Όσο ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού χτυπούν όλο και νεαρότερες ηλικίες, τόσο και οι επιστήμονες προσπαθούν να εντοπίσουν τις αιτίες. Μια νεότερη και πρωτοποριακή μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο JAMA Oncology, υποδεικνύει ότι ο ένοχος μπορεί να είναι διατροφικός, εμπλουτίζοντας περισσότερο τα μέχρι στιγμής δεδομένα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, η κατανάλωση υπερεπεξεργασμένων τροφίμων μπορεί να αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης αδενωμάτων του παχέος εντέρου σε νεαρή ηλικία – όγκων ή πολύποδων στο παχύ έντερο και το ορθό – που μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο.
«Η μελέτη μας δεν αποδεικνύει σχέση αιτίου-αποτελέσματος, οπότε δεν μπορούμε να πούμε ότι αυτό είναι οριστικό», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας, δρ. Andrew Chan, γαστρεντερολόγος στο Mass General Brigham Cancer Institute στη Βοστώνη. «Προσφέρει, όμως, κάποιες ενδείξεις ότι το τι τρώμε μπορεί να παίζει ρόλο. Καθώς προχωράμε, νομίζω ότι είναι χρήσιμο να σκεφτούμε πού μπορούμε ενδεχομένως να περιορίσουμε την πρόσληψή μας και να θέσουμε τα θεμέλια για μελλοντικές μελέτες, ώστε να μπορέσουμε να εντοπίσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια τους μηχανισμούς και τις συγκεκριμένες τροφές».
Οι καλοήθεις όγκοι στο παχύ έντερο όπως τα αδενώματα συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα. Ωστόσο, όταν μεγαλώσουν σε μέγεθος, μπορεί να οδηγήσουν σε ενοχλήσεις που απαιτούν ιατρική αξιολόγηση. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ενδεικτικά σημάδια είναι οι σκούρες ή αιματηρές κενώσεις, ο πόνος στην κοιλιά, η αναιμία από έλλειψη σιδήρου, η ακούσια απώλεια βάρους σε συνδυασμό με γαστρεντερικές ενοχλήσεις, καθώς και η δυσκοιλιότητα που προκαλείται από μερική απόφραξη του εντέρου.
Η μελέτη
Για τις ανάγκες της έρευνας, οι επιστήμονες παρακολούθησαν περισσότερες από 29.100 νοσηλεύτριες για διάμεσο διάστημα 13 ετών. Οι συμμετέχουσες προέρχονταν από τη μακροχρόνια μελέτη Nurses’ Health Study II, που ξεκίνησε το 1989 και παρακολουθεί γυναίκες νοσηλεύτριες γεννημένες μεταξύ 1947 και 1964 με στόχο να εντοπιστούν παράγοντες κινδύνου για χρόνιες παθήσεις.
Οι γυναίκες συμπλήρωσαν το πρώτο ερωτηματολόγιο διατροφής το 1991, ενώ κάθε τέσσερα χρόνια καλούνταν να ανακαλέσουν τις διατροφικές τους συνήθειες των προηγούμενων 12 μηνών. Τα τρόφιμα που κατανάλωναν περισσότερο ήταν υπερεπεξεργασμένα ψωμιά και τρόφιμα πρωινού, σάλτσες, αλείμματα και καρυκεύματα, καθώς και ροφήματα με ζάχαρη ή τεχνητά γλυκαντικά.
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα
- Όσες κατανάλωναν τα περισσότερα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα – περίπου 10 μερίδες ημερησίως – είχαν 45% υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν αδενώματα έως την ηλικία των 50 ετών, σε σύγκριση με όσες κατανάλωναν περίπου τρεις μερίδες ημερησίως.
- Ο κίνδυνος εμφάνισης αδενωμάτων αυξανόταν όσο αυξανόταν και η κατανάλωση υπερεπεξεργασμένων τροφών.
- Δεν παρατηρήθηκε αντίστοιχη αύξηση στον κίνδυνο ανάπτυξης οδοντωτών βλαβών, ενός άλλου τύπου προκαρκινικών πολυπόδων.
Ένα από τα δυνατά σημεία της μελέτης ήταν ότι λήφθηκαν υπόψη άλλοι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου, όπως ο δείκτης μάζας σώματος, ο διαβήτης τύπου 2 και η χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών. Παρ’ όλα αυτά, η συσχέτιση με τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα παρέμεινε ισχυρή.
Η πιθανή σχέση μπορεί να εξηγείται από τις επιδράσεις των υπερεπεξεργασμένων τροφών στο μικροβίωμα και στο προστατευτικό στρώμα του εντέρου, οδηγώντας σε χρόνια φλεγμονή και δημιουργία τοξικών παραπροϊόντων κατά τον μεταβολισμό τους, εξηγεί ο Δρ. Chan.
Τα αδύναμα σημεία
Όπως σε όλες τις διατροφικές μελέτες, η ανάκληση διατροφικών συνηθειών από μνήμης μπορεί να μην είναι πλήρως ακριβής. Επιπλέον, η ταξινόμηση των υπερεπεξεργασμένων προϊόντων και η αξιολόγηση του βαθμού επιβλαβότητας κάθε κατηγορίας χρειάζεται περαιτέρω βελτίωση. Οι ερευνητές, πάντως, θεωρούν πως οι νοσηλεύτριες ίσως καταγράφουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τα στοιχεία τους λόγω επαγγελματικής εμπειρίας.
Επίσης, τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα της δεκαετίας του 1990 δεν είναι τα ίδια με τα σημερινά, καθώς έχουν αλλάξει συνταγές, πρόσθετα και η συνολική παρουσία τους στη διατροφή. Ωστόσο, ένα σταθερό χαρακτηριστικό παραμένει η εκτεταμένη χρήση σπορέλαιων πλούσιων σε ωμέγα-6, που ενδέχεται να παίζουν ρόλο στην αύξηση των περιστατικών καρκίνου σε νεότερες ηλικίες.
Συμπέρασμα
Παρότι η μελέτη δεν δείχνει άμεση αιτιότητα, ενισχύει τη συζήτηση γύρω από τον πιθανό ρόλο των υπερεπεξεργασμένων τροφών στις προκαρκινικές αλλοιώσεις του παχέος εντέρου. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της περιορισμένης κατανάλωσής τους και της έγκαιρης πρόληψης ως ουσιαστικά βήματα για την προστασία της υγείας. Μικρές καθημερινές αλλαγές, όπως ο περιορισμός των συσκευασμένων σνακ και η επιλογή πιο φυσικών τροφών, αποτελούν πρακτικά βήματα που μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στη μακροπρόθεσμη υγεία του εντέρου.
Διαβάστε επίσης
Καρκίνος: Επτά πρωτοπόροι Έλληνες δημιουργούν εργαλείο AI που ανιχνεύει μεταστάσεις
Καρκίνος: Το ευρείας χρήσης φάρμακο που μειώνει τον κίνδυνο θανάτου κατά 20%
