Θα μπορούσε απλώς και μόνο ένα βλέμμα σε ένα άτομο να είναι αρκετό, για να σχηματιστούν οι πρώτες του εντυπώσεις για εμάς; Νεότερες έρευνες έχουν αποδείξει ότι, δυστυχώς, υπάρχει μια υποομάδα του πληθυσμού με έντονη προδιάθεση να κρίνουν τον χαρακτήρα των άλλων από μόλις μια γρήγορη ματιά στο πρόσωπο τους.
Στην πραγματικότητα, όμως, όλοι έχουμε βρεθεί λίγο πολύ σε αυτή τη θέση και να εξάγουμε βιαστικά συμπεράσματα για τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας. Το γεγονός αυτό όμως, όπως επισημαίνει και ο Paddy Ross, Αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Durham, μπορεί οδηγήσει σε στερεότυπα. Να θεωρούμε, δηλαδή, ότι άτομα με ένα συγκεκριμένο φυσικό χαρακτηριστικό πρέπει να έχουν και κάποιο αντίστοιχο χαρακτηριστικό προσωπικότητας -αξιοπιστίας ή αναξιοπιστίας για παράδειγμα.
Πόσο επικίνδυνο είναι το φαινόμενο;
Πρόσφατες μελέτες ερευνητών από την Ιαπωνία υποδεικνύουν, ωστόσο, μια πιο ανησυχητική πτυχή: ότι ορισμένα άτομα τείνουν να βγάζουν δραστικά συμπεράσματα για τα χαρακτηριστικά και την προσωπικότητα των άλλων με βάση μόνο την εμφάνιση του προσώπου τους.
Ειδικότερα, σε μια σειρά διαδικτυακών μελετών με περισσότερους από 300 συμμετέχοντες, ο δρ. Atsunobu Suzuki και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν αυτό που ονομάζουν «συμπεράσματα χαρακτηριστικών με βάση το πρόσωπο» (face-based trait inferences, FBTIs).
Οι συμμετέχοντες προέβησαν σε μια σειρά από εκτιμήσεις προσωπικότητας, έχοντας ρίξει μόλις μια σύντομη ματιά στο πρόσωπο κάποιου. Ενώ όλοι προβαίνουμε σε τέτοια συμπεράσματα για τα χαρακτηριστικά με βάση το πρόσωπο σε κάποιο βαθμό, διαπίστωσαν ότι ορισμένοι άνθρωποι κάνουν μόνο ακραίες κρίσεις (τόσο θετικές όσο και αρνητικές). Αυτό ίσχυε ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο και την εθνικότητα των συμμετεχόντων.
Φανταστείτε μόνο να βλέπετε έναν συγκεκριμένο τύπο προσώπου, ίσως με πιο σκληρά χαρακτηριστικά στα μάτια και αρρενωπά χαρακτηριστικά, και να έχετε αμέσως την εντύπωση ότι το άτομο αυτό είναι εξαιρετικά αναξιόπιστο. Ή ότι κάποιος με πιο θηλυκά χαρακτηριστικά και μεγαλύτερα μάτια είναι ανίκανος. Όπως επισημαίνει ο δρ. Suzuki και οι συνάδελφοί της, αυτό είναι πράγματι προβληματικό.
Είναι ήδη γνωστό επίσης ότι η ασυνείδητη προκατάληψη είναι διαδεδομένη στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις νέες εργασιακές προσλήψεις. Σε μια μελέτη του 2018 στάλθηκαν ξεχωριστές εκδοχές σχεδόν πανομοιότυπων βιογραφικών σημειωμάτων, για την υποβολή 50 διαφορετικών θέσεων εργασίας. Η μόνη διαφορά ήταν το όνομα στο βιογραφικό σημείωμα: Adam Smith στο ένα και Ravindra Thalwal στο άλλο. Ο υποψήφιος με το όνομα Ravindra έλαβε περίπου τις μισές απαντήσεις, σε σύγκριση με το άλλο πιο «βρετανικό» επίθετο.
Ένας από τους κορυφαίους στην έρευνα σχετικά με την πρώτη εντύπωση, ο Alexander Todorov, αναφέρει ότι αυτές οι στιγμιαίες αξιολογήσεις είναι προβλέψιμες, αλλά συνήθως ανακριβείς. Και ήδη γνωρίζουμε ότι οι πρώτες εντυπώσεις είναι συνήθως δύσκολο να διαψευστούν. Έτσι, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι συχνά προσλαμβάνονται λάθος άνθρωποι για ορισμένες θέσεις εργασίας.
Όταν είμαστε ασυνείδητα προκατειλημμένοι συνήθως δε το συνειδητοποιούμε. Γι΄αυτό, για την εξάλειψη του φαινομένου, ο καθηγητής Paddy Ross συνιστά ορισμένα μέτρα. Ένα τέτοιο μέτρο θα μπορούσε να είναι η εκπαίδευση σε θέματα ασυνείδητης προκατάληψης στις εταιρείες. Μια ακόμα λύση για τη συνειδητοποίηση αυτού του φαινομένου θα ήταν η πραγματοποίηση αντίστοιχων τεστ με αυτά που διενέργησαν οι Ιάπωνες επιστήμονες.
Διαβάστε ακόμη:
Άνοια: Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που μας κάνουν να χάνουμε γρηγορότερα το μυαλό μας
Δείτε πόσα αποκαλύπτει η φωνή για τον χαρακτήρα μας
