Ο χρόνιος πόνος αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης ζωής, επηρεάζοντας περίπου 1 στα 5 άτομα παγκοσμίως. Ενοχλήσεις που επιμένουν για 3 μήνες ή περισσότερο -στην πλάτη, τον αυχένα, τα γόνατα -μπορούν να περιορίσουν σημαντικά την κίνηση, τη δουλειά, ακόμη και την κοινωνική ζωή. Γι’ αυτό, όσοι ζουν με τον συνεχή πόνο αναζητούν τρόπους, έστω και προσωρινούς, για να ανακουφιστούν.
Μία από αυτές τις «στρατηγικές» φαίνεται να είναι το «παρηγορητικό φαγητό», σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Journal of Clinical Psychology in Medical Settings. Πάνω από τα 2/3 των ατόμων με χρόνιο πόνο δηλώνουν ότι στρέφονται στο φαγητό -συχνά στη σοκολάτα ή σε άλλες τροφές «παρηγοριάς» -για να αντιμετωπίσουν τις εξάρσεις του.
Ωστόσο, αυτή η προσωρινή ανακούφιση έχει ένα κόστος. Το λεγόμενο «comfort eating» μπορεί να προσφέρει στιγμιαία ευχαρίστηση και μείωση των δυσάρεστων συναισθημάτων, αλλά μακροπρόθεσμα ενέχει κινδύνους: προκαλεί αύξηση βάρους, η οποία με τη σειρά της επιδεινώνει τον πόνο, τροφοδοτώντας έναν φαύλο κύκλο που δύσκολα σπάει.
Η ψυχολογία πίσω από το «παρηγορητικό φαγητό»
Ο καθηγητής Toby Newton-John, επικεφαλής της Μεταπτυχιακής Σχολής Υγείας του Πανεπιστημίου Τεχνολογίας του Σίδνεϊ (UTS), τονίζει ότι η κατανόηση της ψυχολογίας πίσω από αυτή τη συμπεριφορά είναι καθοριστική για την ανάπτυξη αποτελεσματικών στρατηγικών διαχείρισης του πόνου.
«Οι άνθρωποι που ζουν με πόνο κάθε μέρα χρειάζονται τρόπους να τον αντιμετωπίζουν. Συνήθως μιλάμε για φάρμακα, φυσικοθεραπείες ή θερμοθεραπεία, όχι για το φαγητό. Κι όμως, τα 2/3 των συμμετεχόντων στην έρευνά μας δήλωσαν ότι καταφεύγουν σε αυτό τουλάχιστον 2 φορές τον μήνα, όταν ο (χρόνιος) πόνος επιδεινώνεται», αναφέρει ο καθηγητής Newton-John.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 141 ενήλικες με χρόνιο πόνο, με στόχο να διαπιστωθούν οι λόγοι που τους οδηγούν στο φαγητό κατά τη διάρκεια των εξάρσεων. Τα αποτελέσματα έδειξαν:
- 51,8%: αναζητούν μια ευχάριστη εμπειρία
- 49,6%: χρησιμοποιούν το φαγητό ως απόσπαση της προσοχής
- 39%: τρώνε για να μειώσουν τα αρνητικά συναισθήματα
«Η σειρά αυτών των απαντήσεων ήταν εν μέρει απροσδόκητη. Το φαγητό δεν λειτουργούσε μόνο ως απόσπαση από τα αρνητικά συναισθήματα. Για πολλούς, αποτελούσε μια ευχάριστη στιγμή μέσα στην ημέρα, κάτι που μπορούσαν να προσμένουν. Όταν ζεις με πόνο διαρκώς, αυτή η μικρή απόλαυση μπορεί να έχει πολύ μεγάλη σημασία», εξηγεί η Δρ. Amy Burton, λέκτορας κλινικής ψυχολογίας στο UTS.
Η Δρ. Burton προσθέτει πως πίσω από αυτή τη συμπεριφορά υπάρχει ενδεχομένως και βιολογικός μηχανισμός. «Οι τροφές με υψηλή θερμιδική αξία φαίνεται να έχουν ήπια αναλγητική δράση. Ακόμη και σε μελέτες με ζώα, παρατηρείται ότι όταν βιώνουν πόνο, αναζητούν τη ζάχαρη».
Το τίμημα της «παρηγοριάς»
Ωστόσο, όπως υπονοήθηκε και νωρίτερα, αυτή η «παρηγοριά» έρχεται με ένα κόστος. Σχεδόν 4 στους 10 συμμετέχοντες στην έρευνα πληρούσαν τα κριτήρια για παχυσαρκία. Ο καθηγητής Newton-John προειδοποιεί ότι η ανακούφιση μέσω φαγητού μπορεί να εξελιχθεί, τελικά, σε παγίδα.
«Βραχυπρόθεσμα, οι τροφές υψηλής θερμιδικής αξίας κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα: μειώνουν τα συμπτώματα του πόνου και αυξάνουν την αντοχή. Μακροπρόθεσμα, όμως, οδηγούν σε αύξηση βάρους και φλεγμονή, ασκώντας μεγαλύτερη πίεση στις αρθρώσεις και επιδεινώνοντας τον πόνο».
Βέβαια, οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι τα ευρήματα δεν πρέπει να οδηγήσουν σε ενοχοποίηση των ανθρώπων που ζουν με χρόνιο πόνο. «Η καθημερινή διαχείρισή του είναι εξαιρετικά δύσκολη και τα φάρμακα συχνά δεν επαρκούν. Είναι απολύτως φυσιολογικό οι άνθρωποι να αναζητούν κάτι που τους κάνει να νιώθουν καλύτερα. Αυτό που χρειάζεται είναι ενημέρωση και επίγνωση, ώστε να αποφευχθεί ο φαύλος κύκλος της παρηγοριάς μέσω της διατροφής», καταλήγει ο καθηγητής Newton-John.
Συμπέρασμα
Τα προγράμματα διαχείρισης χρόνιου πόνου εστιάζουν συνήθως στη φαρμακευτική αγωγή και τη φυσικοθεραπεία. Όμως, η παρούσα έρευνα δείχνει ότι χρειάζεται να ενταχθεί και η διατροφική καθοδήγηση, ώστε να προσφέρονται εναλλακτικοί τρόποι αντιμετώπισης πέρα από το φαγητό. Η επίγνωση της μεταξύ τους σχέσης είναι το πρώτο βήμα, τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους επαγγελματίες υγείας.
Διαβάστε επίσης
Χρόνιος πόνος: Υπάρχουν παυσίπονα τρόφιμα; Ναι, απαντούν οι ειδικοί – Δείτε ποια
Γιατί μαγειρεύουμε περισσότερο το χειμώνα; Νέα μελέτη αποκαλύπτει
Βελονισμός: Η εναλλακτική πρακτική που ανακουφίζει τον πόνο – Οι ειδικοί του Harvard συμβουλεύουν
