Πριν δύο χρόνια τέτοιες ημέρες η χώρα μας ήταν αντιμέτωπη με το πιο καταστροφικό πλημμυρικό φαινόμενο. Η κακοκαιρία Daniel που έπληξε την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας προκάλεσε εκτεταμένες φυσικές καταστροφές επί σειρά ημερών και στοίχισε τη ζωή σε 17 ανθρώπους, ενώ πνίγηκαν δεκάδες χιλιάδες ζώα. Μια σειρά μεταδοτικών νόσων και ιδιαίτερα της λεπτοσπείρωσης έκαναν την εμφάνισή τους, αυτόματα η χώρα τέθηκε σε υγειονομικό συναγερμό και ο κρατικός μηχανισμός κλήθηκε να αντιμετωπίσει το σκληρό «πρόσωπο» της κλιματικής αλλαγής.
Δύο χρόνια μετά οι κάτοικοι της Θεσσαλίας ταλαιπωρούνται ακόμη με γραφειοκρατικά ζητήματα για την εκταμίευση αποζημιώσεων και οι ζημιές σε αρκετά σπίτια δεν έχουν ακόμη αποκατασταθεί. Σε επίπεδο Δημόσιας Υγείας, η κακοκαιρία Daniel ήταν ένα ισχυρό «κρας τεστ» για την ανταπόκριση σε συνθήκες ακραίων καιρικών φαινομένων τα οποία, σύμφωνα με τους επιστήμονες, δεν θα είναι ιδιαίτερα σπάνια λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Επί ημέρες, οι υγειονομικές αρχές… μάχονταν με μεταδοτικές ασθένειες όπως γαστρεντερίτιδες και λοιμώξεις από σαλμονέλα, από ιό του Δυτικού Νείλου αλλά πρωτίστως με τη λεπτοσπείρωση. Όπως προκύπτει από τον ΕΟΔΥ, τόσο οι γαστρεντερίτιδες όσο και οι λοιμώξεις από τον ιό του Δυτικού Νείλου δεν παρουσίασαν μη διαχειρίσιμη έξαρση. Υπενθυμίζεται ότι ειδικά για τον ιό του Δυτικού Νείλου ελήφθησαν ειδικά μέτρα, όπως η τοποθέτηση πολυάριθμων παγίδων έτσι ώστε να αντιμετωπιστούν τα κουνούπια σε επίπεδο προνύμφης. Επιπλέον, οι νοσηλείες για σαλμονέλλωση δεν αυξήθηκαν σημαντικά λόγω της κακοκαιρίας.
Η λεπτοσπείρωση ήταν η νόσος που απασχόλησε τις υγειονομικές αρχές, από τη στιγμή, μάλιστα, που εντοπίστηκε και τύπος λεπτοσπείρωσης που μέχρι πρότινος δεν εντοπιζόταν στη χώρα μας, πολύ πιθανόν επειδή δεν υπήρχε η σχετική διερεύνηση. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, το 2023 ήταν η χρονιά με εντονότατη έξαρση κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης. Συνολικά καταγράφηκαν 95 περιστατικά, εκ των οποίων τα 45 (ποσοστό 47,4%) αποδίδονται σε έκθεση στις πλημμύρες των καταιγίδων Daniel και Elias στην περιφέρεια της Θεσσαλίας – καταγράφηκαν και δύο θάνατοι από λεπτοσπείρωση.
Οι φονικές πλημμύρες έφεραν στο προσκήνιο σημαντικά «κενά» και την ανάγκη για την υιοθέτηση στρατηγικών που μέχρι πρότινος δεν εφαρμόζονταν. Καταρχάς, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΕΟΔΥ, κ. Χρήστο Χατζηχριστοδούλου, αποδείχθηκε ότι η χώρα μας πάσχει από ενιαίο συντονισμό. Εμπλέκονταν για τη διαχείριση των συνεπειών της κακοκαιρίας 15-20 φορείς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη μεταξύ τους συνεννόηση. Η δημιουργία ενός Συντονιστικού Κέντρου από τον ΕΟΔΥ φάνηκε αποτελεσματική για την οργάνωση όλων των επιμέρους ενεργειών που έπρεπε να γίνουν. Αντίστοιχη κίνηση θα γίνει και σε πιθανά μελλοντικά παρόμοια φαινόμενα.
Επιπλέον, η κακοκαιρία Daniel ήταν αυτή που ανέδειξε την ανάγκη για τη δημιουργία κατά τόπους σχεδίων δράσης. Πέρα από τον γενικό σχεδιασμό «πώς αντιμετωπίζει η χώρα πιθανές πλημμύρες» επιχειρείται η καταγραφή των ιδιαίτερων αναγκών ανά περιοχή και η δημιουργία τοπικών σχεδίων δράσης που μπορεί να διαφέρουν μεταξύ τους αναλόγως την κάθε περιοχή. Αυτό φέρνει καλύτερη αντιμετώπιση σε μια κατάσταση κρίσης αφού έχουν μελετηθεί και προβλεφθεί όλες οι παράμετροι σε τοπικό επίπεδο.
Οι πλημμύρες στη Θεσσαλία αποκάλυψαν, επίσης, τις μικρές δυνατότητες εργαστηριακής επιτήρησης. Πάνω από το 60%-70% του δικτύου ύδρευσης τέθηκε εκτός λειτουργίας την ώρα που απαιτούνταν διαρκείς έλεγχοι για την καταλληλότητα του νερού και συνεχής επιτήρηση. Η ανάγκη για εργαστηριακή ενίσχυση αναδείχθηκε πιο εμφατικά από ποτέ. Στο πλαίσιο αυτό είναι σε εξέλιξη ένα πρόγραμμα ύψους 8 εκατομμυρίων ευρώ, με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, για την αύξηση του διαθέσιμου προσωπικού καθώς και του εξοπλισμού των εργαστηρίων, με σκοπό τον έλεγχο δειγμάτων και την ταχεία διερεύνηση επιδημιών. Το δίκτυο των εργαστηρίων αποτελείται από το Κεντρικό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας στην Αθήνα, καθώς και Περιφερειακά εργαστήρια στην Κρήτη, τη Θεσσαλία, τη Θεσσαλονίκη, την Αλεξανδρούπολη (που άνοιξε μετά το Daniel), τα Ιωάννινα και την Πάτρα.
Τα 3 «μαθήματα» του Daniel σε επίπεδο υγείας
- Ανάγκη για ενιαίο Συντονισμό
- Σχέδια δράσης αντιμετώπισης αντίστοιχων φαινομένων σε τοπικό επίπεδο
- Ενίσχυση της εργαστηριακής επιτήρησης – 60% με 70% του δικτύου ύδρευσης στη Θεσσαλία τέθηκε εκτός λειτουργίας και χρειάζονταν διαρκείς έλεγχοι της καταλληλότητας του νερού.
Διαβάστε επίσης
Κλιματική αλλαγή: Τα άτομα με αναπηρία επηρεάζονται «δυσανάλογα» από την ακραία ζέστη
Κλιματική αλλαγή – Ελλάδα: Το αποτύπωμά της στην υγεία – Δύο νέες μελέτες
