Οι β-αποκλειστές αποτελούν μία από τις πιο γνωστές και σημαντικές κατηγορίες φαρμάκων στην καρδιολογία. Κατά κανόνα χορηγούνται μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου, σύμφωνα με τις οδηγίες του καρδιολόγου.
Ωστόσο, οι νέες επιστημονικές μελέτες αποκαλύπτουν ότι η αποτελεσματικότητα των εν λόγω φαρμάκων δεν είναι ίδια για όλους. Για κάποιους είναι πολύτιμα, ενώ σε άλλες περιπτώσεις δεν είναι και τόσο δραστικά.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής και καρδιολόγος, Tomas Jernberg, από το Karolinska Institutet στο The Conversation, η χρήση των β-αποκλειστών καθιερώθηκε τη δεκαετία του ’70, σε μια εποχή που η ιατρική δεν διέθετε τα σημερινά μέσα διάγνωσης και θεραπείας. Τα πρώτα στοιχεία έδειχναν σαφές όφελος για όσους υπέστησαν έμφραγμα, και έτσι το φάρμακο εισήλθε στη θεραπευτική πρακτική.
Με την πάροδο του χρόνου, όμως, η πρόοδος της ιατρικής επέτρεψε να ανιχνεύονται ακόμη και πολύ μικρά εμφράγματα που δεν επηρεάζουν ουσιαστικά τη λειτουργία της καρδιάς, γεγονός που έφερε στο προσκήνιο νέα ερωτήματα για τη χρησιμότητα της μαζικής χορήγησης.
Δύο μελέτες – Δύο διαφορετικά μηνύματα
Πρόσφατα, δύο μεγάλες μελέτες προκάλεσαν θόρυβο. Η πρώτη, ισπανο-ιταλική, παρουσίασε αποτελέσματα που έδειχναν ότι οι περισσότεροι ασθενείς μετά από έμφραγμα δεν κερδίζουν κάτι από τους β-αποκλειστές, ενώ ειδικά στις γυναίκες το φάρμακο ίσως να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών, έως και θανατηφόρων.
Η δεύτερη μελέτη, που παρουσιάστηκε στο ίδιο συνέδριο στη Μαδρίτη, κατέληξε στο αντίθετο συμπέρασμα: οι ασθενείς με έμφραγμα φαίνεται να ωφελούνται, και μάλιστα οι γυναίκες ίσως να έχουν ακόμη μεγαλύτερο όφελος από τους άνδρες.
Η διαφορά στα αποτελέσματα εξηγείται, κυρίως, από έναν κρίσιμο δείκτη: το κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας, δηλαδή το ποσοστό του αίματος που εξωθείται από την κύρια αντλητική κοιλότητα της καρδιάς με κάθε παλμό. Φυσιολογικές τιμές θεωρούνται πάνω από 50%.
Όταν εξεταστούν όλες οι μελέτες μαζί, η εικόνα ξεκαθαρίζει. Οι ασθενείς που μετά από έμφραγμα διατηρούν κλάσμα εξώθησης άνω του 50% δεν φαίνεται να ωφελούνται από τους β-αποκλειστές. Αντίθετα, όσοι έχουν χαμηλότερο ποσοστό παρουσιάζουν σαφές όφελος, ανεξάρτητα από το φύλο τους.
Ποιες οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες
Παρά τα νέα δεδομένα, οι ευρωπαϊκές οδηγίες του 2023 αλλά και οι πρόσφατες αμερικανικές εξακολουθούν να συνιστούν β-αποκλειστές μετά από τα περισσότερα εμφράγματα. Η πολυετής συνήθεια, αλλά και η ανησυχία των γιατρών να στερήσουν μια θεραπεία που θεωρήθηκε επί δεκαετίες σωτήρια, κρατούν ζωντανή την πρακτική της εκτεταμένης χορήγησης.
Ωστόσο, ερευνητικές ομάδες ετοιμάζονται να συγκεντρώσουν και να αναλύσουν τα δεδομένα από τις νεότερες μελέτες. Τα αποτελέσματα, που αναμένονται εντός του έτους, ίσως αποτελέσουν το σημείο καμπής που θα οδηγήσει σε καινούριες οδηγίες και σε πιο στοχευμένη χρήση αυτών των φαρμάκων.
Παρά την (όποια) αμφισβήτηση, κανείς δεν αμφιβάλλει ότι οι β-αποκλειστές παραμένουν αναντικατάστατοι σε πολλές καταστάσεις: στην καρδιακή ανεπάρκεια με μειωμένο κλάσμα εξώθησης, μετά από έμφραγμα, στη στηθάγχη αλλά και σε διάφορες αρρυθμίες. Επίσης χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, την πρόληψη των ημικρανιών, τον έλεγχο του τρόμου, ακόμη και για τη διαχείριση του άγχους.
Συμπέρασμα
Η συζήτηση γύρω από τους β-αποκλειστές είναι έντονη και πολλές φορές τα αντικρουόμενα δημοσιεύματα προκαλούν σύγχυση και φόβο. Αυτό οδηγεί αρκετούς ασθενείς να διακόπτουν από μόνοι τους τη φαρμακευτική αγωγή, θέτοντας τον εαυτό τους σε σοβαρό κίνδυνο. Το ουσιαστικό μήνυμα είναι απλό: κανένα φάρμακο δεν είναι πανάκεια, ούτε όμως και περιττό χωρίς λόγο. Η απόφαση για τη χορήγηση ή τη διακοπή του πρέπει πάντα να λαμβάνεται σε συνεργασία με τον γιατρό, βάσει των εξατομικευμένων αναγκών κάθε ασθενούς και των πιο πρόσφατων επιστημονικών δεδομένων.
Οι β-αποκλειστές με μια ματιά
- Για (πάνω από) 40 χρόνια χρησιμοποιούνται μετά από έμφραγμα.
- 50% είναι το όριο του κλάσματος εξώθησης -κάτω από αυτό οι ασθενείς ωφελούνται, πάνω από αυτό δεν υπάρχει σαφές όφελος.
- 2 μεγάλες μελέτες παρουσίασαν αντίθετα αποτελέσματα στο ίδιο συνέδριο στη Μαδρίτη.
Διαβάστε επίσης
Ποιο σημείο του προσώπου αποκαλύπτει νωρίτερα αν κινδυνεύει η καρδιά μας
