Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία για τις «τάσεις» των ναρκωτικών στην Ευρώπη και την Ελλάδα όπως φαίνονται στην έκθεση του Οργανισμού της ΕΕ για τα ναρκωτικά (EUDA) που δημοσιεύτηκε χθες. Η έκθεση αφορά σε 29 ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα και συνιστά ένα κρίσιμο εργαλείο πολιτικής, παρέχοντας τεκμηριωμένη γνώση για τον σχεδιασμό αποτελεσματικών παρεμβάσεων και στρατηγικών, που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες προκλήσεις και προστατεύουν τη Δημόσια Υγεία και ασφάλεια σε εθνικό, αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σύμφωνα με το EUDA, στην Ευρώπη αποτυπώνεται ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο τοπίο στο πεδίο των ναρκωτικών ουσιών, με σημαντικές επιπτώσεις σε πολλά επίπεδα. Ειδικότερα, καταγράφεται αύξηση πιο ισχυρών συνθετικών ναρκωτικών, όπως οι συνθετικές καθινόνες, τα συνθετικά οπιοειδή (π.χ. nitazenes) και τα κανναβιοειδή, που προκαλούν πρωτοφανή πίεση στα συστήματα υγείας και το ποινικό σύστημα.
Τα νιταζένια συνδέονται με αυξημένους θανάτους από υπερδοσολογία και ανιχνεύονται σε νοθευμένα φάρμακα. Οι μεγάλες κατασχέσεις συνθετικών καθινονών, κυρίως από Ινδία και χώρες της ΕΕ, όπως η Πολωνία, δείχνουν μία αυξητική τάση. Η πιθανή έλλειψη ηρωίνης λόγω απαγόρευσης της παραγωγής οπίου στο Αφγανιστάν προκαλεί έντονες ανησυχίες για αλλαγή της ουσίας χρήσης προς πιο επικίνδυνα συνθετικά ναρκωτικά στην ευρωπαϊκή περιφέρεια. Παράλληλα, αυξάνεται η χρήση κάνναβης και κοκαΐνης, με την κάνναβη να γίνεται πιο ισχυρή και την κοκαΐνη να σημειώνει ρεκόρ κατασχέσεων (419 τόνοι το 2023), φαινόμενα που όχι μόνο επηρεάζουν τις διαδρομές διακίνησης, αλλά και εντείνουν τη βία σχετιζόμενη με τα ναρκωτικά στην ΕΕ.
Νέοι μηχανισμοί ανίχνευσης και προειδοποίησης
Στις προκλήσεις αυτές, ο EUDA ανταποκρίνεται με νέα εργαλεία, όπως συστήματα έγκαιρης ανίχνευσης και μηχανισμούς προειδοποίησης σε πραγματικό χρόνο, στρατηγικές αξιολόγησης των απειλών, βελτιωμένη εγκληματολογική και τοξικολογική ανάλυση και παρακολούθηση χημικών πρόδρομων ουσιών. Επιπλέον, προωθεί την επέκταση παρεμβάσεων μείωσης της βλάβης, τη θεραπεία με χορήγηση υποκατάστατου, τα προγραμμάτα ανταλλαγής/συλλογής συριγγών και τη διάθεση ναλοξόνης για χρήση από όλους, καθώς και τη δημιουργία ολοκληρωμένων μοντέλων φροντίδας για υψηλού κινδύνου χρήστες.
