Το παιδί πετάγεται τρομαγμένο από τον ύπνο, αρχίζοντας ακόμα και να κλαίει για τον εφιάλτη που πιστεύει ότι έζησε στα αλήθεια. Ορισμένοι γονείς θα νιώσουν πιθανώς αμηχανία μη γνωρίζοντας πώς να το ηρεμήσουν, ωστόσο αυτό το φαινόμενο είναι συχνό: αφορά τα μισά σχεδόν παιδιά ηλικίας 3-6 ετών και ένα περίπου στα πέντε ηλικίας 6-12 ετών, σύμφωνα με τον Anis Rehman, MD πιστοποιημένο παθολόγο στις ΗΠΑ.
Οι εφιάλτες μαζί με τον νυχτερινό τρόμο, την υπνοβασία, τις συγχυτικές αφυπνήσεις και την ενούρηση στον ύπνο (νυκτερινή ενούρηση) αποτελούν τις πέντε συχνότερες παραϋπνίες στα παιδιά, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του Ύπνου (AΑSM). Οι παραϋπνίες, μια φυσιολογική πτυχή της της παιδικής ηλικίας, αποτελούν διαταραχές του ύπνου που περιλαμβάνουν ακούσια συμβάντα και εμπειρίες, όπως ανεπιθύμητες σωματικές ή λεκτικές συμπεριφορές.
Οι παραϋπνίες προκαλούν αισθήματα σύγχυσης και φόβου στο παιδί, συχνά όμως θα ξυπνήσει το πρωί χωρίς να θυμάται τι συνέβη.
Εφιάλτες και νυχτερινός τρόμος
Σύμφωνα με την AASM, οι εφιάλτες συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, του τελευταίου σταδίου του κύκλου του ύπνου, γι’ αυτό το παιδί θα πεταχτεί συνήθως από τον ύπνο του στη μέση της νύχτας ή νωρίς το πρωί.
Οι εφιάλτες είναι η συχνότερη παιδική παραϋπνία και περιλαμβάνουν ρεαλιστικά όνειρα σχετικά με κάποιον κίνδυνο ή απειλή, όπως τέρατα, φαντάσματα, άγρια ζώα κ.α., τα οποία το παιδί μπορεί συχνά να ανακαλέσει με ακριβείς λεπτομέρειες. Σε αντίθεση με άλλες παραϋπνίες, οι εφιάλτες ωθούν το παιδί να αναζητήσει καταφύγιο στην αγκαλιά του γονέα.
Ο νυχτερινός τρόμος είναι λιγότερο συχνός· εμφανίζεται σε ποσοστό έως 6% των παιδιών ηλικίας 4-12 ετών. Εμφανίζεται νωρίτερα στον ύπνο, στο πρώτο μισό της νύχτας, και στη διάρκειά του το παιδί κάθεται όρθιο στο κρεβάτι, ουρλιάζει, έχει έντρομο βλέμμα, μπορεί να είναι ιδρωμένο, να αναπνέει γρήγορα (ταχύπνοια) ή να εμφανίζει ταχυπαλμία.
Tips για τους γονείς
Στον νυχτερινό τρόμο, οι γονείς θα κάνουν απλώς υπομονή. Συνήθως υποχωρεί σε λιγότερο από πέντε λεπτά -μπορεί να έχει αρκετά μεγαλύτερη διάρκεια- και το παιδί δεν θυμάται τι συνέβη, αλλά απλώς επιστρέφει στον ύπνο του. Έτσι, συστήνεται να μην προσπαθήσουν να το ξυπνήσουν, παρά να προσέχουν μην τραυματιστεί κατά τις ακούσιες συμπεριφορές, όπως π.χ. να πέσει από το κρεβάτι.
Στην περίπτωση των άσχημων ονείρων, οι συμβουλές από τους ειδικούς της AASM είναι:
- αφήστε το παιδί να κοιμηθεί με μια ειδική κουβέρτα ή ένα λούτρινο ζωάκι για να νιώθει ασφάλεια
- βάλτε στην πρίζα ένα αμυδρό νυχτερινό φωτάκι, ώστε το υπνοδωμάτιο του παιδιού σας να αποπνέει ασφάλεια
- σπεύσετε να παρηγορήσετε το παιδί όταν ξυπνάει από έναν εφιάλτη
- συζητήστε μαζί του τους εφιάλτες του στη διάρκεια της ημέρας
- διαβεβαιώστε το παιδί ότι είναι φυσιολογικό για τα παιδιά αλλά και για τους ενήλικες να βλέπουν εφιάλτες.
Σύμφωνα με τον Rehman, οι γονείς θα πρέπει οπωσδήποτε να ενθαρρύνουν το παιδί να μάθει μόνο του να ηρεμεί μετά τη βίαιη αφύπνιση από τον εφιάλτη, καθώς και να αποφεύγουν να κοιμούνται μαζί μετά το συμβάν, καθώς η εξάρτηση του παιδιού από αυτή τη συνήθεια για τον ύπνο μπορεί να αυξήσει τη συχνότητα των κακών ονείρων.
Επιπλέον, αν γνωρίζουν ότι το παιδί βιώνει αισθήματα φόβου ή θυμού στη διάρκεια της ημέρας, θα πρέπει να τα συζητούν μαζί του πριν από τον ύπνο. Καθησυχάζοντάς το, μειώνουν τις πιθανότητες να δει κάποιον εφιάλτη σχετιζόμενο με αυτά.
Μιλήστε με τον παιδίατρο
Εάν το παιδί επηρεάζεται έντονα από τους εφιάλτες, οι γονείς θα πρέπει να απευθυνθούν στον παιδίατρο. Ο λόγος είναι ότι η διαταραχή εφιαλτών, όταν δηλαδή τα άσχημα όνειρα είναι επαναλαμβανόμενα -τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα για έξι μήνες ή περισσότερο-, μπορεί να οδηγήσει σε άγχος, απώλεια ύπνου επειδή το παιδί τον αναβάλλει, καθώς και προβλήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Κάποιες φορές, μπορεί να μαρτυρά διαταραχή μετατραυματικού στρες.
