματα κατάθλιψης, ενώ η εικόνα για το άγχος παραμένει αβέβαιη. Καταστάσεις, όπως η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, η διπολική διαταραχή και η σχιζοφρένεια έχουν συνδεθεί με δυσλειτουργίες των μιτοχονδρίων, αντίσταση στην ινσουλίνη, μειωμένη κατανάλωση γλυκόζης στον εγκέφαλο και συστημική φλεγμονή.
Η κετογονική διατροφή — πλούσια σε λιπαρά, μέτρια σε πρωτεΐνες και πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες — εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην ιατρική πριν από 100 χρόνια ως μη φαρμακευτική επιλογή για ανθεκτική επιληψία. Ο αυστηρός περιορισμός υδατανθράκων μετατρέπει το κυρίαρχο «καύσιμο» του εγκεφάλου από τη γλυκόζη στα κετονικά σώματα, μία αλλαγή που επηρεάζει τις μιτοχονδριακές λειτουργίες, το οξειδωτικό στρες και τη φλεγμονώδη σηματοδότηση.
Προηγούμενες μελέτες έχουν εξετάσει επιδράσεις της κετογονικής δίαιτας σε νευροδιαβιβαστές, όπως το GABA και το γλουταμικό, στο μικροβίωμα του εντέρου, στη σταθερότητα νευρωνικών δικτύων, αλλά και πιθανές ομοιότητες με τον τρόπο δράσης ορισμένων σταθεροποιητών διάθεσης.
Πρώιμα κλινικά ευρήματα και μεμονωμένες περιπτώσεις έχουν αναφέρει βελτιώσεις στη διάθεση, στο άγχος, στη γνωστική λειτουργία, στο βάρος αλλά και στην ποιότητα ζωής, αν και υπάρχουν ανησυχίες για συγκεκριμένες ομάδες, όπως άτομα με μιτοχονδριακές μεταλλάξεις ή όσοι λαμβάνουν πολλά φάρμακα.
Η νέα μετα-ανάλυση
Στη μελέτη Ketogenic Diets and Depression and Anxiety, που δημοσιεύθηκε στο JAMA Psychiatry, οι ερευνητές πραγματοποίησαν συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση, εξετάζοντας τη σχέση ανάμεσα στις κετογονικές δίαιτες και την ψυχική υγεία ενηλίκων, με επίκεντρο τα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους.
Συνολικά συμπεριλήφθηκαν 50 μελέτες από 15 χώρες με 41.718 συμμετέχοντες ηλικίας 18–70 ετών. Το δείγμα περιλάμβανε τόσο ψυχιατρικούς όσο και μη ψυχιατρικούς πληθυσμούς, με αξιολόγηση μέσω έγκυρων ψυχομετρικών εργαλείων όπως το PHQ-9 και το GAD-7.
Οι μελέτες περιλάμβαναν:
- 14 τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές
- 17 ημιπειραματικές μελέτες
- 5 αναλυτικές διατομεακές μελέτες
- 6 ομαδικές περιγραφές κλινικών περιστατικών
- 8 μεμονωμένες περιπτώσεις
Αποτελέσματα για την κατάθλιψη
Στις τυχαιοποιημένες δοκιμές με 631 συμμετέχοντες, η συνολική επίδραση έδειξε μικρή έως μεσαία βελτίωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης (-0,48).
Οι μελέτες με βιοχημική επιβεβαίωση κέτωσης εμφάνισαν μεγαλύτερη επίδραση (-0,88), ενώ όσες δεν είχαν τέτοια μέτρηση έδειξαν μικρή και μη σημαντική αλλαγή.
Επιπλέον:
- Μελέτες χωρίς σύγκριση με δίαιτα υψηλών υδατανθράκων έδειξαν μεγάλη βελτίωση (-1,49).
- Σε μη παχύσαρκα άτομα η βελτίωση ήταν μεγαλύτερη (-0,88) σε σχέση με παχύσαρκα (-0,11).
- Πολύ χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων (<10%) συσχετίστηκε με μεγαλύτερη βελτίωση από ό,τι η λιγότερο αυστηρή προσέγγιση.
- Τα ημιπειραματικά δεδομένα ενίσχυσαν τα ευρήματα, δείχνοντας μεσαίου μεγέθους βελτίωση (-0,66).
Αποτελέσματα για το άγχος
Οι κλινικές δοκιμές με 672 συμμετέχοντες δεν έδειξαν σημαντική αλλαγή στα συμπτώματα άγχους (-0,03).
Ωστόσο, οι ημιπειραματικές μελέτες έδειξαν μέτρια βελτίωση (-0,58), αν και οι συγγραφείς σημειώνουν ότι αυτά τα δεδομένα μπορεί να επηρεάζονται από την απουσία ομάδας ελέγχου.
Αναφορές από ομαδικές περιγραφές κλινικών περιστατικών περιγράφουν μείωση ψυχωτικών συμπτωμάτων και σταθεροποίηση της διάθεσης σε άτομα με σχιζοφρένεια ή διπολική διαταραχή. Μικρές μελέτες σε PTSD δείχνουν επίσης ενθαρρυντικά αποτελέσματα, αλλά χρειάζονται περισσότερες δοκιμές.
Προσεκτικά συμπεράσματα
Οι συγγραφείς τονίζουν ότι οι κετογονικές δίαιτες ενδέχεται να προσφέρουν οφέλη στα συμπτώματα κατάθλιψης, ιδίως όταν η κέτωση επιβεβαιώνεται εργαστηριακά. Τα δεδομένα για το άγχος παραμένουν περιορισμένα και αντιφατικά.
Οι διαφορές στη σύσταση των διαιτών, στις ομάδες ελέγχου, στα εργαλεία μέτρησης, στη διάρκεια και στην ποιότητα των μελετών περιορίζουν τη δυνατότητα γενίκευσης. Επισημαίνουν επίσης ότι οι μετα-αναλύσεις δεν αποδεικνύουν αιτιώδη σχέση.
Η νέα ανάλυση αναδεικνύει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη σχέση ανάμεσα στη διατροφή και την ψυχική υγεία. Αν και η κετογονική δίαιτα φαίνεται να συνδέεται με βελτίωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης, η εικόνα για το άγχος παραμένει ακόμη πιο πολύπλοκη. Το πεδίο συνεχίζει να εξελίσσεται και απαιτείται περισσότερη, υψηλής ποιότητας έρευνα ώστε να αποσαφηνιστεί σε ποιους ανθρώπους και υπό ποιες συνθήκες μπορεί πράγματι να είναι ωφέλιμη.
Διαβάστε επίσης
Χοληστερόλη: Το κατακόκκινο φρούτο που «διαλύει» τα λίπη στις αρτηρίες – Δρα σε 60′
5 tips για λιγότερο αλάτι, χωρίς να «θυσιάσετε» τη γεύση – Από τους ειδικούς
Δέκα υπερτρόφιμα που νικούν τη φλεγμονή – Βάλτε τα στο πιάτο σας