Η Ελλάδα, όντας σε κομβική θέση, αποτελεί χώρα διέλευσης ναρκωτικών από Ασία και Αφρική προς την ΕΕ. Το 2023, ήταν μία από τις τρεις χώρες της ΕΕ (μαζί με την Ολλανδία και τη Γαλλία) όπου εξαρθρώθηκαν παράνομα εργαστήρια συσκευασίας ηρωίνης, που χρησιμοποιούνταν για κοπή και συμπίεση της ουσίας προς διανομή εντός και εκτός ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Διαφορετικές ουσίες ανά ελληνική πόλη στην ενέσιμη χρήση
Στην ευρωπαϊκή έκθεση συμπεριλήφθηκαν και τα στοιχεία που δόθηκαν από τον Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ) για το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ESCAPE του EUDA, το οποίο αναλύει τα υπολείμματα χρησιμοποιημένων συρίγγων ως προς τις ουσίες χρήσης, αναδεικνύοντας την πολυπλοκότητα στην ενέσιμη χρήση που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Συγκεκριμένα, στην Αθήνα, το 25% των συριγγών ήταν θετικό σε μεθαμφεταμίνη, στη Θεσσαλονίκη το 73% των συρίγγων περιείχαν υπολείμματα κοκαΐνης και το 52% υπολείμματα ηρωίνης, ενώ στην Πάτρα το 58% των συριγγών περιείχε βουπρενορφίνη.
Επίσης, στην Αθήνα βρέθηκαν τραμαδόλη (17%), βενζοδιαζεπίνες (10%) και πρεγκαμπαλίνη (<1%), υποδεικνύοντας χρήση πολλαπλών ουσιών. Ανησυχητικοί δείκτες καταγράφονται και για τη δημόσια υγεία στην Ελλάδα, με το 19% των νέων διαγνώσεων HIV να συνδέεται με ενέσιμη χρήση ναρκωτικών, κατατάσσοντας την Ελλάδα μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά στην ΕΕ. Σε απάντηση αυτής της σοβαρής πρόκλησης ο ΕΟΠΑΕ έχει εντατικοποιήσει τις παρεμβάσεις μείωσης της βλάβης στο πεδίο. Με τη διανομή περισσότερων από 1.300.000 συριγγών για την αποφυγή μετάδοσης HIV/HCV το 2024, η Ελλάδα ξεπέρασε τον στόχο Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) κάτι το οποίο θα έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα και σε βάθος 6ετίας.
Στην έκθεση υπογραμμίζεται για την Ελλάδα η σημασία της νέας νομοθεσίας του 2023 για τη διάθεση ναλοξόνης προς χρήση από όλους, ως μέτρο άμεσης προτεραιότητας για την αντιμετώπιση των υπερδοσολογιών.
Ο Εθνικός Συντονιστής για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων κ. Αθανάσιος Θεοχάρης δήλωσε: «Σε μία περίοδο έντονης ανησυχίας για την ανάπτυξη ενός νέου προφίλ χρήσης πανευρωπαϊκά, με τα συνθετικά ναρκωτικά, οπιοειδή και διεγερτικά, να κερδίζουν έδαφος, αλλά και τις νέες μορφές εξαρτήσεων να εμφανίζονται αυξητικά, όπως ο τζόγος, το διαδίκτυο και τα τυχερά παιχνίδια, η χώρα μας πραγματοποιεί μία σημαντική μεταρρύθμιση. Στην Ελλάδα βρισκόμαστε σε μία ουσιαστική καμπή για τις εξαρτήσεις, καθώς για 1η φορά αντιμετωπίζουμε μέσω του ενιαίου Οργανισμού όλες τις εξαρτήσεις, ολιστικά, χωρίς περιορισμούς και σε κάθε περιοχή. Με τον ΕΟΠΑΕ αναπτύσσεται ένα ευρύ δίκτυο υπηρεσιών, με στόχο την κάλυψη των αναγκών των πολιτών της χώρας. Αυτό επιτυγχάνεται με τον ΕΟΠΑΕ συντονισμένα και εστιασμένα, και όχι κατακερματισμένα και αποσπασματικά όπως γινόταν μέχρι πρόσφατα. Ως χώρα ανταποκρινόμαστε κάθε μέρα και κάθε στιγμή στις ανάγκες των εξαρτημένων ατόμων, και παρέχουμε υποστήριξη και φροντίδα στο εδώ και τώρα».
Διαβάστε επίσης
Όλο και νεότερους χρήστες κάνναβης και στροφή σε συνθετικά ναρκωτικά αποκαλύπτει η έκθεση του ΚΕΘΕΑ
Εκτοξεύτηκε η χρήση κεταμίνης – Ποιοι την επιλέγουν για ψυχαγωγία και αυτοθεραπεία
