Η γνωριμία με κάποιον που φαίνεται ιδανικός, σαν να είναι η αδελφή ψυχή σας, μπορεί αρχικά να μοιάζει με όνειρο. Ένα άτομο που συμμερίζεται κάθε σας ενδιαφέρον, που σας εκφράζει απεριόριστο θαυμασμό και δείχνει να σας «καταλαβαίνει» σε βάθος. Ωστόσο, η υπερβολική τελειότητα στην αρχή μιας σχέσης μπορεί να αποτελεί σημάδι χειριστικής συμπεριφοράς. Οι διπρόσωποι ναρκισσιστές είναι ικανοί να προκαλέσουν σοβαρή ψυχολογική βλάβη, διατηρώντας παράλληλα μια άψογη δημόσια εικόνα.
Παρακάτω παρουσιάζονται επτά χαρακτηριστικά πρότυπα συμπεριφοράς που εντοπίζονται σε τέτοια άτομα σύμφωνα με τους ψυχολόγους:
1. Love-bombing
Η αρχική φάση της σχέσης είναι συνήθως γεμάτη ενθουσιασμό και τρυφερότητα. Ο διπρόσωπος ναρκισσιστής προβάλλει μια εξιδανικευμένη εικόνα του εαυτού του, προσφέροντας υπερβολική προσοχή και θαυμασμό. Εκφράσεις όπως «δεν έχω ξανασυναντήσει κανέναν σαν εσένα» ή «σε καταλαβαίνω καλύτερα απ’ τον καθένα» επαναλαμβάνονται συχνά, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση μιας μοναδικής και ξεχωριστής σύνδεσης.
Πρόκειται για ένα στρατηγικό τέχνασμα. Ο στόχος είναι η συναισθηματική εξάρτηση. Δυστυχώς, αυτή η φάση είναι προσωρινή και σχεδιασμένη για να παραπλανήσει. Όταν τελειώσει, το άτομο αποκαλύπτει μια εντελώς διαφορετική πλευρά, αφήνοντας το θύμα μπερδεμένο και συναισθηματικά εξαντλημένο.
2. Εμπλοκή τρίτων προσώπων
Η τεχνική της τριγωνοποίησης περιλαμβάνει την εμπλοκή τρίτων προσώπων, προκειμένου να δημιουργηθεί ζήλια, ανταγωνισμός ή ανασφάλεια. Ο διπρόσωπος ναρκισσιστής μπορεί να κάνει διακριτικά σχόλια για άλλες γυναίκες ή άνδρες, υπονοώντας ότι είναι «λίγο καλύτερες/οι» από εσάς.
Αν αντιδράσετε, ενδέχεται να χαρακτηριστείτε «υπερευαίσθητοι» ή «παρανοϊκοί». Το άτομο αυτό συχνά θολώνει τα όρια μεταξύ φιλίας και φλερτ, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί πολλαπλές πηγές επιβεβαίωσης. Σύμφωνα με μελέτη, η τριγωνοποίηση σχετίζεται με συναισθηματική αστάθεια, χαμηλή αυτοεκτίμηση και ρήξη στις διαπροσωπικές σχέσεις. Επίσης, μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιζήμια στις οικογενειακές δυναμικές, όπου τα παιδιά συχνά εμπλέκονται σε γονικές διαμάχες.
3. Δημόσια γοητεία – Ιδιωτική απάθεια
Ένα από τα πιο παραπλανητικά στοιχεία του διπρόσωπου ναρκισσιστή είναι η ικανότητά του να διατηρεί άψογη δημόσια εικόνα. Χαρισματικός, ευχάριστος και κοινωνικός, είναι δύσκολο για τους άλλους να πιστέψουν οποιοδήποτε παράπονο για συμπεριφορές κακοποίησης ή χειραγώγησης.
Έτσι, το θύμα βρίσκεται συχνά απομονωμένο, χωρίς υποστήριξη από τον κοινωνικό του κύκλο, και αναγκάζεται να αμφισβητήσει την ίδια του την αντίληψη. Η αποδοχή αυτής της δυαδικής φύσης του προσώπου είναι κρίσιμη για την προστασία της ψυχικής υγείας.
