Μια όμορφη καλοκαιρινή βραδιά συνοδευόμενη από μπάρμπεκιου μπορεί να καταλήξει σε… εφιάλτη, με την εμφάνιση συμπτωμάτων, όπως ο αφόρητος κνησμός, πόνος ή ακόμα και πρήξιμο που μπορεί να επιδεινωθεί σε σημείο που να απαιτεί επείγουσα ιατρική φροντίδα. Ο ένοχος δεν είναι η τροφική δηλητηρίαση, αλλά οι συνέπειες από ένα τσίμπημα κρότωνα -το γνωστό τσιμπούρι- που ίσως έχετε υποστεί μήνες νωρίτερα και δεν το έχετε καν παρατηρήσει.
Αυτή η καθυστερημένη αλλεργική αντίδραση ονομάζεται σύνδρομο άλφα-γαλακτόζης. Αν και συνήθως αποκαλείται «αλλεργία στο κόκκινο κρέας», το σύνδρομο μπορεί να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις σε πολλά προϊόντα, όχι μόνο στο κόκκινο κρέας. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι το σύνδρομο εξαπλώνεται παγκοσμίως. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) εκτιμούν ότι έως και 450.000 άνθρωποι στις ΗΠΑ μπορεί να το έχουν.
Η Δρ. Lee Rafuse Haines, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Έρευνας Μοριακής Παρασιτολογίας και Ιατρικής Εντομολογίας από Πανεπιστήμιο του Notre Dame αναλύει σε άρθρο της στο The Conversation όλα όσα θα πρέπει να γνωρίζουμε γι’ αυτόν τον άγνωστο κίνδυνο, καθώς και πώς θα αναγνωρίσουμε τα σημάδια.
Τι είναι το σύνδρομο άλφα-γαλ;
Όπως εξηγεί η καθηγήτρια, το σύνδρομο άλφα-γαλ είναι μια αλλεργία που προκαλείται από ένα μόριο σακχάρου (γαλακτόζη-άλφα-1,3-γαλακτόζη), το οποίο βρίσκεται στους ιστούς των περισσότερων θηλαστικών, αλλά όχι στους ανθρώπους. Η αλλεργία ξεκινά όταν κάποιος δεχθεί τσίμπημα από τσιμπούρι και το μόριο αυτό εισέλθει στο αίμα του, προκαλώντας ανοσολογική αντίδραση. Σε μεταγενέστερη κατανάλωση κόκκινου κρέατος ή άλλων ζωικών προϊόντων που περιέχουν άλφα-γαλ, όπως γαλακτοκομικά, ζελατίνη ή φάρμακα όπως η ηπαρίνη, το ανοσοποιητικό μπορεί να εκδηλώσει σοβαρή αλλεργική αντίδραση.
Αν και πρόκειται για καθυστερημένη αλλεργική αντίδραση που μπορεί να εμφανιστεί ώρες μετά την κατανάλωση, το σύνδρομο άλφα-γαλ είναι σοβαρό και ολοένα πιο διαδεδομένο. Η αποφυγή των τροφών και προϊόντων που περιέχουν άλφα-γαλ, καθώς και η αποφυγή νέων τσιμπημάτων από τσιμπούρια, μπορεί με τον καιρό να μειώσει ή ακόμα και να εξαλείψει την αλλεργία, όμως απαιτεί προσοχή και μακροχρόνια διαχείριση.
Γιατί αυξάνονται οι διαγνώσεις;
«Ως εντομολόγος που μελετώ τα έντομα και τις ασθένειες που μεταδίδουν, αυτό που με ανησυχεί είναι το πόσο γρήγορα εξαπλώνεται αυτή η αλλεργία σε όλο τον κόσμο» προειδοποιεί η καθηγήτρια. Πράγματι, το σύνδρομο εξαπλώνεται ταχύτατα σε όλο τον κόσμο, καθώς πολλά είδη τσιμπουριών έχουν πλέον συνδεθεί με την εμφάνισή του, τα οποία μεταδίδουν επίσης τη νόσο Lyme.
Τα τσιμπούρια που προκαλούν την αλλεργία βρίσκονται όχι μόνο σε δάση, αλλά και σε αυλές και πάρκα μέσα στις πόλεις, γεγονός που αυξάνει την έκθεση του πληθυσμού.
