Μια πρωτοπόρα έρευνα για τις επιπτώσεις της αποξένωσης στην ψυχική υγεία των χωρισμένων γονιών πραγματοποίησαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Δυτικού Λονδίνου, εξετάζοντας μέσα από δύο μελέτες τον αντίκτυπο που έχουν οι αποξενωτικές συμπεριφορές σε άνδρες και γυναίκες. Τα ευρήματα ανέδειξαν τον ισχυρό αρνητικό αντίκτυπο από τη διάλυση της οικογένειας, την ευάλωτη ομάδα των πατεράδων και την ανάγκη για μεγαλύτερη κατανόηση, υποστήριξη και αναγνώριση του προβλήματος.
Κατά τον Αμερικανό ψυχίατρο Richard Gardner, που πρότεινε τον όρο «σύνδρομο γονικής αποξένωση» για να περιγράψει την προσπάθεια του ενός γονέα να στρέψει το παιδί ενάντια στον άλλον γονέα, οι αποξενωτικές συμπεριφορές περιλαμβάνουν συνειδητές ενέργειες για την πλύση εγκεφάλου του παιδιού ώστε να του καλλιεργηθούν αισθήματα απέχθειας, αρνητικότητας και εν τέλει άρνησης για οποιαδήποτε επαφή μαζί του.
Για να κατανοήσουν καλύτερα αυτό το πρόβλημα, οι ερευνητές με επικεφαλής τον καθηγητή Εφαρμοσμένη Ψυχολογίας Ben Hine εξέτασαν τις περιπτώσεις περισσότερων από 1.000 χωρισμένων ή/και διαζευγμένων γονέων.
Πάνω από τους μισούς το κρύβουν
Ένα 39,2% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι είχαν έρθει αντιμέτωποι με προσπάθειες αποξένωσης από τα παιδιά τους. Ωστόσο, σημειώνουν οι ερευνητές, υπολογίζοντας το ποσοστά μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα συμπεριφορών, το ποσοστό ανήλθε σε σχεδόν 60% (59,1%), μια διαφορά που αποκαλύπτει τη δυσκολία εντοπισμού των αποξενωτικών συμπεριφορών από απλές υποκειμενικές αναφορές, αλλά και τη μεγάλη έκταση του φαινομένου.
Αναφορικά με το αποτύπωμα της γονικής αποξένωσης, οι στοχοποιημένοι γονείς έφεραν σε μεγαλύτερο ποσοστό ενδείξεις σοβαρού ψυχικού στρες, όπως συμπτώματα μετατραυματικού στρες, κατάθλιψη και αυτοκτονικό ιδεασμό.
Ο Ben Hine δήλωσε σχετικά:
«Αυτή η πρώτη εθνική μελέτη σχετικά με τις συμπεριφορές γονικής αποξένωσης, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και ανδρών, δείχνει πόσο πολύ είναι διαδεδομένες. Τα υψηλότερα σημάδια διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD), κατάθλιψης και αυτοκτονικού ιδεασμού θα πρέπει να προβληματίσουν τους επαγγελματίες υγείας, τα οικογενειακά δικαστήρια και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικών».
»Ο τρόπος με τον οποίο εντοπίζουμε τις γονικές αποξενωτικές συμπεριφορές μπορεί να αλλάξει την κατάσταση, αναδεικνύοντας ως ζωτικής σημασίας την πλήρη κατανόηση. Σε συμμετέχοντες – θύματα αποξενωτικών συμπεριφορών ήταν συχνότερα τα προβλήματα ενδοοικογενειακής βίας, γεγονός που αντικατοπτρίζει πρόσφατες μελέτες από τις ΗΠΑ και τον Καναδά».
Αμφιλεγόμενη μελέτη
Πρόκειται για μελέτη είναι κατ’ αρχήν αμφιλεγόμενη· το σύνδρομο γονικής αποξένωσης δεν αναγνωρίζεται ως επίσημη ψυχική διαταραχή και δεν εντάσσεται ως τέτοια σε διεθνώς αναγνωρισμένα εγχειρίδια ταξινόμησης ψυχιατρικών διαταραχών, όπως το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας και η Διεθνής Στατιστική Ταξινόμηση Νοσημάτων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας (ICD) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τα οποία περιλαμβάνουν τέτοιες ενδοοικογενειακές καταστάσεις στις περιπτώσεις «προβλημάτων στη σχέση φροντιστή-παιδιού».
H γονική αποξένωση αναγνωρίζεται ως νομικός όρος στα οικογενειακά δικαστήρια πολλών χωρών. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (OHE) «σε συστήματα οικογενειακών δικαστηρίων, όπως στα πολιτειακά δικαστικά συστήματα των ΗΠΑ, ορισμένοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας υποστηρίζουν ότι η γονική αποξένωση είναι μια μορφή συναισθηματικής κακοποίησης του παιδιού». Εντούτοις, οι κατηγορίες για αποξένωση κρύβουν συχνά σκληρές ιστορίες ενδοοικογενειακής βίας. Ο ΟΗΕ έχει επισημάνει την ανάγκη νομοθετικών μεταρρυθμίσεων «για να προστατευθούν οι γυναίκες και τα παιδιά από τη βία κατά τις δικαστικές διαμάχες για την επιμέλεια τέκνων».
Το 2023, δημοσιεύθηκε μελέτη με επικεφαλής ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μάντσετερ, που εξέτασε δικαστικές υποθέσεις ενδοικογενειακής βίας και κακοποίησης όπου οι άνδρες είχαν επικαλεστεί απόπειρα γονικής αποξένωσης από τη μητέρα. Σε 43 από τις 45 περιπτώσεις τα παιδιά υποχρεώθηκαν σε κάποιας μορφής επαφή με τους πατεράδες τους, ακόμη και αν οι τελευταίοι είχαν καταδικαστεί για παιδική σεξουαλική κακοποίηση.
Διαζύγιο: Οκτώ πράγματα που θα βοηθήσουν τα παιδιά να το ξεπεράσουν
Γνωρίζουμε το νέο μας σύντροφο στο παιδί μετά το διαζύγιο;
Διαζύγιο: Πόσο πιθανή είναι η επανασύνδεση – Ποιοι ξανασμίγουν