4. Gaslighting και λεκτική σύγχυση
Το gaslighting αποτελεί μια από τις πιο ύπουλες μορφές ψυχολογικής κακοποίησης. Το άτομο θα αρνηθεί γεγονότα, θα διαστρεβλώσει τη λογική και θα σας κατηγορήσει για υπερβολική αντίδραση ή εσφαλμένη μνήμη. Αυτή η τακτική οδηγεί συχνά το θύμα να αμφισβητεί την ίδια του την πραγματικότητα.
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευση του Journal of Social and Personal Relationships, η συγκεκριμένη συμπεριφορά μπορεί να προκαλέσει σοβαρή σύγχυση, χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκολία στη σύναψη υγιών σχέσεων. Το θύμα, συχνά χωρίς να το καταλάβει, σταδιακά χάνει την αίσθηση της αυτονομίας και της λογικής του κρίσης.
5. Υποτίμηση υπό το πρόσχημα του χιούμορ
Η προσβολή, καμουφλαρισμένη ως αστείο ή δήθεν τρυφερό πείραγμα, είναι ένα ακόμη εργαλείο ψυχολογικής επιβολής. Σχόλια για την εμφάνιση, την ευφυΐα ή τους φίλους σας μπορεί να παρουσιαστούν ως «καλοπροαίρετα», ενώ στην πραγματικότητα σκοπεύουν να μειώσουν την αυτοπεποίθησή σας. Η υποτίμηση, ειδικά όταν γίνεται μπροστά σε τρίτους ή σε προσωπικές στιγμές οικειότητας, είναι σημάδι συναισθηματικής κακοποίησης και δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως «απλή παρεξήγηση».
6. Απομόνωση
Ένα από τα πιο επικίνδυνα στοιχεία της συμπεριφοράς του ναρκισσιστή είναι η σταδιακή απομάκρυνση του θύματος από τον κοινωνικό του περίγυρο. Με τη συνεχή αμφισβήτηση της αξίας των φίλων και των συγγενών σας, δημιουργεί μια αίσθηση μοναδικότητας και εξάρτησης: ότι μόνο εκείνος/η σας «καταλαβαίνει». Μελέτες στο Current Opinion in Psychology έχουν δείξει ότι τα άτομα που απομονώνονται κοινωνικά στο πλαίσιο μιας σχέσης βιώνουν χαμηλότερη ικανοποίηση, περισσότερες συγκρούσεις και αυξημένο κίνδυνο ψυχικής επιβάρυνσης.
7. Ψευδείς συγγνώμες και επαναπροσέγγιση
Όταν απομακρυνθείτε από ένα τέτοιο πρόσωπο, είναι πολύ πιθανό να προσπαθήσει να επανέλθει, χρησιμοποιώντας λόγια μετάνοιας και δηλώσεις ότι «έχει αλλάξει». Αυτό δεν είναι πράξη μεταμέλειας αλλά ανάγκη για προσοχή και επαναφορά του ελέγχου. Οι «συγγνώμες» είναι συνήθως κενές περιεχομένου και χρησιμοποιούνται ως εργαλείο επανασύνδεσης. Οι ειδικοί συμφωνούν: η πιο αποτελεσματική στρατηγική προστασίας είναι η πλήρης αποκοπή από το άτομο (no contact). Η επαναλαμβανόμενη επαφή ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την ψυχική υγεία και την αποκατάσταση της αυτοεκτίμησης του θύματος.
Η συναισθηματική κακοποίηση από ένα άτομο με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά δεν είναι πάντοτε εύκολο να αναγνωριστεί, ιδίως όταν συνοδεύεται από γοητεία, ευγένεια και δημόσια αποδοχή. Αν νιώθετε ότι «κάτι δεν πάει καλά», ακούστε τη διαίσθησή σας. Η ενσυναίσθηση, ο σεβασμός και η ισότιμη επικοινωνία είναι οι βασικοί πυλώνες κάθε υγιούς σχέσης. Οτιδήποτε άλλο δεν είναι αγάπη -είναι χειραγώγηση.
Διαβάστε επίσης
Είναι νάρκισσος; Τα σημάδια στο πρόσωπο που το μαρτυρούν
Ναρκισσιστές: Γιατί λατρεύουν να τους μισούν και να τους κουτσομπολεύουν; Ένας καθηγητής απαντά
Πως θα αναγνωρίσετε ένα ναρκισσιστή πριν μιλήσει – Η συνήθεια που «φωνάζει»