Οι επιστήμονες προσπαθούν να κατανοήσουν πώς το τσίμπημα τσιμπουριού προκαλεί το σύνδρομο άλφα-γαλ, καθώς δεν επηρεάζει όλους τους ανθρώπους το ίδιο. Όταν μας τσιμπήσει ένα τσιμπούρι, εγχέει στο δέρμα μεγάλη ποσότητα σάλιου με αναισθητικά, αντιπηκτικά και ενίοτε μόρια άλφα-γαλ, ενώ ταυτόχρονα προκαλεί βλάβες στον ιστό και ίσως μεταφέρει και υγρά από το στομάχι του. Αυτά τα στοιχεία ενδέχεται να ενεργοποιούν υπερβολική ανοσολογική αντίδραση, οδηγώντας στην ανάπτυξη της αλλεργίας. Το πώς ακριβώς συμβαίνει αυτό παραμένει αντικείμενο έρευνας.
Πώς θα αναγνωρίσετε τα συμπτώματα;
Το σύνδρομο άλφα-γαλ δεν εμφανίζεται αμέσως, αλλά συνήθως ένα έως τρεις μήνες μετά το τσίμπημα τσιμπουριού. Τα συμπτώματα ποικίλλουν από εξανθήματα και πρήξιμο έως σοβαρό κοιλιακό πόνο, ναυτία και ακόμη και αναφυλακτικό σοκ, που συνήθως εκδηλώνονται δύο έως έξι ώρες μετά την κατανάλωση κόκκινου κρέατος ή άλλων προϊόντων με άλφα-γαλ.
Η διάγνωση, ωστόσο, είναι δύσκολη λόγω έλλειψης ενημέρωσης μεταξύ των γιατρών, με αποτέλεσμα πολλοί ασθενείς να μένουν αδιάγνωστοι για χρόνια. Μια μελέτη του 2022 έδειξε ότι το 42% των επαγγελματιών υγείας στις ΗΠΑ δεν είχαν ακούσει ποτέ για το σύνδρομο άλφα-γαλ. Σήμερα η διάγνωση γίνεται ταχύτερα σε περιοχές όπου οι γιατροί είναι εξοικειωμένοι με το σύνδρομο, αλλά σε πολλά μέρη απαιτεί ακόμη χρόνο και επανειλημμένες επισκέψεις σε γιατρούς. Επιπλέον, κάθε νέα έκθεση σε τσιμπήματα ή προϊόντα με άλφα-γαλ μπορεί να επιδεινώσει την αλλεργία.
Εάν πιστεύετε ότι έχετε μολυνθεί, η καθηγήτρια συνιστά μια επίσκεψη σε γιατρό και μια εξέταση αίματος, για να διαπιστωθεί εάν υπάρχει όντως η αλλεργία. Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό, θα πρέπει να αποφεύγετε όλα τα προϊόντα από θηλαστικά, όπως κρέας και γαλακτοκομικά, καθώς και να προφυλάσσεστε από νέα τσιμπήματα τσιμπουριών. Σημαντικό θεωρείται, επίσης, να διαβάζετε προσεκτικά τις ετικέτες των προϊόντων και να αποφεύγετε πρόσθετα, όπως καραγενάνη, που προέρχεται από κόκκινα φύκη και περιέχει άλφα-γαλ.
Το συμπέρασμα της ειδικού
Το σύνδρομο παραμένει μυστήριο σε πολλά σημεία, αλλά οι επιστήμονες εξετάζουν πώς το τσίμπημα επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα. Μέχρι να βρεθούν λύσεις, καλό είναι να παίρνουμε μέτρα προφύλαξης όταν βρισκόμαστε στη φύση -όπως να φοράμε μακριά ρούχα και να χρησιμοποιούμε εντομοαπωθητικά- και να προσέχουμε για αλλεργικά συμπτώματα μετά από τσίμπημα, καταλήγει.
Διαβάστε επίσης
Θανατηφόρα τσιμπούρια: SOS στην Ευρώπη για εγκεφαλίτιδα και αιμορραγικό πυρετό
Νόσος Lyme: Πόσο πιθανό είναι να μολυνθούμε από τα τσιμπούρια – Μέτρα πρόληψης
Νόσος Lyme: Πάνω από το 14% του παγκόσμιου πληθυσμού την έχει ή την είχε
